قرار بود نفت ملی باشه، اما نفت دولتی شد. دولت باید با درآمد مالیاتی اداره میشد، اما دولت ما عادت کرده با پول نفت اداره بشه و به مالیات متکی نباشه. برای همین هم چندان نسبت به فرارهای مالیاتی حساس نیست.
بحران معیشتی که جامعه ما بهش گرفتار شده، ناشی از دولتی شدن نفته، و راه خروج از بحران، ملی کردن مجدد نفته.
(منظور از «نفت»، کل ثروت فسیلی کشوره، چه نفت و چه گاز. از باب ایجاز می‌نویسم «نفت».)
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
چه جوری نفت دولتی، به بحران معیشت منجر میشه؟
یک دولت سالم، با درآمد مالیاتی اداره میشه. درآمد چنین دولتی، با رشد اقتصاد بیشتر میشه.
اما دولتی که با پول نفت اداره میشه، از مالیات مردم بی‌نیازه. متعاقباً رشد اقتصادی هم نفع خاصی براش نداره. حرف از رشد اقتصادی، لقلقه زبون چنین دولتیه، ولی اقدام عملی برای رشد اقتصادی صورت نمی‌ده. دولت نفتی، برای تثبیت قدرتش، فقط کافیه مردم رو در یک رضایت نسبی نگه داره.
برای راضی نگه داشتن مردم، دولت باید این «احساس» رو در مردم ایجاد کنه که درآمدشون برای یک زندگی خوب کافیه.
از سال ۵۳ که نفت گرون شد، دولت از محل درآمد نفتی، نرخ دلار رو سرکوب می‌کرد تا جنس وارداتی ارزون باشه، و گاهی به اسم تنظیم بازار، خودش مستقیما اقلام خوراکی وارد می‌کرد و زیر قیمت بازار توزیع می‌کرد. در واقع به پشتوانه ثروت نفتی، کالاها رو ارزون می‌کرد تا قدرت خرید مردم بیشتر از تولید اقتصادیشون بشه. ما هم خوشحال و سرخوش، به آواز «خر برفت و خر برفت» می‌رقصیدیم.
اما سرکوب نرخ ارز، صنعتگر رو بیچاره می‌کرد. حتما شنیدید که می‌گن «تو ایران کار صنعتی جواب نمی‌ده، دلالی بهتره». دلیلش سیاست سرکوب ارزیه.
واردات اقلام خوراکی هم کشاورز رو بیچاره می‌کرد. این شد که کشاورزها یا زمین‌شون رو فروختند رفتند شهر، یا اگه به کشاورزی ادامه دادند، جزو فقیرترین دهک‌های جامعه شدند.
بیچارگی صنعتگر و کشاورز کشور، نتیجه مستقیم نفتی بودن دولته.
بدین ترتیب، نفت دولتی اقتصاد رو بهم ریخت، مردم رو فقیر کرد، و به یارانه‌های دولت وابسته‌شون کرد. نیم قرنه که مردم از دولت می‌خواهند که فکری به حال معیشت شون بکنه، و از بیکاری نجاتشون بده. اما هر سال معیشت مردم سختتر، نرخ بیکاری بیشتر، و کالا گرونتر شده.
از یه جایی باید بپذیریم، تامین معیشت مردم از عهده دولت ساخته نیست، چه اصولگرا باشه چه اصطلاح طلب، چه سلطنتی باشه چه جمهوری. نقش دولت در اقتصاد باید داوری باشه، و اتکاش هم به مالیاتی که از مردم می‌گیره.
تا وقتی رفاه کاذب ناشی از نفت وارد بازار میشه، مردم عین درویش حکایت مولانا، کبابشون رو می‌خورند و سرخوشند. اما فردای روزگار که متوجه بشن دیگه خری در کار نیست، متوجه می‌شن که سرمایه خودشون رو داشتن می‌خوردن. همین حالا هم که تحریم رسوندن کباب رو مختل کرده، می‌بینیم که اون رفاه چقدر کاذب بود.
این وضعیت، یک بن‌بست اقتصادیه، و راه خروج از این بن‌بست، ملی کردن نفته.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
چه جوری میشه نفت رو ملی کرد؟
عواید نفت باید نقدا و تا ریال آخر، بطور هفتگی بین مردم توزیع بشه، و دولت فقط از محل عواید مالیاتی اداره بشه.
در حال حاضر بخشی از نفت صادر میشه، و بقیه‌اش به پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های داخلی فروخته میشه.
اگه قیمت بنزین رو آزاد کنیم، و عوایدش رو مساوی بین مردم توزیع کنیم، تنها بخشی از نفت رو ملی کردیم، در حالیکه همه نفت باید ملی بشه. چه جوری؟
از سویی درآمد حاصل از صادرات نفت، پس از پرداخت هزینه استخراج به شرکت ملی نفت، به نرخ بازار آزاد تبدیل به ریال بشه، و تمام اون، بطور مساوی بین مردم تقسیم بشه.
از سوی دیگه، نفتی که در داخل به پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها فروخته میشه، به قیمت آزاد رقابتی بفروش برسه، و عوایدش تا ریال آخر، بطور هفتگی بین همه مردم توزیع بشه.
بدین ترتیب نفت مجددا ملی میشه، بازار حامل‌های انرژی آزاد میشه، و دولت لاجرم فقط به درآمد مالیاتی متکی میشه. وقتی دولت به مالیات متکی شد، ناچار میشه رشد اقتصادی رو جدی بگیره.
منبع: https://t.me/Economics_and_Finance