وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه نخستین ریسک پروژه‌ها، مشکل ریسک تامین مالی آن‌ها در ایران است گفت: باید یک بار دیگر کل فرایند خصوصی سازی در ایران بازخوانی و نحوه این فرایند معین شود؛ اساساَ سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زیربنایی ایران متوقف شده است.

دکتر عباس آخوندی در دهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه، بازنگری در روش‌های اقتصادی ۳۶ سال بعد از انقلاب را برای دست یابی به افق‌های روشن‌تر در آینده کشور ضروری دانست و اظهار کرد: فکر می‌کردم برای حضور در جمع شما دانشگاهیان و متخصصان مدیریت پروژه چه مطالبی بیان کنم، شما درباره یافته‌های علمی این حوزه آگاهی بیشتری دارید بنابراین می‌خواهم از جایگاه سیاست گذار دولتی شرایط یک پروژه را توضیح دهم.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه اگر بخواهید به عنوان مدیر یک پروژه در طرحی شرکت کنید بزرگ‌ترین مشکل سد راه شما در شرایط فعلی تامین مالی پروژه است افزود: این مشکل در همه پروژه‌های بزرگ و کوچک دیده می‌شود و مدیران پروژه با کمبود جریان نقدینگی و کارفرمایان با بدهی گسترده به تامین کنندگان ماشین آلات و خدمات مواجه‌اند. این وضعیت در همه بخش‌های دولتی و خصوصی وجود دارد و حتی پیمانکاران دست اول منابع مالی لازم را برای پرداخت بدهی‌ها به پیمانکاران دست دوم ندارند و این موضوع سلسله وار تا پیمانکاران خرد ادامه می‌یابد.

۱۴۰هزار میلیارد تومان حجم پروژه‌های متوقف شده وزارت راه و شهرسازی

آخوندی با اشاره به بدهی پنج هزار میلیارد تومانی وزارت راه و شهرسازی به پیمانکاران که تاثیر گسترده‌ای بر روی توقف پروژه‌ها دارد ادامه داد: اگر با قیمت‌های سال گذشته بخواهیم حجم پروژه‌های متوقف شده وزارت راه و شهرسازی را برآورد کنیم تا ۱۲۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد که با قیمت‌های امسال به ۱۴۰ هزار میلیارد تومان هم افزایش می‌یابد در حالیکه بودجه کل وزارت راه و شهرسازی حداکثر ۶ هزار میلیارد تومان است که نشان دهنده مشکل جدی در تامین مالی است.

وی با بیان اینکه این مشکلات را نه برای درد و دل کردن که برای چاره اندیشی می‌گویم بیان کرد: اگر این وضعیت تبیین نشود و از آن سرسری عبور کنیم بعد‌ها برای پیدا کردن راهکار مناسب با مشکل مواجه خواهیم شد.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه با بی‌انضباطی مالی گسترده‌ای در دهه گذشته در سطح اقتصاد ملی مواجه بودیم خاطرنشان کرد: این موضوعات در حد کلیات قبلاَ هم گفته شده بود ولی تا به حال جزییات آن تشریح نشده است و امروز می‌خواهم وضعیت موجود را بررسی کنم و امیدوارم اقتصاد ایران با کمک اندیشمندان و اقتصاددانان، دولت، مجلس و بخش خصوصی به جایگاه مناسبی برسد.

راه آهن را با ۶ هزار میلیارد تومان بدهی تحویل گرفتیم

وی افزود: مدت‌هاست در کشور ما سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی و اساسی صورت نگرفته است و در نتیجه با کسری بزرگ سرمایه گذاری مواجه هستیم. به عنوان مثال راه آهن به عنوان یک خدمت زیربنایی با ۶ هزار میلیارد تومان بدهی تحویل ما شد. در حوزه ناوگان ریلی نیز در ۱۵ سال گذشته در بهترین حالت بر اساس قیمت‌های روز به طور کلی ۳۰۰ میلیون دلار یعنی سالی ۲۰ میلیون دلار سرمایه گذاری شده است که آن هم از محل استهلاک سرمایه‌گذاری‌های گذشته بوده نه سرمایه‌گذاری جدید.

آخوندی افزود: در حوزه حمل و نقل هوایی کل هواپیماهای ایران را با چند هواپیمای ایرباس‌ ۳۸۰ می‌توان تعویض کرد؟ شرکت‌های هواپیمایی حتی امکان پرداخت سوخت بنزین خود و خدمات فرودگاهی را ندارند. بعد از اتمام ساخت فرودگاه امام خمینی (ره) در سال ۸۶ چه سرمایه گذاری بزرگی در توسعه فرودگاهی شده است؟

وی ادامه داد: این در حالیست که در کشورهای همسایه اعم از ترکیه و آذربایجان در شمال و کشورهای حاشیه خلیج فارس در جنوب سرمایه گذاری‌های فرودگاهی بزرگی انجام شده است.

بدهی ۲۱۵ میلیارد تومانی یک ایرلاین به شرکت پخش فراورده‌های نفتی

عضو کابینه دولت تدبیر و امید حجم ارزش کل جاده‌های کشور را ۲۰۰ هزار میلیارد تومان ذکر و اظهار کرد: برای نگهداری این میزان جاده سالانه به هشت هزار میلیارد تومان سرمایه نیازمندیم در حالیکه سال گذشته کل بودجه نگهداری راه‌ها یک پنجم این مبلغ بود به همین دلیل است که سطح سرویس دهی جاده‌ها سیر نزولی دارد.

وی با اشاره به تردد ۱۲۷ هزار کامیون بالای ۲۵ سال در جاده‌ها خاطرنشان کرد: در ایران عمر مفید یک کامیون حداکثر ۱۰ سال است بنابراین کامیون‌های موجود به جای مصرف ۳۰ لیتر گازوئیل در هر ۱۰۰ کیلومتر ۵۶ لیتر مصرف می‌کنند.

آخوندی با اشاره به وضعیت حمل و نقل دریایی و بنادر کشور میزان سرمایه‌گذاری کشورهای جنوب خلیج فارس در حوزه بندری را بالای ۱۰۰ میلیارد دلار عنوان کرد و افزود: در شمال خلیج فارس بعد از بندر شهید رجایی هیچ بندر بزرگ دیگری ساخته نشده است که نشان دهنده مشکلات ما در سرمایه‌گذاری است. این مشکلات نه تنها در حوزه حمل و نقل دیده می‌شود بلکه در حوزه‌های پتروشیمی، نفت، خودرو، صنایع سنگین و غیره هم وجود دارند.

وی سپس با بیان اینکه می‌خواهم درباره ریشه این مشکلات صحبت کنم گفت: نخستین دلیل ریشه‌ای کمبود سرمایه‌گذاری، کج متولد شدن خصوصی‌سازی در ایران است، هدف از خصوصی سازی در ایران این بود که با توجه به حجم سرمایه‌گذاری محدود دولت و ناکارآمدی سیستم مدیریت دولتی سرمایه‌گذاری را به جامعه و مدیرییت را به بخش خصوصی واگذار کنیم اما آنچه انجام شد حراج ۱۰۰ سال سرمایه ملی مردم به نهادهای خصولتی بود که نه بهبود کارایی مدیریت دولتی را در پی داشت و نه افزایش سرمایه‌گذاری مردمی را.

وزیر راه و شهرسازی افزود: قرار شد دولت در جاده، ریل، هوا، دریا و غیره سرمایه‌گذاری نکند چون بخش خصوصی می‌تواند در این حوزه‌ها ورود کند اما در ‌نهایت نتیجه این شد که دولت سرمایه‌گذاری نکرد و بخش خصوصی نیز وارد نشد؛ در نتیجه سرمایه‌گذاری با بحران مواجه شد.

وی با اشاره به گزارش مالی یک شرکت ایرلاین اظهار کرد: در این گزارش آمده تعداد ناوگان فعال ایرلاین کشور، ۱۵ فروند و غیرفعال ۱۹ فروند هواپیماست؛ میزان بدهی این شرکت به شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران ۲۱۵ میلیارد تومان و به شرکت فرودگاه‌ها ۲۳۳ میلیارد تومان است آیا این شرکت در شرایط رقابت جهانی می‌تواند خود را به عنوان یک ایرلاین معرفی کند؟

ضرورت بازخوانی خصوصی‌سازی در ایران

آخوندی افزود: باید یک بار دیگر کل فرایند خصوصی سازی در ایران بازخوانی و نحوه این فرایند معین شود؛ اساساَ سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زیربنایی ایران متوقف شده است.

وی با تاکید بر اینکه شخصاَ با خصوصی سازی موافقم ادامه داد: با این حال با روش فعلی که سبب شده در همه حوزه‌ها گرفتار شویم مخالف هستم و قطعا هدف خصوصی‌سازی این نیست بنابراین باید روش فعلی در خصوص‌سازی بازنگری شود. حتی پروژه‌هایی که هنوز آغاز نشده در مرحله پیمایش هم مشکل تامین منابع مالی دارند.

وزیر راه و شهرسازی دومین مشکل ریشه‌ای کمبود سرمایه‌گذاری‌ها و توقف پروژه‌ها در ایران را ساختار مالی کشور عنوان کرد و افزود: با سیاست‌های پوپولیستی و عوام گرایانه دهه گذشته نهایتاَ در وضعیت تنگنای مالی بسیار شدید قرار گرفتیم و طبق اعلام بانک مرکزی کل اعتباراتی که بانک‌های ایران داده‌اند ۲۴۰ هزار میلیارد تومان است که ۱۲۰ هزار میلیارد تومان آن به عنوان وجه گردش مالی بنگاه‌ها و ۱۲۰ هزار میلیارد تومان دیگر تسهیلات جدید بوده است که بخشی از این مبلغ هم به عنوان مطالبات معوقه و بخشی دیگر تحت عنوان تجدید قراردادهای قبلی بوده‌اند.

وی افزود: برای کشوری که تولید ناخالص داخلی‌اش ۹۲۰ هزار میلیارد تومان است ۱۲۰هزار میلیارد تومان تسهیلات به معنی ۱۴ درصد GDP (تولید ناخالص داخلی) است در حالیکه در دنیا تسهیلات مضرب چهار و پنج GDP است که این آمار نشاندهنده مشکل بزرگ سیستم مالی کشورمان است.

ریسک تامین مالی اجرای پروژه‌های عمرانی

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه نخستین ریسک پروژه‌ها، مشکل ریسک تامین مالی آن‌ها در ایران است گفت: برای نخستین بار در ایران سود تسهیلات از نرخ تورم بیش‌تر شده است در حالیکه قبلاَ نرخ تورم بیش از سود تسهیلات بوده و به این معنی است که اگر تورم طبق اعلام بانک مرکزی ۱۷ درصد باشد و نرخ سود تسهیلات ۲۸ درصد، مفهوم این است که تقاضا برای پول بسیار بیشتر از امکان عرضه آن است و حاکی از آن است بازار پول در ایران در وضعیت شبه انحصار چندجانبه است.

وی راهکار این موضوع را افزایش سرمایه بانک‌ها دانست و گفت: با این کار امکان وام دهی بانک‌ها افزایش می‌یابد تا به ثبات در بازار پولی دست یابیم و این راهکار در لایحه خروج دولت از رکود ذکر شده بود که در مجلس به تصویب رسید و به زودی اجرا می‌شود.

آخوندی ادامه داد: اگر مسئله کج متولد شدن بخش خصوصی در ایران و سرمایه اندک بانک‌ها را بهم وصل کنیم می‌بینیم که اگر شرکت‌های خصوصی بتوانند با هزینه کم از بانک‌ها وام بگیرند دیگر دلیلی برای افزایش سرمایه بانک‌ها وجود نخواهد داشت.

وی مشکل سوم و ریشه معضلات سرمایه‌گذاری در ایران را حاکمیت دیدگاه دولتی در اقتصاد ملی ذکر کرد و افزود: به همین دلیل از دارایی‌های ملی بهره برداری مناسبی نمی‌شود. دارایی‌های دولت اعم از نفت، گاز، زمین، منابع طبیعی و غیره بسیار ارزشمندند و برای اداره این دارایی‌ها می‌توان از مدل‌های پیشرفته مدیریت دولتی استفاده کرد.

وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه می‌توان به جای فروش دارایی‌های دولت آن‌ها را مدیریت کرد ادامه داد: این وضعیت می‌تواند بخشی از بدهی‌های دولت را جبران کند شما به عنوان مدیران پروژه می‌توانید این مدل‌های نوین مدیریتی را به مدیران دولتی پیشنهاد دهید.

وی چهارمین مشکل ریشه‌ای سرمایه‌گذاری در ایران را ضعف مدل‌های مدیریت صندوق پروژه‌ها ذکر و اضافه کرد: نیاز به همدلی فراوانی داریم تا کج راهه‌های پیموده شده در گذشته را اصلاح کنیم و اقتصاد را به ریل خود بازگردانیم تا آبادانی کشور را به مردم هدیه دهیم.

منبع: ایسنا