مجلس اقتصادناخوانده و عزم اصلاح اقتصاد؛ راهکار چیست؟

سه پیشنهاد به نمایندگان اقتصادناخوانده مجلس که دغدغه تحول اقتصاد دارند

نیکجو- غیاثی

اقتصاد ایران در شرایطی است که هر کورسویی را نشانه امید خود می داند. یک روز تغییر رئیس جمهور را عامل بهبود شرایط می داند. یک روز تحریم ها را علت اصلی رکود خود می شمارد و برای رفع آن روزشماری می کند. یک روز هم به تغییر مجلس دل می بندد تا شاید این تغییر ها بتواند گره مشکلاتش را بگشاید. امید اقتصاد ایران به دو مورد اول کمرنگ شده است و اکنون به تغییر مجلس دل بسته است. اتفاقی که می تواند شرایط را تغییر دهد. اما آیا تغییری صورت می گیرد؟
اقتصاد ایران بعد از این که تغییر ریاست جمهوری و رفع تحریم ها به رغم تاثیرات مثبت خود نتوانست خیلی زود مشکلات را برطرف کند، حالا به مجلس دهم چشم دوخته است. مجلسی که با تغییر آرایش سیاسی می تواند نوید تغییر ایام را سر دهد. اما برای این که این مجلس بخواهد ریل اقتصاد کشور را تغییر دهد، به دو ابزار نیاز مند است: اول این که عزم کافی را داشته باشد و دوم این که دانش و فهم لازم درباره مسائل اقتصادی را به دست بیاورد. بررسی این دو مورد نشان خواهد داد که آیا مجلس دهم می تواند تغییر دهنده مسیر اقتصاد باشد؟ و این که با توجه به این دو ابزار لازم برای تغییر شرایط چه باید بکند؟
تنها 3 درصد نمایندگان مجلس اقتصادخوانده اند
بدون شک مجلس به تخصص های متنوعی نیاز دارد. از پزشک گرفته تا مهندس راه و ساختمان. از اقتصاددان تا جامعه شناس و فقیه. اما در شرایطی که اقتصاد کشور با شرایط نامناسبی روبه رو است، وجود اقتصاددانان کم در مجلس نشانه خوبی نیست. در مجلس دهم تنها 11 نماینده تحصیلات دانشگاهی در زمینه اقتصاد دارند. البته کسانی هم هستند که اقتصاد نخوانده اند اما به دلیل فعالیت های شغلی خود با این رشته آشنایی کافی دارند. بدون شک، شناختن توانایی های ضمنی نمایندگان بسیار سخت است و ما مبنای ارزیابی خود را اقتصادخوانده های مجلس می گذاریم. کاری هم به مدرک تحصیلی یا محل تحصیل آن ها نداریم و فرض می کنیم آن هایی که در اقتصاد درس خوانده اند، خوب این کار را انجام داده اند.
اما این 11 اقتصادخوانده مجلس دهم سهم تنها 3 درصدی در مجلس شورای اسلامی دوره دهم دارند. نمودار فوق تعداد نمایندگان را به تفکیک رشته شغلی نشان می دهد. تعداد این نمایندگان از تعداد پزشکان عمومی یا پزشکان تخصصی کمتر است. تعداد حقوق دان های مجلس بیش از 3 برابر اقتصادی های آن است و تعداد سیاست خوانده ها بیش از 2 برابر اقتصادی هاست. از همه جالب تر این که تعداد نمایندگان با تحصیلات مدیریت 6 برابر نمایندگانی است که اقتصاد خوانده اند.

عزم نمایندگان جدید برای خروج اقتصاد از رکود و راه های پیش رو
اگرچه این اعداد و ارقام از وضعیت مناسبی حکایت نمی کند، اما می توان به عزم نمایندگان مجلس برای بهبود وضعیت اقتصاد و معیشت مردم امیدوار بود. تازه نفس بودن تعداد زیادی از نمایندگان می تواند این عزم را تقویت کند و امید برای حرکت در مسیر خروج از رکود را سرعت ببخشد. اما این اتفاق یک شرط اساسی دارد و آن افزایش بینش اقتصادی نمایندگان است. این اتفاق می تواند از چند مسیر رخ دهد:
گام اول این است که نمایندگانی که عزم و دغدغه اقتصادی دارند خودشان کمی با ادبیات اقتصادی آشنا شوند. تجربه نمایندگان پیشین نشان می دهد که برخی از آن ها با مفاهیم اولیه اقتصادی هم آشنا نیستند. اگر نمایندگان خودشان دغدغه دارند باید برای کسب فهم و بینش اقتصادی، درک شاخص ها و متغیر ها، توانایی تحلیل اولیه آمار اقتصادی و همچنین آسیب شناسی کار های گذشته را در دستور کار قرار دهند.
فهم اولیات اقتصادی، ضرورتی برای تمام 290 نماینده مجلس
البته برخی هم ضرورت فهم اولیات اقتصادی را آنقدر می دانند که پیشنهاد می کنند ریاست مجلس برای نمایندگان دوره برگزار کند و امتحان بگیرد. یعنی ریاست مجلس باید به صورت سازمان یافته این بینش را به نمایندگان منتقل کند و به عزم و فعالیت های شخصی نمایندگان اکتفا نشود. عباس عبدی، در سرمقاله روز گذشته اعتماد در این رابطه نوشت: «ریاست مجلس یا هیئت رئیسه آن، دو جلد کتاب اقتصاد برای همه و بینش اقتصادی برای همه، نوشته آقای دکتر علی سرزعیم را تهیه کرده و به رایگان در اختیار نمایندگان قرار دهند و از آنان بخواهند که کتاب ها را در نخستین فرصت مطالعه کنند و در صورت امکان آزمون هم از آنان گرفته شود. این دو کتاب درباره اقتصاد کلان و اقتصاد خرد است که با زبان ساده و روان و با ذکر مثال هایی که نمایندگان هر روز با آن ها مواجه هستند، نوشته شده است. خواندن این کتاب در درجه اول موجب تقویت بینش اقتصادی خواننده می شود. بینشی که در تصویب هر طرح و لایحه یا نقد رفتار های دولت بسیار موثر و کارآمد است».
نمایندگان اقتصادناخوانده، کمی تاریخ اقتصادی بخوانند
بعد از کسب این بینش اولیه و قدرت درک آمار و شاخص های اقتصادی و مسائل مهم کشور توسط نمایندگان، مسیر بسیار هموار می شود. در گام دوم نمایندگان می توانند از ظرفیت های پژوهشی کشور استفاده کنند؛ از مرکز پژوهش های مجلس تا دانشگاه ها و پژوهشگاه های اقتصادی فراوان کشور.همچنین می توان به نمایندگان توصیه کرد برای رفع خلاء دانش اقتصادی خود در گام بعد کمی تاریخ بخوانند. تاریخ اقتصاد کشور در چند دهه گذشته را مطالعه کنند. مخصوصا بر روی فعالیت های مجلس در گذشته تمرکز کنند و ببینند که طرح های همکاران قدیمشان با کشور چه کرده است.
نمایندگان به سوی اجماع گام بردارند
همه این ها مقدماتی است تا نمایندگانی که عزم تحول و رونق اقتصادی دارند به محوری برای اجماع بر برخی مسائل و اهداف اقتصادی مهم برسند. متاسفانه در شرایط فعلی و پیش از این، در برخی اوقات بینش و فهم اقتصادی ضعیف نمایندگان باعث می شد هرکس از ظن خود به مسائل مهم و اهداف استراتژیک و پروژه های حیاتی کشور بنگرد و لذا هر روز یک پروژه نامتجانس و یک طرح نامانوس به تصویب می رسید. اما اگر نمایندگان جدید به واقع عزم تحول دارند باید شرایطی را مهیا کنند که نیرو های اجرایی، قانونگذار و پژوهشی کشور با فهم و بینش صحیح و عمیق، همنوا شده و در مسیر مهمترین مسائل اقتصادی گام بردارند.
ایجاد اجماع بر روی مسائل مهم اقتصادی، نیرو ها را همگرا کرده، تمرکز ایجاد می کند و نتیجه این تمرکز آن است که نمایندگان از پراکنده کاری دور شده و با صرف وقت و انرژی کمتری می توانند درک عمیقی از مهم ترین موضوعات اقتصادی کشور به دست آورند.

منبع: روزنامه خراسان