نابرابریها، کارکرد مغز را کاهش می دهد و انسانها را کم استعداد می کند، قدرت کار جمعی را از بین می برد و پیری زودرس با خود به همراه می آورد،. نابرابری ها روابط اجتماعی افراد را مختل می کند و آسیبهای متعددی در زمینه های مختلف ایجاد می کند. گرفتار بینشی هستیم که این ایده که همه برابرند را برنمی تابد. گویی برای عده ای یا جریاناتی، چندان سخت و ناخوشایند نیست که مثلا اگر خانمی بخواهد در سیستان و بلوچستان زایمان کند، تا اولین بیمارستانی که باید برسد، یازده ساعت فاصله باشد و یا خدای نکرده بچه از بین برود و مادر آسیب ببیند. فقط خدمات در تهران باشد و قطبهایی تعیین شوند. اینها مصادیق تحقق نابرابریها است. سلامت یک حق انسانی است و اصل 29 قانون اساسی، صراحت دارد که برخورداری از سلامت، حقی همگانی است و دولت مکلف به تامین آن برای همگان است.

دکتر محمدرضا واعظ مهدوی، مدیرعامل بنیاد «هاسب» و نظریه پرداز اقتصاد سلامت ، با بیان اینکه هزینه های سلامت ، افزایش پیدا کرده است، اما منابع مترادف و معادل این افزایش هزینه ها رشد نکرده اند و فاصله میان منابع و مصارف بسیار زیاد شده است، گفت: هر زمان که مصارف از منابع پیشی بگیرد، رقابت برای جذب آن منابع محدود تشدید می شود و همه سعی می کنند آن منابع محدود را به دست آوردند. در چنین شرایطی که رقابتها تشدید شده و افزایش یافته است، برندگان قدرتمندان هستند. آنها که روابط بیشتر، ثروت و نفوذ بیشتری دارند و به ارکان و ساختارهای تصمیم گیری و قدرت نزدیک ترند.

هزینه های سلامت افزایش یافته است

دکتر محمدرضا واعظ مهدوی، مدیرعامل بنیاد «هاسب» و نظریه پرداز اقتصاد سلامت ، که با عنوان «بایسته های عدالت در سلامت» با موضوع بررسی این پرسش که چگونه می توان اقتصاد را در خدمت خدمات فراگیر سلامت قرار داد، با بیان اینکه رویکردی که رویکرد غالب جهانی است «اقتصاد سلامت برای همه» است، خاطرنشان کرد: امروزه شرایطی در حوزه سلامت در جهان ایجاد شده که هزینه ها، بیشتر از درآمد و منابع شده است. جمعیت به سمت سالمندی حرکت کرده، هزینه های سالمندی بسیار بیشتر است. بیماری های جدیدی مانند کرونا ظهور کرده و در سوی دیگر تکنولوژی پزشکی بسیار رشد کرده و شاهد درمان های پر هزینه هستیم. داروها، تجهیزات، انواع پروتزها به کارگرفته می شوند و شیوه های زندگی به سمت تکنولوژی، کم تحرکی، استفاده از غذاهای ناسالم پیش رفته است و همه اینها در کنار استرسهای اجتماعی و سیاسی ، به سلامت آسیب می زنند و هزینه های سلامت را افزایش می دهند.

قدرتمندان در شرایط تشدید رقابتها، برنده هستند

وی افزود: در سوی دیگر، منابع مترادف و معادل این افزایش هزینه ها رشد نکرده اند و فاصله میان منابع و مصارف بسیار زیاد شده است. هر زمان که مصارف از منابع پیشی بگیرد، رقابت برای جذب آن منابع محدود تشدید می شود و همه سعی می کنند آن منابع محدود را به دست آوردند. در چنین شرایطی که رقابتها تشدید شده و افزایش یافته است، برندگان قدرتمندان هستند. آنها که روابط بیشتر، ثروت و نفوذ بیشتری دارند و به ارکان و ساختارهای تصمیم گیری و قدرت نزدیک ترند.

 شاهد رشد نابرابریها در سلامت هستیم

واعظ مهدوی با بیان اینکه در عصر جدید، شاهد رشد نابرابریها در سلامت هستیم، خاطرنشان کرد: در شرایط فعلی، گروه های بیشتری نسبت به گذشته از سلامت و خدمات مورد نیازشان محروم می مانند و هزینه ها به سمت اموری حرکت می کند که مورد خواست و نیاز قدرتمندان است. همانطور که در جریان مبارزه با کرونا، مقام معظم رهبری یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای مهار کرونا اختصاص دادند، اما این پول صرف خرید صدها دستگاه سی.تی.اسکن و تامین تجهیزات برای راضی کردن قدرتمندان شد تا نمایندگان سوال و یا استیضاح نکنند.

نظریه پرداز اقتصاد سلامت اضافه کرد: به همین دلیل است که پوشش همگانی سلامت، هدف بسیار مهمی شده و دغدغه مندان و افرادی که انگیزه های اجتماعی دارند، بسیار به سیاستهایی که بتوان تامین سلامت برای همه را اجرا کرد، می پردازند.

موضع دوگانه سازمانهای بین المللی درباره چگونگی ماهیت دولتها

معاون پیشین سازمان برنامه و بودجه به خاطره ای از حضورش در اجلاسی که سازمان جهانی بهداشت برگزار کرده بود اشاره کرد و گفت: وقتی در این اجلاس، درباره خدمات نظام بهداشت و درمان ایران، گزارشی ارائه می دادم، بسیار مورد استقبال کارشناسان و متخصصان آنها قرار گرفت. خواستم مطلبی را به شوخی به آنها منتقل کنم. در آن جلسه گفتم تشویق شما مایه افتخار ما است. اما راهبردها و رهنمودهایی که از دیگر سازمانهای وابسته به سازمان ملل به مسئولین دیگر بخشهای اقتصادی ما داده می شود، برخلاف آن راهبردی است که مورد نظر شما است. شما افزایش پوشش شبکه بهداشت و واکسیناسیون و اجرای مسئولیتهای دولت در این زمینه ها و حوزه هایی مانند ایجاد بیمارستانها و مراکز بهداشتی در مناطق محروم تحسین می کنید، اما آنها به ما می گویند دولت را کوچک کنید! پرسنلتان را کم و واحدهایتان را خصوصی کنید. بالاخره باید خدمات دولت را زیاد و یا کم کنید! به آنها گفتم کشورهای جهان سوم را با این راهبردهایی که ارائه می دهید گیج نکنید و مسائلتان را میان خود حل کنید.

نگرش خصوصی سازی پدر نظامهای بهداشتی را درآورده

نظریه پرداز اقتصاد سلامت ، ادامه داد: بعد از این صحبت، همه با هیجان به بیان دیدگاه هایشان پرداختند و گفتند شما حرف دل ما را زدید. این مساله اخیرا در اجلاس سوئیس مورد بحث قرار گرفت و ایران هم باید واقعا این بینش و نگرش خصوصی سازی و کوچک سازی دولت و کاهش مسئولیتهای دولت، و سوق دادن اینکه دولتها فقط مسئول تامین امنیت هستند، پدر ارائه خدمات بهداشتی و نظامهای بهداشتی را درآورده است.

عدالت در سلامت، حتی در جهان سرمایه داری هم پذیرفته شده‌ است

واعظ مهدوی با بیان این انتقاد که وقتی سخن از کاهش هزینه های دولت به میان می آید، بلافاصله سراغ آموزش و پرورش و بهداشت و درمان و خودگردان شدن بیمارستانها می روند، گفت: این نگرش در سازمان جهانی بهداشت وجود دارد. کشورهایی که در بستر سرمایه داری، نابرابری را در حوزه های مختلف پذیرفته اند، یعنی پذیرفته اند پول مبنای بهره مندی افراد از امکانات زندگی باشد، اما هنوز در بهداشت و درمان، چنین چیزی را نپذیرفته اند. یعنی اخلاق بشری ، نابرابری در سلامت را بر نمی تابد و وجدان انسانی قبول نمی کند که بچه ای در بغل پدر و مادر بی پولش تشنج کند. بنابراین عدالت در سلامت ، حتی در جهان سرمایه داری هم امر پذیرفته شده‌ای است.

نابرابریها، کارکرد مغز را کاهش می دهد

مدیرعامل بنیاد «هاسب» با یادآوری اینکه مطالعات انجام شده نشان می دهند نابرابریها، کارکرد مغز را کاهش می دهد و انسانها را کم استعداد می کند، قدرت کار جمعی را از بین می برد و پیری زودرس با خود به همراه می آورد، تصریح کرد: نابرابری ها روابط اجتماعی افراد را مختل می کند و آسیبهای متعددی در زمینه های مختلف ایجاد می کند. گرفتار بینشی هستیم که این ایده که همه برابرند را برنمی تابد.

برخورداری از سلامت، حقی همگانی است

واعظ مهدوی گفت: گویی برای عده ای یا جریاناتی، چندان سخت و ناخوشایند نیست که مثلا اگر خانمی بخواهد در سیستان و بلوچستان زایمان کند، تا اولین بیمارستانی که باید برسد، یازده ساعت فاصله باشد و یا خدای نکرده بچه از بین برود و مادر آسیب ببیند. فقط خدمات در تهران باشد و قطبهایی تعیین شوند. اینها مصادیق تحقق نابرابریها است. سلامت یک حق انسانی است و اصل 29 قانون اساسی، صراحت دارد که برخورداری از سلامت، حقی همگانی است و دولت مکلف به تامین آن برای همگان است.

باید میان دولت و بخش خصوصی، میدان مین باشد

وی با اشاره به رویکردهایی که سلامت را امری اقتصادی یا درآمدی می بینند، گفت: در این رویکرد، ذینفعان آن که اقتصاد سلامت را می دانند، باید تصمیم گیری کنند. در حالی که باید توجه داشت، سطح بنگاه و یا کارخانه داروسازی و شرکتهای مختلف، باید سودده باشند و وظیفه دولت هم تقویت بخش خصوصی است. اما دوستان قدیم ما در سازمان برنامه و بودجه هم می گفتند که باید میان دولت و بخش خصوصی، میدان مین باشد. نه کسی بتواند از دولت به بخش خصوصی برود و نه کسی از بخش خصوصی بتواند به دولت برود. اگر وظیفه دولت ، عدالت و ارائه خدمات و توسعه کشور است، وظیفه بخش خصوصی ، ایجاد سود است. بنابراین سیاستگذاری را نباید به بنگاه بسپرد. نظر بنگاه را حتما باید بخواهد و تصمیمات به گونه ای باشد که ادامه حیات بنگاه میسر باشد، اما اگر اختیار تصمیمات خود را به دست بنگاه بدهد، نتیجه این می شود که دولت تبدیل به واحد تجاری می شود و برای انجام کارها، به سود آن فکر می کند.

مقابله با تلاقی منافع، رکن مهم مبارزه با فساد در دستگاه های اجرایی

مدیرعامل بنیاد «هاسب» خاطرنشان کرد: وقتی بیمارستان را خودگردان کردیم، در واقع به آن رئیس بیمارستان گفته ایم دنبال سود باش! او هم بخش عفونی را کم درآمد می بیند و حذف می کند و جراحی پلاستیک را رشد می دهد. در نتیجه وقتی کرونا شیوع پیدا کرد، ما و بسیاری از کشورهایی که دولت را بنگاه می بینند، گرفتار شدیم. به همین دلیل در حوزه بهداشت و درمان، تلاقی منافع بسیار اهمیت دارد. کسی که منافع داشته باشد، نباید در جایگاه بنشیند که تصمیم گیر باشد. هیچ ارتباطی هم به خوب و یا بد بودن افراد ندارد. زمانی به یکی از وزرا می گفتم، معاون داروی شما، خودش شرکت دارد، نباید اجازه دهید فلان سیاستها را پیش ببرد، اما می گفت او آدم خوبی است و از او قول گرفته ام که منافع خود را در نظر نگیرد! در حالی که انسان وقتی منافع داشته باشد، تصمیماتش تحت الشعاع منافعش قرار می گیرد. بنابراین، مقابله با تلاقی منافع، رکن مهم مبارزه با فساد در دستگاه های اجرایی است، و از این طریق می توانیم به سمت عدالت حرکت کنیم.

منبع: جماران