مرحوم سيد محمد مشكوه استاد اقتصاد به همراه مرحوم دكتر حسين پيرنيا و دكتر محمد حسين تمدن جهرمي از بنيانگذاران آموزش علم اقتصاد در ايران و پايه‌گذار دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران بود كه در طول حدود 55 سال استادي اين رشته در دانشكده حقوق و علوم سياسي و اقتصاد دانشگاه تهران، دانشكده معارف اسلامي و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) و آزاد اسلامي و خارج از كشور مانند كمبريج انگلستان، فرانسه، اسپانيا و مريلند آمريكا شاگردان فراواني در رشته اقتصاد تربيت كرد و تا آخرين روز عمر خود دست از تلاش و آموزش اقتصاد نكشيد، زيرا مانند همكار خود مرحوم دكتر نورعلي نوري نيستانك ديگر استاد اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) اگر روزي نتواند تدريس كند، زمان مرگش فرا رسيده‌است.
زندگي اين دو يار قديمي از زمان تحصيل در دانشگاه سوربن فرانسه تا برگشت به ايران و حضور تا آخرين روز زندگي خود در دانشگاه امام صادق(ع) بسيار شبيه هم بود، هر دو فراز و نشيب فراوان همچون دوران رونق و ركود اقتصاد را در زندگي واقعي خود ديده بودند، دنيا را گشته و آخر سر ايران را براي خود انتخاب كرده بودند و سالهاي عمر را در سختي، سادگي و تنهايي گذراندند و به شاگردان خود همچون فرزند معنوي عشق مي‌ورزيدند، روحشان شاد.
پاييز با هجرت استاد مشکوه همراه بود. يکم آذر اولين روز از آخرين ماه خزان خبر رسيد دکتر سيد محمد مشکوه درگذشت، کسي که رشته اقتصاد را در ايران پايه‌گذاري کرد.
دكتر سيد محمد مشكوه متولد 1306 تهران فرزند مرحوم آيت‌الله سيد محمد مشكوه بود. آيت‌الله سيد محمد مشكوه (پدر دکتر مشکوه) اهل بيرجند بود اما براي تكميل تحصيلات خود راهي قم و تهران شده بود و در تهران با خانواده‌اي از سادات ازدواج كرده كه حاصل آن تربيت فرزنداني مانند مرحوم دكتر سيد محمد مشكوه‌استاد اقتصاد بود. مشكوه پسر تا مقطع ديپلم از مدرسه دارالفنون و سپس دانشكده علوم معقول و منقول دانشگاه تهران زير نظر استادان بنامي همچون مرحوم آيت‌الله محي‌الدين الهي قمشه‌اي مترجم بزرگ قرآن، مرحوم آيت‌الله سيد كاظم عصار و مرحوم پدرش تحصيل كرد و براي ادامه تحصيلات به پيشنهاد مرحوم پدرش آيت‌الله سيد محمد مشكوه راهي فرانسه شد. در فرانسه دكتراي دولتي اقتصاد و دكتراي علوم سياسي از دانشگاه پاريس اخذ کرد و بعد از ورود به ايران به عنوان استاديار و سپس دانشيار در دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران رشته اقتصاد را تاسيس كرد و پس از پايه‌گذاري دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران در سال 1342 وارد اين دانشكده شد و در آنجا به مقام استاد تمامي رسيد. بنابراين او را بنيان‌گذار «رشته اقتصاد» مي‌دانند. وي پس از انقلاب اسلامي مدتي را در خارج از كشور گذراند و در دانشگاه‌هاي مختلف فرانسه، كمبريج انگلستان، اسپانيا و آمريكا تدريس كرد و با كوله‌باري از تجربه و دانش دوباره در سال 1365 به ايران بازگشت و در دانشگاه امام صادق(ع) دانشكده معارف اسلامي و اقتصاد به تدريس علوم اقتصادي و تربيت شاگردان پرداخت. از ويژگي‌هاي اين استاد مرحوم گوشه‌نشيني و نگاه دقيق به مسايل علم اقتصاد بود كه آن مرحوم معتقد بود يك دانشمند اقتصادي نبايد تنها به آمار و ارقام اكتفا كند بلكه واقعيت جامعه را نيز بايد در نظر گيرد كه به عنوان آمار زنده در نزد ديدگان اقتصاددان قد علم مي‌كند. مرحوم دكتر سيدمحمد مشكوه نگاه تيزبين به مسايل اقتصادي داشت و هنگام تدريس سعي مي‌كرد مطالب را به صورت عمقي به دانشجويان رشته اقتصاد تدريس كند به گونه‌اي كه بنابر گفته اكثر شاگردان وي، سنگ‌بناي اطلاعات اقتصادي دانشجويان توسط اين استاد بزرگ به همراه همكارش مرحوم دكتر نورعلي نوري‌نيستانك، ديگر استاد دانشگاه امام صادق (ع) كه در سال 1379 درگذشت براي دانشجويان تكميل مي‌شد. سيدمحمد مشكوه بعد از بازگشت به ايران كتاب «پول» در حدود 450 صفحه را نوشت كه به گفته آن مرحوم در زماني كه حتي عده‌اي در ايران تعريف پول را نمي‌دانستند، كتاب ويژه‌اي توسط دانشگاه تهران به همت ايشان در زمينه پول نگاشته شد. وي سپس كتاب «مباني علم اقتصاد»، «كليات علم اقتصاد»، «ارز»، «بانكداري»، «تجارت بين‌الملل» و «مسايل پولي و مالي بين‌المللي» را به رشته تحرير درآورد كه هنوز به عنوان كتاب‌هاي پايه آموزش علم اقتصاد در ايران به شمار مي‌رود. مرحوم دكتر مشكوه از معدود استاداني بود كه تمام مدارج علمي را طي كرده و استاد تمام رشته اقتصاد در ايران بود. مرحوم دكتر مشكوه در طول حدود 50 سال استادي در ايران شاگردان بي‌شماري تربيت كرد كه مي‌توان به برخي از آنها از جمله مرحوم دكتر سيدحسين عظيمي‌آراني از بنيانگذاران علم توسعه نام برد كه به سفارش استاد و با دست‌خط و معرفي ايشان وارد دانشگاه آكسفورد شد و دكتراي اقتصاد دريافت كرد، همچنين استاداني مانند دكتر سيدجواد پورمقيم، استاد دانشگاه الزهرا (س) و دكتر اسدالله فرزين‌وش، رييس اسبق دانشكده اقتصاد دانشگاه تهران اشاره کرد.
منبع: دانشگاه امام صادق (ع)
