عوامل سیاسی و اقتصادی استعفای قاضی‌زاده هاشمی چه بود؟
رمزگشایی از جدایی وزیر بهداشت
حسن روحانی روز پنج‌شنبه تکلیف کناره‌گیری وزیر بهداشت کابینه را روشن کرد و با پذیرش استعفای حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، در حکمی، سعید نمکی معاون علمی و فرهنگی سازمان برنامه و بودجه را به‌عنوان سرپرست وزارت بهداشت، منصوب کرد.
رمزگشایی از جدایی وزیر بهداشت عکس: ابوالفضل ماهرخ
سرانجام روز پنج‌شنبه، حسن روحانی با پذیرفتن استعفای حسن قاضی‌زاده هاشمی، به یک هفته گمانه‌زنی درباره این کناره‌گیری از کابینه پایان داد. ازسوی دیگر رئیس‌جمهوری با حکمی سعید نمکی را که پیش از این معاون علمی سازمان برنامه و بودجه کشور بود، به‌عنوان سرپرست وزارت بهداشت منصوب کرد؛ موضوعی که موج جدیدی از گمانه‌زنی‌ها را به راه انداخت. طی چند روز اخیر که میزان بودجه سلامت و اختلاف نظر قاضی‌زاده هاشمی با محمدباقر نوبخت دراین زمینه، اصلی‌ترین دلیل استعفای او عنوان شد، برخی گزارش‌های خبری بیش از آنکه به اصل این اختلاف بودجه‌ای بپردازند، این موضوع را به اختلاف شخصی این دو عضو کابینه تقلیل دادند. این موضوع با انتخاب سرپرست برای وزارت بهداشت جان دوباره گرفت؛ سعید نمکی که معاون علمی محمدباقر نوبخت در سازمان برنامه و بودجه بود، برای سرپرستی وزارت بهداشت انتخاب شد و همین کافی بود تا برخی رسانه‌ها این انتخاب را تحت‌تاثیر نظرات نوبخت تفسیر کنند. البته تنها رسانه‌ها نبودند که این ماجرا را میان قاضی‌زاده هاشمی و نوبخت تحلیل کردند؛ حسن قاضی‌زاده هاشمی نیز در آخرین جلسه با معاونان در تشریح دلایل استعفای خود، تاکید کرد که «با ماندن من چیزی عوض نمی‌شود؛ چون معتقدم موضوع از قالب عرفی خارج شده؛ یعنی تقریبا شخصی شده است.» او همچنین گفت: «شاید این تغییر کمک کند به اینکه دوستانی بیایند و حداقل آن است که آنچه تعهد کردند انجام دهند. من آدم کم تحملی نیستم. موضوعات ما هم موضوعات جدیدی نیست. من بارها به رئیس خودم نامه نوشتم و بسیاری از اتفاقات رخ داده را اطلاع دادم، اما به کس دیگری نگفتم. لزومی هم ندارد که بگوییم؛ زیرا دردی را دوا نمی‌کند؛ الا اینکه انسان خودش را سبک و یک مشکل را به مشکلات دیگر اضافه کند. یعنی کارد به استخوان رسیده. ما بمانیم و به مشکلات مردم اضافه کنیم و هرچه را که ساختیم خودمان به دست خودمان از بین ببریم و افراد رانت‌خوار را دوباره وارد سیستم کنیم؟ ما از جنس این افراد نیستیم.»
با این همه می‌توان این موضوع را فارغ از دو نام قاضی‌زاده هاشمی و نوبخت تحلیل و از تقلیل ماجرا به دعوای شخصی میان این دو اجتناب کرد؛ زیرا طرح تحول سلامت و هزینه‌های آن که در بودجه‌های سنواتی انعکاس می‌یابد، موضوعی است که به نظر می‌رسد اگر رئیس سازمان برنامه و بودجه هر فرد دیگری هم بود این اختلافات پیش می‌آمد. ادامه طرح تحول سلامت
با وجود آنکه حسن قاضی‌زاده هاشمی در اعتراض به کم بودن بودجه طرح تحول سلامت، از کابینه دوم روحانی جدا شد، اما سرپرست جدید این وزارتخانه در آخرین اظهارنظر خود تاکید کرد که طرح تحول سلامت را با سرعت و قدرت بیشتری پیگیری می‌کنیم و مسیر قاضی‌زاده هاشمی را ادامه می‌دهیم. نکته آن است که استعفای قاضی‌زاده هاشمی از وزارت بهداشت آن زمان جدی‌تر شد که سازمان برنامه و بودجه برای بیشتر شدن بودجه طرح تحول سلامت، دست رد به سینه قاضی‌زاده هاشمی زد و حالا سرپرست جدید که خود از سازمان برنامه و بودجه به سرپرستی این وزارتخانه انتخاب شده است، از تقویت این طرح سخن می‌گوید.
جالب‌تر آن است که سعید نمکی ۶ دی ماه امسال در شورای توسعه و برنامه‌ریزی استان خراسان‌جنوبی تاکید کرده بود که امکان تزریق پول بیشتر به وزارت بهداشت وجود ندارد. بر اساس آنچه خبرگزاری مهر از این نشست گزارش داد، نمکی تاکید کرد: از سال ۹۲ تا کنون ۴۰۰ درصد بودجه نظام سلامت را افزایش داده‌ایم و دیگر امکان تزریق پول بیشتر به وزارت بهداشت وجود نداشته و باید به سمت روش‌هایی چون سیستم ارجاع و پرونده الکترونیک برای کاهش هزینه‌ها برویم. نمکی گفته بود که در بودجه ۹۸ برای وزارت بهداشت ۳۶ هزار میلیارد تومان پول گذاشته‌ایم.
با این حال نمکی پس از انتخاب به‌عنوان سرپرست وزارت بهداشت، در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: «بزرگ‌ترین هدف ما این است طرح تحول سلامت با سرعت و قدرت بیشتری ادامه پیدا کند و مسیر هاشمی را ادامه می‌دهیم؛ چراکه طرح تحول سلامت یکی از اصلی‌ترین طرح‌های دوره وی محسوب می‌شود.» نمکی درباره بحث‌های طرح شده در زمینه چالش بودجه‌ای وزارت بهداشت نیز گفت: در مورد بودجه ۹۸ و مسائل مالی نگرانی نداریم و فکر می‌کنیم با بودجه ۹۸ می‌توانیم مملکت را اداره کنیم. در صورت نیاز مالی از دوستانمان در سازمان برنامه و بودجه کمک خواهیم گرفت.»
سرپرست وزارت بهداشت همچنین گفت: خوشبختانه بخش اعظم بودجه وزارت بهداشت در سال ۹۷ پرداخت شده است و تا پایان سال بودجه به طور کامل تخصیص می‌یابد و ان‌شاءالله کسری نخواهیم داشت. او همچنین در گفت‌و‌گویی با «ایسنا» تاکید کرد که مردم نگران نباشند و بدانند که طرح تحول نظام سلامت که طرح دولت روحانی است، با قدرت بیشتری ادامه می‌یابد و منابع مناسب‌تری برایش تخصیص خواهیم داد. نمکی با بیان اینکه کاهش هزینه‌های کمرشکن درمان در افراد آسیب‌پذیر از نقاط قوت طرح تحول بوده و منابع بیشتری را هم برای آن تخصیص خواهیم داد، افزود: قطعا با رابطه‌ای که با دوستانمان در سازمان برنامه و بودجه و همکاران وزارت بهداشت داریم، امیدواریم بتوانیم در تخصیص منابع مناسب، تلاش کنیم ضمن اینکه برای سال ۱۳۹۸ بودجه‌ای که دوستان با همه مضیقه‌های کشور برای وزارت بهداشت گذاشته‌اند، بودجه‌ای است که پاسخگوی حداقل نیازهای مجموعه خواهد بود.
روایت فارس از استعفای هاشمی
با این همه، با وجود آنکه موضوع بودجه طرح تحول سلامت تا امروز یکی از دلایل استعفای قاضی‌زاده هاشمی از وزارت بهداشت بوده که آشکار شده و تقریبا هر دو طرف وزارت بهداشت و سازمان برنامه و بودجه بر آن صحه گذاشته‌اند، اما خبرگزاری فارس موضوعی دیگر را نیز به‌عنوان یکی از دلایل قهر قاضی‌زاده هاشمی عنوان می‌کند؛ هرچند قاضی‌زاده هاشمی در نامه استعفای خود که پنجم دی ماه به رئیس‌جمهوری نوشت، تامین نشدن اعتبارات مورد نیاز حوزه سلامت را علت استعفای خود اعلام کرد؛ اما خبرگزاری فارس به نقل از یک مقام آگاه، دلیل اصلی کناره‌گیری وزیر سابق بهداشت را به برداشت ۳ هزار میلیارد تومانی از منابع عمرانی دولت مربوط دانست که قاضی‌زاده هاشمی قصدی برای بازپرداخت آن نداشت. این منبع آگاه توضیح داد: قاضی‌زاده هاشمی قصد داشت با لابی و فشار سیاسی از تعهد پس دادن ۳ هزار میلیارد تومان شانه خالی کند. او افزود: مدتی قبل به دلیل پایان یافتن تمام منابع در اختیار وزارت بهداشت و برای پر نشدن چاله بدهی‌ها که خود نقش اساسی در آن داشت، از دولت خواست اوراق خزانه برای این وزارتخانه منتشر شود. سپس پیشنهادی به شورای سران قوا برده شد تا ۵۰۰ میلیون یورو از حساب صندوق توسعه ملی برداشت شود. این پیشنهاد خدمت مقام معظم رهبری ارسال شد و ایشان با دو شرط با این پیشنهاد موافقت کردند؛ اول اینکه برداشت به‌صورت قرضی باشد و دوم سازمان برنامه موافقت خود را اعلام کند.
او ادامه داد: رئیس سازمان برنامه برای تسریع در حل مشکلات وزارتخانه از جمله پرداخت مطالبات داروخانه‌ها و تهیه دارو و تجهیزات پزشکی از محل اعتبارات عمرانی ۳ هزار میلیارد تومان را به‌صورت نقدی به وزارت بهداشت پرداخت کرد تا پس از مراحل برداشت ۵۰۰ میلیون یورو از صندوق توسعه این مبلغ طبق نظر مقام معظم رهبری به خزانه بازگردد؛ اما وزارت بهداشت پس از کسب مجوز حاضر به بازپرداخت ۳ هزار میلیارد تومان علی‌الحساب نشد. این موضوع منشأ اصلی اختلافات در روزهای اخیر است و لذا تاخیر در پرداخت پاداش بازنشستگان دانشگاه‌های علوم پزشکی بهانه دعوا شد.
حسن روحانی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران روز پنج‌شنبه با قدردانی از خدمات خالصانه و تلاش‌های صادقانه سید حسن قاضی‌زاده هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی دولت‌های یازدهم و دوازدهم، به ویژه در اجرا و پیشبرد طرح تحول سلامت، استعفای وی را پذیرفت و سعید نمکی را به‌عنوان سرپرست وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی منصوب کرد. سعید نمکی، معاون علمی فرهنگی و اجتماعی سازمان برنامه و بودجه و مدیر گروه ایمونولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده است. او نزدیک به ۲۸ سال قبل معاون بهداشتی وزیر بهداشت بود. نمکی همچنین سابقه ریاست دانشگاه کاشان طی سال‌های ٦٦ تا ٧٠ را در کارنامه دارد و بین سال‌های ۹۴ تا ۹۶ معاون امور اجتماعی سازمان مدیریت بود.
روزنامه دنیای اقتصاد