یک اقتصاددان با اشاره به تحمل مردم در فشار حداکثری آمریکا و به زانو درآوردن ترامپ، معتقد است: سیاست‌گذاری‌های ارزی تاثیرگذاری بالایی در اقتصاد ایران دارد.

کمال اطهاری، اقتصاددان گفت: نرخ ارز در تمام اقتصادها بسیار مهم است و این تنها در ایران نیست چرا که اساس رابطه با اقتصاد جهانی در همین نرخ ارز نهفته و متمرکز است و با یک نوسان کوچک در نرخ ارز یک اقتصاد بزرگتر، در دیگر کشورها میلیاردها دلار جابجا می‌شود.

وی درباره اهمیت دلار در اقتصاد جهانی ادامه داد: به طور تخمینی در عرض چند روز به اندازه کل تولید ناخالص انگلستان معاملات ارزی صورت می‌گیرد و این موضوع به هیج وجه مختص ایران نیست.

اطهاری خاطرنشان کرد: اگر یادمان باشد یک آزادسازی متعارف در سطح اقتصاد جهانی در آسیای شرقی صورت گرفت و در حالی که کره جنوبی سرمایه‌گذاری در بخش مسکن خود را تضمین ارزی کرده بود، با نوسانات دلار، دیدیم که باعث شد بحران آسیای جنوب شرقی در ابتدای دهه ۱۹۹۰ صورت گیرد و سقوط واحد پولی کره جنوبی در مقابل دلار طوری بود که یک سوم دارایی‌های ملی این کشور توسط شرکت‌های چندملیتی غارت شود.

وی افزود: همین امروز هم که برای بازپرداخت تعهداتش به ایران، تحت سلطه آمریکا قرار می‌گیرد، ناشی از وابستگی اقتصادی این کشور به شرکت‌های بزرگی است که اغلب سهامداران آن شرکت‌های آمریکایی و چندملیتی هستند که ریشه در بحران ۱۹۹۰ این منطقه دارد.

این اقتصاددان تصریح کرد: به همین خاطر، ارز بسیار موضوع مهم و حساسی است و به هر صورت، بخش عمده‌ای از بحران مخربی که تجلی آن در اقتصاد امروز ایران بروز پیدا کرده به سیاست‌های ارزی درون و بیرون ما بر می‌گردد.

مسئولان متوجه خطر نپیوستن به FATF نیستند

اطهاری با بیان اینکه در چند دهه اخیر اقتصاد ایران یک اقتصاد رانتیر بوده است، اظهار کرد: بعد از انقلاب هم هیچ‌کدام از دولت‌ها نتوانستند، سیاست مشخصی در اینباره تعریف کنند و به تدریج این نهادها کج‌کارکردی خود را نشان دادند و دولت رانتیر به اقتصاد نئوفئودالیسم تبدیل شد که فقط با بهره مالکانه توان چرخش اقتصادی را دارد.

وی اضافه کرد: در واقع مسئله این است که در طول این زمان نتوانستیم یک رابطه و تعامل مثبت با سایر کشورهای جهانی در چارچوب برنامه چهارم توسعه که در زمان دولت های گذشته مطرح شد، برقرار کنیم  و وقتی تعامل مثبت نیست نرخ ارز فقط به درآمد مالکانه نفت وابسته می‌شود.

اطهاری خطر وابستگی به درآمدهای نفتی را بسیار بالا دانست و گفت: در چنین شرایطی، تحریم بیرونی از یکسو و تحریم درونی از سوی دیگر که همان نپوستن به FATF است، اتفاق می‌افتد. برای نمونه، در همین موضوع FATF نوعی انزواجویی اقتصادی وجود دارد که در مجموع تمامی این مجموعه باعث می‌شود که نرخ ارز دچار نوسانات غیرمعقول شود و متاسفانه مسئولان ما چه در قالب دولت و چه در مجلس متوجه ریشه این موارد نیستند.

مناطق آزاد، سمبل واردات

اطهاری با اشاره به اینکه برخی می‌گویند مناطق آزاد ما سمبل واردات هستند، اظهار کرد: این حرف درستی است، اما من ۱۵ سال پیش در دولت احمدی نژاد این را در مکالمه‌ای با رئیس دبیرخانه مناطق آزاد مطرح کردم و ایشان اصرار داشت که ما انزلی را منطقه آزاد گردشگری کنیم و من آنجا به طنز اعلام کردم لابد می‌خواهید اینجا را شبیه جزایر باهاما کنید؟ و آن زمان مشاور چینی پروژه هم که در بندر انزلی بود، می‌گفت که اگر با تکنولوژی‌های نوین این کار را انجام دهید، ما بازاریابی لازم را در مناطق آسیای مرکزی فراهم می‌کنیم. در مناطقی که تازه استقلال‌شان را به دست آورده بودند و توانایی لازم را هنوز برای حضور در بازارهای جهانی مثل ایران نداشتند، خیلی ساده بگویم آنها حتی حسابدار نداشتند و هنوز هم باکو و قراقستان بنادرشان را تقویت نکرده بودند، پس بندرانزلی با آوازه‌ای که از قدیم داشت می‌توانست نقش پیشرویی داشته باشد.

وی ادامه داد: نتیجه اینکه این شرکتی را که من با آن کار می‌کردم و چنین برنامه‌ای را داده بود، خلع ید کردند! در آن دوره یک چنین سیستمی وجود داشت. اما حالا در این دعواهای سیاسی یک تکه از این حرف‌ها که سمبل واردات شده است، همان را به کار می‌گیرند بدون آنکه برنامه جایگزینی را برایش مطرح کنند و منابع را به خوبی ساماندهی کنند.

این اقتصاددان درباره وابستگی بالای مناطق آزاد به واردات گفت: مسئولان با افتخار این را اعلام می‌کنند و متوجه نیستند که اگر یک بندری مثل چابهار هنوز در اقتصاد جهانی به خوبی بروز پیدا نکرده است، بدان علت است که در همان دولت قبلی به جای تقویت بودجه‌های عمرانی و به کارگیری و تجهیز چنین مناطقی، یارانه‌های نقدی پرداخت شد و به همین دلیل، به خاطر کسری بودجه پروژه‌های بسیار حیاتی نظیر این بنادر متوقف شد.

بحران بورس و مالی‌چی‌هایی که جای اقتصاددانان را گرفته‌اند!

اطهاری با بیان اینکه در بسیاری از حوزه‌های تصمیم‌گیری تنها یک تعداد مالی‌چی استخدام شدند و نه اقتصاددان، تصریح کرد: همین مالی‌چی‌ها در بورس هستند و مردم و اقتصاد را دچار بحران می‌کنند.

وی افزود: گزارش‌های نادرست باعث حباب بورس شد. چون به جای اقتصاددان یک گوینده تلویزیون چند تا نمودار نشان می‌دهد و در مورد نرخ ارز اظهار نظر می‌کند. این مالی‌چی‌ها در تمام دولت‌ها و مجلس‌ها بوده‌اند و ریشه تمامی مشکلات و به خصوص وضعیت امروز بورس و ارز هستند.

 سرمایه‌گذاری بانک‌ها در مسکن اشتباه بود

این اقتصاددان با اشاره به ناسالم بودن فضای اقتصادی کشور یادآور شد: مثلا بخش مسکن را نگاه کنید. کل اعتبارات بانکی از بخش مولد به سمت مسکن رفته است و این جذب سپرده‌ها و نرخ بالای ۳۰ درصد سپرده‌گذاری باعث شده بخش مولد نتواند با چنین نرخی وام بگیرد و در نتیجه بخش مولد ورشکسته شده است.

وی افزود: در عرض ۵ سال (بین سال‌های ۹۰ تا ۹۵) واحدهای مسکونی خالی از ۸۰۰ هزار تا به بالای دو میلیون رسید و سه برابر شد، بنابراین وقتی بانک‌ها این سرمایه‌گذاری‌ها را انجام دادند، آنها مجبورند به صورت صوری ارزش دارایی‌های خود را بالا ببرند تا ورشکسته نشوند.

تجربه انگلستان هنگام سقوط پوند

اطهاری در ادامه به تجربه کشور انگلستان در دهه ۹۰ پرداخت و با اشاره به اهمیت سیاست‌های پولی و مالی اظهار کرد: یادمان نرود یک سیاست اشتباه در انگلستان در دهه ۹۰ باعث شد که پوند به شدت سقوط کند و تمام بانک‌های مرکزی اروپا به نجات انگلستان آمدند و اگر آنها نیامده بودند اقتصاد انگلستان سقوط می‌کرد.

وی ادامه داد: این چیزی نیست که می‌گویند مثلا فردا تحریم‌ها برداشته می‌شود و همه چیز رو به راه می شود. مگر انگلستان تحریم بود که این اتفاق افتاد؟ اگر چنین اتفاقی بیفتد چه کسی هم به نجات ما می‌آید؟

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: وقتی کره جنوبی دچار بحران آسیای جنوب شرقی شد، چیزی حدود ۷۰ میلیارد دلار از صندوق بین المللی پول کمک گرفت و وام نجات بخش دریافت کرد. اما وقتی ما در FATF نیستیم اگر هم بخواهند کمکی کنند که نمی‌کنند، نمی‌توانیم چنین وامی را بگیریم. بنابراین این مجموعه مسائلی است که به اختلالات در اقتصاد ایران دامن می‌زند.

وفاق ملی را جایگزین خودداناپنداری کنیم

اطهاری با بیان اینکه حل مسائلی مثل نرخ ارز و بورس و نظایر آن با شعار ممکن نیست، تصریح کرد: مثلا دو سه ماه است تعدادی از نماینده ها می خواهند طرح جامع مسکن بدهند و تصور می‌کنند می‌توانند در دو سه ماه برنامه‌ریزی داشته باشند. باید اینچنین تصمیماتی را کنار گذاشت و با کمک خرد جمعی و اراده جمعی و توافق جمعی تلاش کرد اقتصاد ایران را نجات داد.

وی در پایان گفت: باید متخصصان فراخوانده شوند و به جای خودداناپنداری‌ها افراد متخصص جمع شوند تا بتوانند یک وفاق ملی را در حوزه کارشناسی و در جامعه حاصل کنند. چون در هیچ جایی این ملت بافرهنگ و شجاع را نمی‌توان یافت که در فشار حداکثری آمریکا بتواند اینگونه دوام بیاورد و آمریکا و ترامپ را به زانو درآورد.

ایبِنا