به سه ابهام در مورد مزایا و معایب ملی کردن نفت می‌پردازیم.
1- مگر نه اینکه برخی کشورهای نفتی، درآمدشون رو سرمایه‌گذاری می‌کنند. مثلا نروژ بیش از یک تریلیون دلار ثروت در صندوق سرمایه‌گذاری ملی‌ش تجمیع کرده، تا نسلهای دیگه هم از نفت بهره ببرند. چرا ما عواید نفتی رو بین مردم توزیع کنیم تا فقط همین نسل ثروت نفتی رو بخوره بره؟
وقتی عواید نفتی رو بین مردم توزیع کنیم، بخشی رو مصرف می‌کنند و بخشی رو پس‌انداز می‌کنند. مثلا بخشی رو صرف خرید خوراک و پوشاک می‌کنند، اما بقیه رو سرمایه‌گذاری می‌کنند. یکی سهام می‌خره، دیگری خونه می‌خره. یکی تراکتور می‌خره، یکی دستگاه جوش می‌خره، دیگری کارگاهی اجاره می‌کنه و فعالیت تولیدی راه می‌اندازه. اینها همه سرمایه‌گذاری‌هایی هستند که ثروت خانوادگی رو افزایش می‌دهند، و از طریق ارث، عواید نفتی رو به نسلهای آتی می‌رسونند.
حتی وقتی این پول صرف آموزش و بهداشت بهتر فرزندان میشه، نوه‌ها در خانواده مرفه‌تری بزرگ می‌شن، و عملا ثروت نفتی به نسلهای آتی میرسه.
در وضعیت کنونی، ثروت نفتی در قالب بنزین و گازوئیل ارزون می‌سوزه می‌ره هوا، و برای نسلهای بعدی فقط سرطانش می‌مونه. هر وقت حکمرانی اقتصادی ما به کیفیت نروژ شد، بشینیم در مورد شکل دادن به یک صندوق سرمایه‌گذاری ملی صحبت کنیم. تا اون زمان، مردم امانت‌داران بهتری برای ثروت ملی هستند تا دولت.
سالها پیش یه صندوق توسعه ملی برای تجمیع بخشی از عواید نفتی ایجاد کردیم، اما شد قلک دولت، تا به بهانه‌های مختلف خالیش کنه.
مردم بر ثروت خدادادی این سرزمین امین‌تر هستند تا دولت، و پدر و مادرها دلسوزتر بر سرنوشت فرزندان، نوه‌ها و ندیده‌هاشون هستند، تا دولت.
این مقاله خوبی در مورد اثر چنین درآمدی بر نسلهای آینده‌ست:
http://tarjomaan.com/neveshtar/9433/
برای نسلهای آتی هم، ملی شدن نفت بهتره.
2-چرا همه عواید نفت رو به مردم بدیم؟ بهتر نیست بخشی رو به مردم بدیم و بخشی رو به بنگاه‌های اقتصادی بدیم؟
وقتی عواید نفتی رو بین مردم توزیع می‌کنیم، بخشی رو مصرف می‌کنند و بخشی رو سرمایه‌گذاری می‌کنند. پولی که مصرف می‌کنند، میشه درآمد بنگاه‌ها. پولی که در سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند، میشه سرمایه بیشتر برای بنگاه‌ها. پولی هم که تو بانک می‌ذارند، میشه منابع بیشتر بر وام بنگاه‌ها.
پس در نهایت، پولی که بین مردم توزیع میشه، به بنگاه‌های اقتصادی میرسه، منتها اون بنگاه‌هایی که مردم بخاطر محصول بهتر، یا فرصت سرمایه‌گذاری مناسبتر، انتخاب کردن.
برعکس، اگه قرار بشه دولت بنگاه‌های دریافت کننده رو انتخاب کنه، لاجرم عرصه فساد باز میشه و ثروت نفتی حیف و میل میشه.
بهترین کار، توزیع مستقیم عواید نفتی بین مردمه. درستش اینه که عواید بنگاه‌ها از طریق جلب رضایت مشتریان، و منابع مالی بنگاه‌ها از طریق جلب اعتماد سرمایه‌گذاران تامین بشه.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
3-مگر نه اینکه توزیع پول بین مردم تورم‌زاست. پس ملی کردن نفت به این نحو، به تورم‌های وحشتناکی منجر میشه، اینطور نیست؟
در بلندمدت، تورم صرفا ناشی از افزایش حجم پوله.
وقتی ارز حاصل از نفت صادراتی فروخته میشه، ریال از دست خریداران ارز گرفته میشه، و بین مردم توزیع میشه. اما حجم پول افزایش پیدا نمی‌کنه.
وقتی نفت به قیمت آزاد به پالایشگاه‌ها فروخته میشه، ریال از اونها گرفته میشه، و بین مردم توزیع میشه. بعد همون پالایشگاه‌ها، بنزین و گازوئیل رو به قیمت رقابتی آزاد می‌فروشند و از مردم ریال می‌گیرند. ریالی که مجددا صرف خرید نفت ملی میشه، و نفتی که عوایدش باز بین مردم توزیع میشه. در این فرایند، به حجم پول افزوده نمی‌شه.
پس چرا وقتی دولت دهم یارانه رو هدفمند کرد، تورم زیاد شد؟ هدفمندسازی یارانه‌ها ایده خوبی بود که دولت دهم اشتباه اجرا کرد. یکی از اشتباهاتش تامین یارانه‌ها از طریق چاپ پول بانک مرکزی بود. متعاقبا حجم پول افزایش پیدا کرد، و تورم سالهای ۹۰ تا ۹۲ خیلی زیاد شد.
ملی کردن نفت، به نحوی که تشریح شد، منجر به افزایش حجم پول نمی‌شه، و تورم‌زا نیست.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
نتیجه:
۱- مردم امین‌تر از دولت نسبت به ثروت نفتی هستند، و دلسوزتر از دولت نسبت به فرزندان و نوه‌هاشون.
۲- بنگاه‌ها باید از طریق جلب رضایت مردم کسب درآمد کنند، نه از طریق رابطه با دولت.
۳- یارانه نقدی که به پشتوانه پول بانک مرکزی نباشه، تورم‌زا نیست.
البته ملی کردن نفت و توزیع نقدی عوایدش، واقعا «یارانه» نیست. شاید بهتره اون رو «حق مالکانه» مردم بنامیم.
منبع: https://t.me/Economics_and_Finance