یک اقتصاددان معتقد است که تصمیم‌های دولت در تثبیت قیمت خودرو توان خودروسازها برای افزایش تولید را به شدت تحت فشار قرار داده و اگر دولت به هر دلیلی با هر انگیزه‌ای بخواهد قیمت خودرو را سرکوب کند مقادیر عظیمی رانت منتقل می‌شود به بعضی خریداران خاص.
من معتقدم در شرایطی که اقتصاد در وضعیت بحرانی و خاصی است باید عاقلانه با پدیده‌های مختلف از جمله موضوعات زیربنایی اقتصادی مواجه شد.
وقتی در اثر بدترین و شدیدترین فشاری که من از حمله مغول به این طرف می‌توانم به یاد داشته باشم یا در کتاب‌ها خوانده باشم، تولید خودروسازها از حدود ۱٫۵ میلیون دستگاه در سال ۱۳۹۶ به حدود ۸۲۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۹۸ کاهش پیدا می‌کند و تلخ‌تر از آن در همین مدت نرخ رشد نقدینگی با ۲۵ تا ۳۰ درصد، پمپاژ عظیمی از منابع نقدینگی را به جامعه انجام می‌دهد، اقتصاد حالت دلاری پیدا می‌کند و پول داغ می‌شود؛ در این حالت همه کالاهایی که تا الان مصرفی بوده، حالت سرمایه‌ای هم پیدا می‌کند.
بنابراین نه تنها مقدار نقدینگی دو برابر شده و تولید خودروسازی‌ها نصف شده بلکه قاعدتا باید در یک چنین شرایطی یک افزایش شدید تقاضا نسبت بر کاهش عرضه را داشته باشیم که البته نداریم. در واقع در این شرایط خودرو حالت سرمایه‌ای پیدا کرده و از حالت کالای مصرفی با دوام تغییر شکل پیدا کرده به صورت منبعی برای رشد سرمایه‌ها درمی‌آید. مسوول این اتفاق و این مشکلات هر شخص و گروهی که باشد ما جسارت نمی‌کنیم ولی بدون تردید مسوول این مشکلات و بحران‌ها خودروسازها نیستند.
از نیمه پاییز ۱۳۹۸ خودروسازها موفق شدند که کاهش شدید تولیدشان را بر اثر متمرکز شدن تحریم‌های امریکا روی صنعت خودروسازی ایران را جبران کنند و رشد تولید خودرو از حدود آذر ماه دوباره نسبت به پارسال و ماقبلش ۳ رقمی شد…
اما به خاطر کرونا یک مقدار مجددا این رشد تحت‌الشعاع قرار گرفت. با همه این اقدامات اما این قضیه دلاری شدن و قضیه رشد نقدینگی و همین طور سرمایه‌ای شدن خودرو همچنان برقرار مانده است. به عبارت روشن‌تر خودروسازها بخشی از ۳ یا ۴ عامل گرانی خودرو که تحت کنترلشان بوده را توانستند، پوشش دهند.
از طرف دیگر تصمیم‌های دولت در تثبیت قیمت خودرو توان خودروسازها برای افزایش تولید را به شدت تحت فشار قرار داده است. تقریبا تمام عناصر مواد اولیه خودروسازها به قیمت بازار آزاد تهیه می‌شود از جمله کالاهای فلزی، مواد پتروشیمی، نرخ دستمزد و… که عموما افزایش پیدا کرده‌اند. همه این عوامل باعث شده که میزان نقدینگی و سرمایه در گردش خودروسازها در عرض کمتر از ۲ سال که رقمی بین ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان از منابع خودروسازها را در بر می‌گیرد و از خون جگر ملت ایران تهیه شده، منتقل بشود به مثلا ۵۰، ۶۰ هزار تا دلال تو بازار.
همان طور که مشاهده می‌کنید این مشکل هم تقصیر خودروسازها نیست و اشکال جای دیگری بوده به همین دلیل من نمی‌دانم انتقادها به خودروسازها بابت چیست؟ صحبت‌هایی که برخی افراد و جریانات در خصوص توهم توطئه مطرح می‌کنند را قبول ندارم و به نظرم تقصیر را به گردن دیگران انداختن است. برای اینکه مساله خیلی خیلی روشن است. مساله عرضه و تقاضاست.
نباید فراموش کنیم که تحریم صنعت خودروسازی ایران ۳ ماه زودتر از تحریم صنعت نفت و بانک مرکزی اتفاق افتاد و فراموش نکنید که تحریم خودروهای وارداتی برداشته شده در حالی که تحریم روی خودروهای تولید داخل برقرار است یعنی سیاست تولید خودرو در داخل الان نه فقط یک سیاست اقتصادی درست است بلکه یک سیاست ضدتحریمی و ایستادگی در برابر امریکا هم به شمار می‌رود. از آن طرف شما رشد شدید نقدینگی را می‌بینید؛ توجه شما را جلب می‌کنم به این موضوع که آیا افزایش قیمت خودرو فقط در مورد قیمت خودرو اتفاق افتاده یا قیمت کالاهای دیگر هم دچار افزایش قیمت شده‌اند.
ظرف ۲ سال گذشته سقف عمومی قیمت‌ها حدود ۹۰ درصد افزایش پیدا کرده است. در ایران طبق آمار بانک مرکزی سطح عمومی قیمت‌ها نسبت به سال ۱۳۹۵ که شاخص ۱۰۰ بوده بیش از ۲٫۲ برابر شده است. شما مثلا در مورد لبنیات قیمت‌ها را بسیار بسیار بالاتر می‌بینید و از رشد قیمت محصولات فلزی بسیار بیشتر محصولات پتروشیمی همین طور.
در یک چنین اتمسفری طبیعی است که قیمت خودرو افزایش پیدا کند. در این شرایط اگر دولت به هر دلیلی با هر انگیزه‌ای بخواهد قیمت خودرو را سرکوب کند خب طبیعی است که از یک طرف مقادیر عظیمی رانت منتقل می‌شود به بعضی خریداران خاص و از طرف دیگر مقدار انگیزه و نیرومندی برای افزایش تولید را از خودروسازها می‌گیرد یعنی سرمایه در گردش خودروسازها در ۳ سال گذشته در حالی بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان تحت سیاست‌های سرکوب قیمت از دست دادند که بانک مرکزی محترم و دولت و بانک‌های دیگر با نذر و نیاز و صدقه گردان ۴ الی ۵ هزار میلیارد تومان به صورت وام به این صنایع تزریق کرده است.
این ریشه اصلی ماجراست؛ ما باید بتوانیم رشد نقدینگی را در ایران کنترل کنیم که با توجه به جمیع اوضاع اقتصادی این کار در حال حاضر عملی نیست. بنابراین مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها و اتفاقاتی که تماما خارج از کنترل خودروسازها هستند، قیمت خودرو را افزایش داده همین اتفاق در مورد لبنیات و مواد غذایی افتاده مگر اینکه شما بگویید همه تولیدکنندگان و همه مصرف‌کنندگان و همه سرمایه‌گذاران در ایران در حال توطئه علیه همدیگر هستند. بله به تعبیری آدام اسمیت هم همین را می‌گوید، انسان‌ها همیشه دنبال حداکثر منافع خود هستند. اسم این را شما می‌خواهید بگذارید توطئه خب بگذارید ولی این در واقع گرایش ذاتی بشر است.
اعتماد