به گزارش تسنیم، فرشاد پرویزیان، مدرس دانشگاه و عضو انجمن اقتصاددانان با بیان اینکه بانکهای مرکزی در رأس مخالفان رمز ارزها قرار دارند ، معتقد است اگر نهادهای غیردولتی، ارزهای خاص خود را منتشر کنند، بانک‌های مرکزی، احتمالاً همه یا بخش زیادی از قدرت خود را از دست خواهند داد.

 وی با اشاره به تأثیرات مخرب زیست محیطی رمز ارزها از دیدگاه مخالفانی یاد می کند که بنا بر نظرشان، رمز ارزها در سه دهه آینده میانگین دمای کره زمین را بیش از 2 درجه افزایش خواهند داد.

این متخصص در حوزه اقتصاد و رسانه در لیست مخالفان رمز ارزها، از بانکهای مرکزی، دولتها به ویژه دولت ایالات ‌متحده یاد می کند و اینکه بنابر بر باور برخی اقتصاددانان آمریکا همواره سعی در پایان دادن به عمر بیت کوین یا حداقل تضعیف آن داشته و دارد. بیت کوین دیر یا زود به حکومت دلار آمریکا پایان خواهد داد و دلار مرجعیت خود را از دست داده و روزی ارزش همه ارزهای دیگر براساس بیت کوین سنجیده خواهد شد.

وی با بیان اینکه شنیده می‌شود حداقل برخی از نیروگاه‌ها به علت نرخ برق خریداری، توسط دولت، دارای ارزش اقتصادی نبوده و حتی اورهال این نیروگاه‌ها با مشکلاتی روبرو است، با ارائه راهکارهایی معتقد است در این خصوص ساده ترین راه، ایجاد یک موافقت اصولی برای تأمین برق فعالان این بازار به نرخی قابل قبول و در نتیجه ایجاد ارزش اقتصادی برای نیروگاه و حتی اورهال کلی نیروگاه توسط فعالان رمزارزهای دیجیتال است. حتی توسط ماینرها نیز قابل بررسی و تعرفه گذاری است.

از مخالفان رمز ارزها و علت مخالفتهای آنها بگویید.

بانک‌های مرکزی انحصار انتشار پول و ارز را در اختیار دارند و از سیاست پولی برای اعمال نفوذ اقتصادی، پرداخت اعتبارات بانکی و تنظیم تورم، رشد اقتصادی و بیکاری استفاده می‌کنند. آنها همچنین نحوه انتقال ارزهای رایج را تعیین  و بر روند انتقال آن نظارت می‌کنند.

بانک‌های مرکزی از این طریق به دولت‌ها کمک می‌کنند تا از میزان درآمد افراد و کسب و کارها مطلع شوند و از آن‌ها مالیات بگیرند. همچنین نظارت آنها موجب شناسایی فعالیت‌های مجرمانه از جمله پول‌شویی است.

کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا در اظهار نظری درباره ارزهای دیجیتال در نیمه ماه نخست سال 2021 میلادی، خواستار تنظیم مقررات جهانی برای بیت کوین شده و گفته این ارز دیجیتالی (رمز ارز) در برخی موارد برای فعالیت‌های پول‌شویی و تبهکارانه به کار می‌رود و باید مسیرهای موجود برای این گونه بهره‌برداری‌ها از بیت‌کوین بسته شود.

این نخستین انتقاد یک مقام ارشد بانک مرکزی از ارزهای دیجیتالی موجود و مشهورترین آنها یعنی بیت‌کوین نیست. به ویژه پس از آن که فیسبوک اعلام کرد که قصد دارد، رمز ارز اختصاصی خود را به نام «لیبرا»، معرفی و وارد جریان اقتصادی کند. برخی از بانک‌های مرکزی در حال بحث و گفت و گو در مورد چگونگی انتشار ارز دیجیتالی خود هستند. حتی بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی و هفت بانک مرکزی از جمله فدرال رزرو، بانک مرکزی اروپا و بانک مرکزی بریتانیا طی نشستی در اکتبر سال 2020 چارچوب اولیه‌ای را برای آن تعیین کردند و با انتشار گزارشی برخی از نیازهای اصلی ارزهای دیجیتال تحت نظارت بانک‌های مرکزی را اعلام کردند.

داستان ارزهای دیجیتال، تأثیرات بزرگی بر نقش فعلی بانک‌های مرکزی خواهند گذاشت؛ چرا که اگر نهادهای غیردولتی، ارزهای خاص خود را منتشر کنند، بانک‌های مرکزی، احتمالاً همه یا بخش زیادی از قدرت خود را از دست خواهند داد.

علاوه بر این باید توجه داشت که بیت‌کوین، تنها یکی از بیش از هزار و ششصد ارز دیجیتالی است که اکنون در سراسر جهان در گردش است. اما برخی کارشناسان بازارهای مالی با یادآوری شکست بسیاری از ارزهای دیجیتالی غیرمتمرکزی که منتشر می‌شود، جلب اعتماد عمومی به آنها به عنوان یک روش مبادله کارآمد را دشوار می‌دانند.

به اعتقاد آنها جهش‌های قیمتی اخیری که برای بیت‌کوین رخ داده و بهای آن را ظرف یکسال بیش از 4 برابر کرده، موجب شده تا این رمز ارز مشهور بیشتر نقش یک دارایی سوداگرانه همچون طلا را بر عهده بگیرد و امکان معاملات خرد با آن به عنوان یک ارز رایج، روز به روز دشوارتر شود.

• هشدارها نسبت به تأثیرات مخرب زیست محیطی این ارز مجازی دوچندان شده است

• رمز ارزها در سه دهه آینده میانگین دمای کره زمین را بیش از 2 درجه افزایش خواهند داد

برخی علت مخالفت با رمز ارزها را به دلیل مشکلات زیست محیطی آنها عنوان می کنند، نظر شما در این خصوص چیست؟

هشدارها نسبت به تأثیرات مخرب زیست محیطی این ارز مجازی دوچندان شده است چرا که استخراج بیت‌کوین و نقل و انتقال آن میزان بسیار زیادی انرژی مصرف می‌کند.

الکس دو وریس، اقتصاددان هلندی گفته است: «جهش ارزش بیت‌کوین در آغاز سال می‌تواند منجر به مصرف انرژی برابر با کل نیروی مصرفی مراکز داده‌ها در سراسر جهان شود؛ پدید‌ه‌ای که در صورت تحقق، به میزان لندن کربن تولید خواهد کرد».

دو وریس معتقد است برای به کار انداختن پول مجازی سالانه به 78 تا 101 تراوات برق معادل مصرف سالانه برق کشوری مانند فنلاند است.

بیل گیتس، بنیان‌گذار مایکروسافت نیز پیش از این در گفت‌وگو با نیویورک تایمز نسبت به اثرات مخرب زیست محیطی بیت‌کوین هشدار داده و گفته بود این ارز مجازی «چیز خوبی برای (گرمایش) آب و هوا نیست چرا که بیش از هرگونه شیوه دیگر تراکنش مالی، برق مصرف می‌کند.

این نگرانی‌ها در حالی ابراز می‌شود که پژوهشگران دانشگاه هاوایی کالیفرنیا پیش‌تر در سال 2018 در مقاله در مجله تغییرات آب ‌و هوایی (Climate Change) هشدار داده بودند که اگر استفاده از بیت‌کوین با آهنگ رشد دیگر فناوری‌های مشابه دنبال شود، منجر به تولید میزانی از گاز دی‌اکسید کربن خواهد شد که در سه دهه آینده میانگین دمای کره زمین را بیش از 2 درجه افزایش خواهد داد.

پیمان مقابله با تغییرات اقلیمی پاریس 2015 موسوم به کوپ 21، هدف خود را تلاش جهانی برای نرسیدن به این فاجعه زیست محیطی تعریف کرده است.

چرا مسئولان دولتی علاقه ای به بیت کوین و دیگر رمز ارزها ندارند؟

این تجارت، اولین شبکه پرداخت غیرمتمرکز است که بدون هیچ گونه رئیس مرکزی یا واسطه‌ها، توسط کاربران آن، هدایت می‌شود. نبود یک هسته مرکزی در این شبکه، علت اصلی ممانعت دولت‌ها از رمزنگاری ارزی آن است.

«فیات مانی» یا همان پول بی‌پشتوانه یا پول اعتباری، اصطلاحی متداول برای توصیف ارزهای دولتی است. در واقع پول دستوری یا فیات، همان پول یا ارز داخلی است که با وجود فقدان پشتوانه و نداشتن ارزش‌ذاتی، دولت آن را به عنوان پول رایج کشور معرفی می‌کند و در حقیقت فیات‌ها اوراقی ارزشمند و مورد تایید دولت‌ها هستند.

فیات مانی ابزار اساسی چنبره و دخالت دولت در اقتصاد است. دولت ارزهای فیات را کنترل کرده و تحت نظارت دارد. اساس تحقق سیاست پولی، حجم نقدینگی، نرخ‌های بهره، دسترسی به منابع مالی و تسهیلات، همه و همه از طریق انحصار بانک مرکزی در انتشار فیات مانی در اختیار دولت‌ها است.

اگر کل اقتصاد را به یک تریلر بزرگ تشبیه کنید، شاید بتوان گفت فیات مانی همان محور چرخ این خودرو است که موجب رانش و حرکت خواهد شد. در عبارتی صریح‌تر حتی در تمامی دادوستدهای خصوصی‌تان چه بخواهید و چه نخواهید، شریک سومی به نام دولت وجود دارد. چرا که مبادله شما توسط همان فیات مانی انحصاری دولت شکل می‌گیرد و شوربختانه ارزش آن فیات مانی ممکن است هر لحظه توسط همان شریک سوم به بازی گرفته شود. این تحلیل به ویژه در کشورهای جهان سوم و بدون استقلال بانک مرکزی قابل لمس و درک است.

بانک‌های مرکزی با به کارگیری سیاست های پولی برای کاهش تاثیرات اقتصادی، جو ضعیف اقتصادی را بررسی و تقویت می‌کنند. دولت‌ها نحوه انتقال این ارزهای فیات اطلاع رسانی می‌کنند با وضع مالیات بر ارزها با اقدامات مجرمانه برخورد ‌می کنند و زمانی که اشخاص غیر دولتی، بنگاه‌های ارزی خصوصی خود را به راه اندازند، تمام این کارهای دولت برای کنترل بازار پول و ارز و اقتصاد، بی اعتبار خواهد شد.

نقش ارز در سیاست‌های پولی یک کشور، بسیار گسترده است. دولت‌ها به طور هدفمند برای تشویق به سرمایه گذاری، ایجاد اشتغال و یا کنترل تورم و رکود، و اهمیت بیش از حد چرخش مالی در جامعه، میزان پول رایج در اقتصاد کشور را افزایش یا کاهش می‌دهند. اما استفاده‌کنندگان از بیت کوین، نیازی به سیستم کنونی بانک‌ها ندارند. این ارز زمانی که به اصطلاح کاوشگران از قدرت شبکه‌‌های رایانه ای خود برای حل الگوریتم‌های پیچیده برای معاملات بیت کوین استفاده می‌کنند، در فضاهای مجازی ایجاد و مبادله می‌شود. پاداش افراد برای پرداخت هزینه‌ها در فضای مجازی با ذخیره دیجیتالی داده‌ها بدون نیاز واسطه، میان خریدار و فروشنده ارائه می‌شود.

اگر بیت کوین یا سایر رمزنگاری‌های مجازی توسط عموم مردم استفاده شوند، وجود شبکه‌های بانکی ممکن است بی‌معنا، غیر ضروری و حتی هزینه زا باشد؛ اما روی دیگر سکه نیز مهم است. بدون شبکه‌های بانکی چطور می‌توان هنگام هک شدن حساب، راه حلی پیدا کرد؟ چه کسی می‌تواند میزان سود حساب مالی شما را محاسبه کند؟ چه کسی می تواند هنگام ایجاد مشکل در انتقال سهام یا مشکلات فنی، لحظه ای شما را یاری کند؟ بحران‌های مالی اقتصادی، ارزش بیشتری نسبت به قبل به اهمیت وجود بانک‌ها قایل می شوند اما باید بر موسساتی که انتقال سرمایه را به طور دوره ای موثر و با اطمینان بیشتر در ثبت تجارت‌ها انجام می‌دهند نیز نظارت کرد.

البته با حذف بانک‌ها از چرخه اقتصادی کشور، مشاغلی که براساس مالیات درآمدی بانک‌ها و کارمندان آن ایجاد شده اند نیز حذف خواهند شد. حتی تجارت انتقال وجوه در دنیای مجازی نیز  به مرور حذف خواهد شد. اگر افراد از بیت کوین و سایر ارزهای دیجتال استفاده کنند، هیچ نیازی به اتحادیه های پولی غرب و سایر بنگاهای مالی نخواهد بود.

از رابطه رمز ارزها و جرایم ارزی بگویید.

طبق نکات بی شماری که تاکنون درمورد فضای مجازی و جرایم رایانه ای بیان شده است، نیازی به بررسی مجدد رابطه معاملات مالی غیرقابل برگشت و سهولت انجام جرایم ارزی نیست. سایر کارهای غیرقانونی مانند قاچاق دارو، فحشا، تروریسم، پول‌شویی، فرار مالیاتی و سایر انواع فعالیت‌های تخریبی، از فرایندهای جابجایی پول در مسیرهای نامشخص و بی بازگشت از جمله این موارد است.

قیمت بیت‌کوین در دهه اول عمرش به حد انفجار رسیده است و بعضی استخراج‌گران را به ثروت‌های افسانه‌ای رسانده است. موفقیت اینارزدیجیتال، تعدادی از شرکت‌ها و غول‌های فناوری جهان را وسوسه کرده است تا  ارزهای مشابه خلق کنند.

فاش شده است که دادستان فدرال ایالات‌متحده در سال 2012 از کتی هانا که بعدها به یکی از متخصصان بیت کوین تبدیل شد خواسته است به دنبال راه‌هایی برای خفه کردن اینارزباشد.

کتی هانا در مصاحبه‌ای به خبرنگار شبکه CNBC گفته بود: «به من گفتند از شما می‌خواهیم درباره این چیزی که بیت کوین نامیده می‌شود تحقیق مفصلی انجام دهید. آن زمان برای نخستین بار بود که اسم بیت کوین را می‌شنیدم».

هانا که ظرف چند ماه مدیرعامل هیأت بیت کوین و مبادلات ارزی ایالات‌متحده شده بود و در ارتباط با استخراج بیت کوین، یک کلاس آموزشی در دانشکده حقوق دانشگاه استنفورد برگزار کرد، گفته است: برای خفه کردن بیت‌کوین همه کار شد اما موفقیتی به‌دست نیامد که البته باید هم چنین باشد چون دقیقاً مثل این می‌ماند که پول را تحت تعقیب قرار دهید.

فیسبوک به کمک هانا که اکنون نخستین مقام ارشد زن در شرکت سرمایه‌گذاری آندریسن هوروویتز است، تلاش دارد پول دیجیتال خاص خودش با نام لیبرا را خلق کند.

البته استیون مونچین وزیر خزانه داری آمریکا (بازوی اصلی اجرای تحریم‌های آمریکا علیه ایران) به فیسبوک و شرکت‌هایی که پروژه‌های مشابه دارند به شدت حمله کرد و این کار را مصداق اقدام علیه امنیت اقتصادی آمریکا  توصیف کرد.

هانا معتقد است: انتقادات به لیبرا عین همان انتقاداتی است که قبلاً از بیت کوین می‌شد.

از موافقان رمز ارزها و علت حمایت آنها از ارزهای دیجیتال بگویید.

در مقابل مخالفان استخراج و عرضه رمزارزها، مدافعان آنها قرار دارند. مدافعان این ارزها معتقدند در شرایط فعلی فعالیت‌هایی همچون قاچاق مواد مخدر و انسان، روسپی‌گری و تروریسم، راه‌های گریز از نظارت سیستم‌های بانکی را پیدا کرده‌اند و همچنان فرارهای مالیاتی در جهان رخ می‌دهد.

بنابراین سد کردن راه توسعه ارزهای دیجیتالی تنها به این دلیل که نقل و انتقال غیرقانونی پول را تسهیل می‌کند، چندان منطقی نیست و تلاشی برای سرپوش گذاشتن بر خلاءهای قانونی و فساد موجود در سیستم‌های بانکی است که به دلیل انحصار آنها در روند انتشار پول و تعیین نحوه تبادل آن به وقوع پیوسته است.

در ارتباط با رمز ارزها چه نکاتی اساسی و لازم را باید رعایت کرد؟

پیش از تبدیل پول خود به بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال، باید به توجه کنید که بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال توسط برنامه نویس (یا برنامه نویسانی) ناشناس طراحی شده است ( هیچ توافقی بر اسامی این افراد نیست و هیچ هویتی هنوز تایید نشده است).

توجه داشته باشید، ارز بیت کوین، الکترونیکی است، یعنی قابل لمس یا نگه داری نیست. ارزش این ارز نوسان زیادی دارد. یعنی دارای بیشترین دامنه ریسک و خطرپذیری است.

این ارز توسط برنامه نویسانی نامشخص، طبق یک الگوی کاملا پیچیده برای بیشتر مردم که چندان در مورد آن چیزی نمی‌دانند طراحی شده است.

طبق تحقیقی تحت عنوان «طرح‌واره‌های ارزهای مجازی» که توسط بانک مرکزی اروپا منتشر شده است، چون بیت کوین‌ها بر سیستم رایانه ای فرد، ذخیره می‌شوند، « اگر کاربران، آنتی ویروس‌های کافی و نسخه‌های پشتیبان مناسب نداشته باشند، با خطر از دست دادن این ارزها مواجه هستند.»

مشکلات سخت افزاری جانبی و انداختن رایانه قدیمی خود در سطل زباله، بدون جابجا کردن بیت کوین‌هایتان، از دیگر راه‌های از دست دادن ثروت دیجیتال و مجازی شماست.

اگر از بیت کوین‌ها استفاده می‌کنید، یعنی پول خود را به شبکه ای که نمی‌شناسید، مردمی که ‌آن‌ها را ندیده اید، و محیطی که هیچ حق قانونی ندارید، واگذار کرده اید. در شبکه‌های قدیمی سرمایه گذاری، این نا آشنایی‌ها باعث حذف دائمی این سیستم جابجایی پول خواهد شد.

طبق گزارش بانک مرکزی اروپا، بیت کوین‌ها فقط برای ارزهای بالاتر از 500 واحد ارزی موجود در گردش مالی جهانی، نتیجه بخش خواهند بود. حتی با وجود شکست فوری بیت کوین‌ها یا پذیرفتن نقشی بسیار اندک در عرصه ارزهای جهانی، اگر این واحد ارزی موفق شود، تحول عظیمی در بازارهای جهانی ایجاد خواهد کرد.

 آینده بیت کوین و چنین ارزهای دیجیتال چه خواهد بود؟

احتمالا می‌توان گفت این ارزها تداوم خواهند داشت. شما می‌توانید از این ارزهای دیجیتال برای خرید سطح گسترده ای از بازی های کامپیوتری از خرده فروشان اینترنتی چون اورستوک یا تایگر دایرکت استفاده کنید. شما می توانید از بیت کوین ها  یا دیگر ارزها برای خرید کارت های تبریک از طریق سایت‌های هوم دیپوت،کی مارت  و آمازون استفاده کنید.

با این حال چنین تیتری بر سایت بیت کوین وجود دارد که « بیت کوین هیچ ارزش قانونی و دولتی در حوزه‌های قضایی ندارد».

جایگاه رمز ارزها را اقتصاد ایران چطور ارزیابی می کنید.

رمز ارزها در ایران با چالشهایی روبرو خواهند بود، از این جمله بحث چالش انرژی است.

به علت نرخ‌های بسیار ارزان برق در کشور، انگیزه زیادی برای اختفای مزارع استخراج بیت کوین وجود دارد اما به جهت قابلیت‌های فنی ابتدایی صنعت برق، یعنی بررسی کنتور مبادی مصرفی، به راحتی این موارد قابل شناسایی است. کافی است یک سیاست شفاف مدیریتی و تعرفه ای برای چنین فعالانی تصویب و اجرا شود.

شنیده می‌شود حداقل برخی از نیروگاه‌ها به علت نرخ برق خریداری، توسط دولت، دارای ارزش اقتصادی نبوده و حتی اورهال این نیروگاه‌ها با مشکلاتی روبرو است. در این خصوص ساده ترین راه، ایجاد یک موافقت اصولی برای تامین برق فعالان این بازار به نرخی قابل قبول و در نتیجه ایجاد ارزش اقتصادی برای نیروگاه و حتی اورهال کلی نیروگاه توسط فعالان رمزارزهای مجازی است.

حتی ایده اعطای مجوز برای راه اندازی نیروگاه خصوصی توسط ماینرها نیز قابل بررسی و تعرفه گذاری است.

از دیگر چالشها در ارتباط با ارزهای دیجیتال، چالش سیاست پولی کشور است. اما در این خصوص سوالاتی از این دست مطرح است که آیا در شرایط فعلی اقتصادی کشور تحت تاثیر تحریم‌های ظالمانه، اولویت های اقتصادی کشور چیست.

البته شاید بخشی از مخالفت‌ها نیز به علت پیچیدگی فناوری در این حوزه برای کارشناسان اقتصاد باشد چرا که فیات مانی جاری با دستور بانک مرکزی چاپ و این روزها فقط در رایانه‌ها تایپ می‌شود، اما رمزارز دیجیتال، در فضایی نوین و فناورانه توسط جوانان مسلط بر حوزه فناوری دیجیتال و البته ناشناس، استخراج خواهد شد.

گفت وگو از: مریم سلیمی