محمود اولاد

من تخصصی در زمینه بازارهای مالی ندارم. بخاطر همین از ورود به آن اجتناب میکنم. بویژه اگر مشاوره برای چی بخریم و چی بفروشیم و کی بخریم و کی بفروشیم باشد! با این حال، در کلان موضوع و شناخت عام نسبت به این بازار و اینکه چه اتفاقی می افتد و آیا بالا رفتن شاخص، لزوما به معنی تأمین مالی بیشتر شرکتهای حاضر هست یا نه، چند موضوع را به صورت سوال و جواب عرض میکنم:

1- چگونه علیرغم رشد منفی اقتصاد و با اینکه بازارهای مالی دنیا در اثر کرونا ریزشی بوده است، بازار بورس ایران صعودی است؟ آیا این به این معنی است که شرکتهای بورسی، رشد تولید دارند؟

پاسخ: در بازارهای بورس جهان، خرید و فروش سهام براساس ذهنیت و برداشت افراد از آینده اقتصادی شرکت و میزان سودآوری آن که البته خود تابعی از شرایط آینده اقتصادی کشور و جهان است، صورت میگیرد. در چنین شرایطی، وقوع بحرانهای مختلف باعث میشود که افراد در ادامه فعالیت شرکتها و استمرار سوددهی آنها تردید کنند و تعداد فروشندگان بیشتر از خریدارن شود و قیمتها کاهش یابد. برعکس زمانی که یک شرکت، به دلائل مختلف از جمله نوآوری در کاهش هزینه ها یا تولید یک کالای جدید، احتمال سودآوری بالائی در ذهن افراد جامعه ایجاد کند، افراد زیادی خواهان خرید سهام آن برای کسب سود بیشتر در آینده خواهند بود. در این حالت، تعداد خریداران بیشتر از فروشندگان شده و قیمتها افزایش می یابد. دلیل اینکه در برخی زمانها، سهام برخی شرکتها رو به افزایش یا برخی سهام ها رو به کاهش است، از همین جا مشخص می شود.

اما اگر کشوری با رشد بسیار بالای نقدینگی و پیش بینی تورمهای سنگین مواجه شود، پول دست مردم به اصطلاح به پول داغ تبدیل میشود که دست فرد را میسوزاند و میخواهد سریعا آن را به کالای دیگری تبدیل کند چرا که نگهداری پول، به دلیل تورم بالا، با از دست دادن ارزش پول همراه بوده و هزینه دارد. در چنین شرایطی، افراد پول مازاد خود را یا باید در بانک سپرده گذاری کنند، یا کالاهای باارزش و عمر مفید بالا خریداری کنند و یا سهام شرکتها را بخرند. در شرایطی که نرخ بهره حقیقی منفی است (یعنی نرخ بهره کمتر از نرخ تورم است)، سپرده گذاری در بانک، در عین حال که بدون ریسک است، اما باز هم دارای هزینه است. در واقع، تنها بخشی از ضرر ناشی از کاهش ارزش پول را حفظ می کند. رشد روزافزون نقدینگی، فشار تقاضای بالایی برای خرید کالاهای بادوام، سهام و ارز و طلا ایجاد میکند. یعنی افراد بسیاری هستند که حاضرند از این بازارها خرید کنند. در حالیکه افراد کمی فروشنده هستند. شرکتها از آنجا که نرخ رشد اقتصادی منفی است، تمایلی به سرمایه گذاری بیشتر ندارند. دارندگان سهام هم، در مواجهه با حجم بسیار زیاد خریدار و در نتیجه روند افزایشی قیمتها و بویژه در نظر گرفتن اینکه کجا میتوانند پول داغشان را بهتر از همینجا با هزینه کمتر نگه دارند، فروشنده نمی شوند. در نتیجه روز به روز قیمت بالا می رود. در واقع، افزایش روزافزون قیمت، ناشی از این نیست که افراد انتظارات مثبتی از آینده اقتصاد یا رونق تولید و یا سودآوری سهام دارند، بلکه صرفا به دلیل رشد بالای نقدینگی و موضوع پول داغ و تمایل افراد بسیار زیادی برای دادن پول و گرفتن دارائی که بخشی از هزینه کاهش ارزش پول را جبران کند، روند دائما رو به صعود است.

پس می تواند اقتصاد رشد منفی داشته باشد ولی بورس رونق داشته باشد.

2- آیا جذب نقدینگی در بازار بورس، باعث کاهش اثرات تورمی نقدینگی در سایر بازارها میشود؟

جواب: نه! مگر اینکه دولت در بازار بورس اوراق قرضه بفروشد و منابع حاصل از آن را دوباره خرج نکند. یا اینکه، شرکتهای جدید وارد بورس شوند و تأمین مالی کنند و از محل تأمین مالی خود، بدهی به بانکها را تسویه کنند و البته بانکها هم منابع بازگشتی به بانکها را با افزایش نرخ ذخیره قانونی، نگه دارند و مجددا وام ندهند. در غیر این صورت، هیچ اتفاق خاصی بر نقدینگی جز تغییر مالکیت از فردی به فردی نشده است و اثرات تورمی خود را خواهد داشت.

اگر دولت، صرفا با فروش و عرضه سهام برخی شرکتهای خود یا صدور اوراق مشارکت در این بازار، اقدام به جذب نقدینگی برای تأمین کسری بودجه خود نماید و تمام منابع حاصله را مجددا از طریق بودجه هزینه کند، هیچ تأثیری در کنترل نقدینگی و کاهش تورم نخواهد داشت.

3- این رشد تا کجا ادامه خواهد داشت؟

جواب: تا جائی که رشد نقدینگی با همین شدت و حدت وجود دارد و اتفاق مثبتی در اقتصاد و رونق تولید حقیقی و ایجاد رشد مثبت اقتصادی رخ نداده است، رشدهای قیمتی در بازارهای چندگانه ارز و طلا و بورس و کالاهای بادوام که بخشی از ضرر ناشی از کاهش ارزش پول را حفظ کنند، ادامه خواهد داشت. البته ممکن است در مقاطعی در اثر جابه جایی بین بازارهای یاد شده، یکی به نفع دیگری بالا یا پائین شود.

بنابراین، متأسفانه باید آرزوی سرمایه گذاران در این بازارها این باشد که رشد نقدینگی و تورم های آتی بالا در آینده و نیز وضعیت وخیم تولید ادامه پیدا کند تا آنها سود (اگر بتوان اسمش را سود گذاشت) کنند.

منبع: https://t.me/maolad