میزگرد «اقتصاد سیاه در ایران» با حضور سه اقتصاددان در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد. کانون دانش‌آموختگان اقتصاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران میزگرد «اقتصاد سیاه در ایران» را برگزار کرد و در آن سه اقتصاددان، دکتر علی عرب‌مازار، دکتر حسین راغفر و دکتر محمد مالجو سخنرانی کردند.
راغفر: اقتصاد سیاه محصول ناتوانی دولت‌هاست
سخنران دوم میزگرد اقتصاد سیاه در ایران، دکتر حسین راغفر، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه الزهرا بود. وی با اشاره به کیفیت آمار در ایران گفت: کیفیت آمارهای رسمی درمورد بخش رسمی اقتصاد در ایران نیز مخدوش است چه برسد به بخش غیررسمی که اصولا مخدوش بودن آمار درمورد آن در همه جای دنیا امری عادی به‌شمار می‌رود. راغفر ادامه داد: در بخش غیررسمی اقتصاد، مالیات و بیمه وجود ندارد و کسانی که در مشاغل غیررسمی مشغول هستند بیمه نیستند و مالیات هم نمی‌دهند. این اقتصاددان با اشاره به اقتصاد موادمخدر در ایران، آن را نمونه‌ای از اقتصاد سیاه دانست. وی افزود بین بخش رسمی اقتصاد و بخش غیررسمی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد و وقتی در اقتصاد رسمی رکود و محدودیت‌های تولیدی وجود دارد و بسیاری از واحدهای تولیدی به تعطیلی کشیده می‌شوند، طبیعی است که باید انتظار داشته باشیم بخش غیررسمی اقتصاد رشد کند.
عضو هیات علمی دانشگاه الزهر با یادآوری آمار مرکز آمار ایران تصریح کرد در سال 92 شاهد بودیم 680هزار شغل از بین رفت و بسیاری از این افراد جذب بخش غیررسمی اقتصاد شامل دستفروشی، مسافرکشی و... شدند اما طبیعی است که بخشی از آنها نیز جذب بخش اقتصاد سیاه شده باشند. از سوی دیگر کسانی که فعالیت غیرقانونی می‌کنند، بیکار نیستند اما خود را بیکار اعلام می‌کنند و این امر موجب انحراف در تخصیص منابع می‌شود. راغفر درمورد آثار منفی اقتصاد سیاه گفت این بخش از اقتصاد هزینه‌های آسیب‌زایی را برای سلامت افراد ایجاد می‌کند و از آنجایی که ضمانتی درمورد کیفیت تولید کالاها در این بخش وجود ندارد این امر می‌تواند به محیط زیست نیز آسیب برساند. چون این فعالیت‌ها غیرقانونی هستند و به منابع عمومی وطبیعی ضرر می‌رسانند و در کارگاه‌های خود از مواد بی‌کیفیت و کارگرهای غیرقانونی استفاده می‌کنند. وی با اشاره به حادثه کشته شدن دو زن کارگر در یک کارگاه تولید پوشاک در خیابان جمهوری، آن را نمونه‌ای از کارگاه‌هایی دانست که استانداردهای کار در آنها رعایت نمی‌شود و در بخش اقتصاد غیررسمی و غیرقانونی فعالیت می‌کنند. این اقتصاددان خاطرنشان کرد: مرکز آمار اعلام کرده است که در دولت‌های نهم و دهم 87 هزار شغل ایجاد شده است درصورتی که دولت وعده ایجاد 2 میلیون شغل را داده بود و این درحالی است که سالیان یک میلیون نفر وارد بازار کار می‌شوند و این شکافی که وجود دارد باعث می‌شود بسیاری از افراد بیکار جذب اقتصاد غیررسمی شوند. راغفر با بیان ارتباط میان فساد و اقصاد غیررسمی و سیاه، تصریح کرد اقتصاد سیاه محصول ناتوانی دولت‌هاست.
وی با رد توجیهات نولیبرالی درمورد رشد اشتغال و رفاه در نتیجه رونق اقتصاد سیاه تاکید کرد: اقتصاد سیاه دارای هزینه‌های اجتماعی زیانباری است و اگرچه باعث می‌شود عده‌ای شاغل شوند اما این اشتغال به دلیل فعالیت‌هایی مانند قاچاق اعضای بدن و توسعه اعتیاد و قاچاق و موادمخدر و اسلحه است که هر یک از آنها هزینه‌های اجتماعی زیانباری را بر فرد و جامعه تحمیل می‌کنند. وی با ارائه مثالی درمورد اقتصاد سیاه در آمریکا گفت: در آمریکا شاهد اشکال مختلف مداخله بازار در نقض اخلاق انسانی هستیم به‌طوری که حتی زندان‌ها را هم به بخش خصوصی واگذار کرده‌اند و از آنجا که این بخش فقط به سودآوری خود فکر می‌کند، به قاضی‌ها رشوه می‌دهند تا برای مساله کوچکی مثل دعوای دو پسربچه حکم زندان صادر کنند، برای اینکه زندان‌های بخش خصوصی پر شود و سود شرکت‌های خصوصی بیشتر شود. این اقتصاددان در پایان با نقد عملکرد بنیادگرایی بازار آزاد، اظهار کرد: بازاری کردن جامعه تحت‌سیطره ایدئولوژی نولیبرالیسم موجب رشد نابرابری‌هاست. راغفر پوشش بیمه به اقتصاد غیررسمی را ازجمله راهکاری‌های خود برای مقابله با اقتصاد سیاه دانست و گفت: راهکار اساسی و ساختاری در این زمینه بیش از آن که اقتصادی باشد سیاسی است.
منبع: آرمان