رشد بهره برداران حقوقي، روزنه اميد عبور از کشاورزي سنتي

سرشماري عمومي کشاورزي بعد از 11 سال دوباره در سال 93 اجرا شد که نتايج آن نشان از کاهش سطح زيرکشت کشاورزي، رشد اندک کشت گلخانه اي، افزايش سواد کشاورزان و در عين حال افزايش سن کشاورزان است. با وجود اين نکات منفي موجود در کشاورزي، احصاء بيش از 9 هزار بهره بردار حقوقي کشاورزي نشانه اي است بر شروع خروج از کشاورزي سنتي که اميد است مورد توجه بيشتر قرار گيرد.

کاهش 7 درصدي بهره برداران کشاورزي در 10 سال

در حالي که در سال 1382 بيش از 4 ميليون و 300 هزار بهره بردار کشاورزي در کشور فعاليت مي کردند اين تعداد در سال 1393 به 4 ميليون و 6 هزار نفر رسيده است که حکايت از کاهش 7 درصدي بهره برداران کشاورزي کشور دارد.

کشاورزي همچنان پيرتر مي شود

در همين حال نگاهي به توزيع سني بهره برداران نشان مي دهد بهره برداران زير 20 سال از 19 هزار و 500 نفر در سال 82 در سال 93 به 5 هزار و 300 نفر رسيده اند. در کنار کاهش بهره برداران زير 20 سال تعداد بهره برداران بالاي 60 سال چندان تغييري نکرده است. در سال 82 بيش از يک ميليون و 250 هزار نفر و در سال 93 حدود يک ميليون و 200 هزار نفر بهره بردار بالاي 60 سال در کشور فعاليت کرده اند.

اين در حالي است که تعداد بهره برداران بالاي 80 سال از 119 هزار نفر در سال 82 به 175 هزار نفر در سال 93 افزايش يافته اند.

افزايش سطح سواد کشاورزان

در همين حال تعداد کشاورزان بي سواد در کشور از حدود 2 ميليون نفر در سال 82 به يک ميليون و 376 هزار نفر کاهش يافته اند. با اين حال تعداد بهره برداران با تحصيلات ابتدايي در حد يک ميليون و 400 هزار نفر ثابت مانده است. اما بهره برداران با تحصيلات راهنمايي و متوسطه از حدود 700 هزار نفر به بيش از يک ميليون نفر افزايش يافته اند.

کاهش سطح زيرکشت کشاورزي و افزايش باغات

مجموع سطح زير کشت کشاورزي در کشور در سال 82 بالغ بر 17.5 ميليون هکتار بوده که اين رقم در سال 93 به 16.4 ميليون هکتار رسيده است. موضوعي که با توجه به خشکسالي هاي اخير به راحتي توجيه مي شود. اما نکته جالب توجه آن است که سهم کشاورزي ديم در اين مدت چندان تغيير نکرده است. در سال 82 حدود 46 درصد سطح زيرکشت به کشاورزي آبي اختصاص داشت که اين سهم تا سال 93 هم حفظ شده است. لذا مساحت اراضي کشاورزي کشور در مقايسه با سرشماري عمومي کشاورزي سال 1382، معادل 6.2 درصد کاهش يافته اما مساحت باغات و قلمستان ها 25 درصد افزايش يافته است.

کشاورزي همچنان درگير خرده مالکي

در حالي که يکي از بزرگترين معضلات کشاورزي کشور، خرده مالکي است و مقياس پايين و غيراقتصادي زمين هاي کشاورزي باعث ايجاد موانع متعدد در مسير استفاده از ماشين آلات و تکنولوژي روز و همچنين ايجاد صرفه براي انجام تحقيقات کشاورزي مي گردد، ملاحظه آمار سال 1393 نشان مي دهد همچنان بيش از نيمي از بهره برداران کشاورزي زميني کمتر از 3 هکتار دارند.

توليد گلخانه اي همچنان اندک

در حالي که سطح زيرکشت گلخانه اي در کشور در طول سال 82 تا 93 از 2.4 هزار هکتار به 6.2 هزار هکتار رسيده است ملاحظه سهم 0.03 درصدي کشت گلخانه اي به کل سطح زيرکشت کشاورزي در کشور، نشان از رشد نامطلوب اين بخش دارد و گواهي محکم بر شکست طرح هاي مصوب براي گسترش کشت گلخانه اي است. چنانچه از شواهد بر مي آيد بانک ها هرساله مقداري کمتر از ميزان مصوب را به بخش کشاورزي اختصاص مي دهند که خود مانعي مهم براي گسترش گلخانه هاست. چرا که کشت گلخانه اي نياز به سرمايه اوليه اي دارد که بيشتر کشاورزان نمي توانند آن را تامين کنند. از سوي ديگر بيشتر طرح هاي مصوب دولتي هم در اين حوزه به مرحله اجرا نمي رسد چنان که با ايجاد کوچکترين مشکل در وضعيت کلان بودجه، به عنوان اولين بخش بودجه طرح هاي کشاورزي ملغي مي گردد. لذا وسعت توليد گلخانه اي در کشور با وجود مشکلات آبي و کاهش غناي خاک و نياز مبرم به افزايش توليدات با بهره وري بالا، همچنان در سطح 0.03 درصد مانده است.

9 ميليون بهره بردار حقوقي و نشانه هايي از موفقيت يک پروژه

در حالي که در بين حدود چهار ميليون بهره بردار کشاورزي فهرست شده، اکثريت مطلق آنها بهره بردار مربوط به اشخاص حقيقي يا همان کشاورزان، دهقانان و دامداران هستند که عمدتا خرده مالک بوده و تنها 9 هزار و 600 بهره بردار يا معادل 0.2 درصد متعلق به اشخاص حقوقي (شرکت ها و مؤسسات عمومي) است، اما همين تعداد بهره بردار حقوقي نشان از رشد شرکت هاي رسمي کشاورزي است که طبيعتا از نظر بهره وري و توليد اقتصادي شرايط بهتري دارند. اين در حالي است که بهره برداران حقوقي در سال 82 مورد سرشماري قرار نگرفته اند. پروژه راه اندازي کشت و صنعت ها در کشور طي سال هاي گذشته با وجود نقدها، باعث شروع حرکت کشور به سمت کشاورزي علمي شده است و آمار 9.5 هزار بهره بردار حقوقي نشانه هايي از موفقيت اين پروژه در کشور دارد.

منبع: روزنامه خراسان