کارشناسان اقتصادی، چگونگی اجرای اقتصاد مقاومتی در فضای پسابرجام و تغییر صحنه اقتصادی کشور را نیازمند توجه ویژه دانستند و تاکید کردند: دولت باید ضمن افزایش جایگاه نظارتی خود، به سوی افزایش مشارکت مردمی و توسعه عدالت برود.

پس از ابلاغ سیاست های اقتصاد مقاومتی از سوی رهبر معظم انقلاب در سی ام بهمن ماه 1392، بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران داخلی و خارجی تاکید کردند اجرای این بندها زمینه تحقق حماسه ای تازه را درکشور فراهم می آورد.
یک روز بعد نیز «حسن روحانی» رئیس جمهوری اسلامی ایران، در نامه ای با 11 بند برای اجرای این سیاست ها به معاون اول خود دستورهایی داد و تاکید کرد «لازم است بی درنگ، اقدام های بایسته برای جلب مشارکت گسترده همه نهادها و آحاد جامعه در فعالیت های اقتصادی برای دستیابی به رشد پویا و تحقق اهداف سند چشم انداز بیست ساله ساماندهی شود».
همچنین پنجم خردادماه امسال «طرح نحوه پیگیری تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی» در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و بیستم همان ماه به تائید شورای نگهبان رسید. رئیس جمهوری نیز چندی بعد این قانون را برای اجرا به وزارت امور اقتصادی و دارایی ابلاغ کرد.
اینک به نظر می رسد افزایش رغبت سرمایه گذاران خارجی برای حضور در اقتصاد کشور بویژه در دوران پسابرجام، بایسته های اجرای این سیاست را بیش از گذشته یادآور شده است.
از این رو، خبرگزاری جمهوری اسلامی برای بررسی این بایسته ها و نقش مردم در تحقق حماسه اقتصادی میزگرد «رویکرد اقتصاد مقاومتی پس از برجام» را با حضور «حجت الله عبدالملکی» عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) و «محمد حسین فاتحی دابانلو» عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، به بحث گذاشت.
این کارشناسان اقتصادی تاکید کردند اقتصاد مقاومتی نیاز به برنامه ریزی، تقویت ساختارها و برنامه ریزی فرهنگی دارد و از سوی دیگر، دولت باید با افزایش جایگاه نظارتی خود از نظر اندازه تغییر کند و به سوی افزایش مشارکت مردمی و توسعه عدالت برود.
از دید این صاحبنظران اقتصادی، اقدام هایی مانند تعریف شاخص ها، کارآفرینی، بهره گیری از مزیت های استانی، تقویت صادرات، اصلاح نظام مالی و مالیاتی، استانداردسازی و اجرای برنامه های اصلاح الگوی مصرف نیز برای تحقق سیاست اقتصاد مقاومتی نیاز است.
آنان تاکید کردند الگوی واردات غیرمنطقی و فساد ساختار اقتصادی به اقتصاد ملی ضربه می زند و در این زمینه نیز حاکمیت باید اقدام های سرسختانه ای انجام دهد.

** مکتب اقتصاد اسلامی در ذات خود عنصر مقاومت را دارد
عبدالملکی در این میزگرد درباره تعریف اقتصاد مقاومتی گفت: اقتصادی است که در شرایط دشوار و تهدیدها برای دستیابی به هدف های مورد نظر، از آن بهره برداری می شود.
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) تاکید کرد مکتب اقتصاد اسلامی در ذات خود عنصر مقاومت را دارد، یعنی اگر این مکتب به خوبی اجرا شود، نظامی که پیش خواهد آمد یک نظام مقاوم خواهد بود.
نویسنده کتاب «اقتصاد مقاومتی؛ درآمدی بر مبانی، سیاست ها و برنامه عمل» افزود: اقتصاد مقاومتی به لحاظ علمی نسخه کنونی نظام اقتصاد اسلامی است. زمانی که قرار باشد مکتب اقتصاد اسلامی در بطن جامعه حاکم باشد افزون بر ضرورت اجرای آموزه های دینی، باید شرایط و فضای زمانی و مکانی مناسب نیز برای آن در نظر گرفته شود.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) اضافه کرد: اقتصاد مقاومتی برآمده از مکتب اقتصاد اسلامی است. بنابراین ارزش ها و هنجارهای مکتب اسلام باید در بستر اقتصادی کشور محقق شود.
وی تقویت تولید ملی را در راستای کارآفرینی، مشارکت عمومی، بهره گیری از مزیت های استانی، تقویت صادرات، اصلاح نظام مالی کشور، استانداردسازی، اصلاح نظام مالیاتی و اجرای سیاست اصلاح الگوی مصرف دانست و افزود: البته در سیاست های اقتصاد مقاومتی به فرهنگ جهادی نیز توجه ویژه شده است.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای هیات دولت وقت در سال 1391از چگونگی اجرای سیاست های اصل 44 انتقاد کردند و گفتند زمینه اجرای این اصل و مردمی کردن اقتصاد شود.

** تحقق اقتصاد مقاومتی در گرو همدلی و همزبانی، تقویت ساختارها و برنامه ریزی فرهنگی
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) گفت: اقتصاد مقاومتی به همدلی و همزبانی نیازمند است و مسئولان در این زمینه باید به مبانی حاکم بر این جریان تکیه کنند.
وی، افزود: اقتصاد مقاومتی نیازمند بهره گیری از روش هایی است که وابستگی را به کشورهای ثروتمند کاهش می دهد. بنابراین برای تحقق اقتصاد مقاومتی به تقویت ساختارها و همچنین برنامه ریزی فرهنگی نیاز داریم.
عبدالملکی تاکید کرد همه کشورها در راستای تحقق مکتب اقتصادی خود به گونه ای رفتار می کنند که بتوانند از موانع پیش رو بگذرند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: این نظام که امروز در موردش صحبت می کنیم ماحصل مکتب اقتصاد اسلامی است. بنابراین ما باید اصل نظام اقتصاد مقاومتی را طراحی کنیم و در مرحله دوم آن را اجرا کنیم.
به گفته او، اقتصاد مقاومتی در سایر کشورها نیز وجود دارد اما دارای نام های دیگری است. منطق اقتصاد مقاومتی جهان شمول است و هر مکتبی برای رفع مانع ها، مواردی را در نظر می گیرد.
عبدالملکی ادامه داد: از آنجا که مکتب ما با سایر مکتب ها متفاوت است، مختصاتی دارد و بر همین پایه در تعریف گسترده تر می توان علم اقتصاد را داخل مکتب تعریف کرد.
به گفته وی، اقتصاد مقاومتی در بدنه کنونی علم اقتصاد وجود ندارد اما می توان آن را در قالب اقتصاد اسلامی توجیه کرد.

** تحریم ها ایران را قفل نکرد
عبدالملکی درباره اقتصاد مقاومتی پس از برجام نیز گفت: میزان واردات از آذرسال 1392، 40 درصد بیشتر شده و با رفع تحریم ها امکان افزایش بیشتر میزان واردات وجود دارد.
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) تاکید کرد: کسی با رفع تحریم ها مخالف نیست؛ در عین حال نباید تحریم ها را بیش از اندازه بزرگ نشان داد زیرا تحریم ها ایران را قفل نکرد و امور با روش های مختلف انجام شد؛ به گونه ای که با تحریم بانک مرکزی و برخی بانک های دولتی، کارها به دست بانک های خصوصی انجام می شد.
وی ادامه داد: مشکل اقتصاد کشور، ساختاری است و تحریم ها باعث شد بتوانیم مشکل ها را ببینیم و متوجه شویم اقتصاد اسلامی را بدرستی پیاده نکرده ایم.
به باور وی، تحریم برای ملت نعمت بود زیرا خلاءها و حفره های اقتصادی را به ما نشان داد.
وی افزود: البته تحریم ها هزینه مبادلات را 10 درصد افزایش داد؛ به گونه ای که در شدیدترین حالت تحریم، هزینه ها تا 200 میلیارد دلار افزایش یافت.
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) گفت: در شرایط تحریم باید تولید را در کشور تقویت می کردیم. اگر تحریم ها برداشته شود اما ساختارهای معیوب ادامه یابد شکست خورده ایم زیرا خود را بازسازی نکرده ایم.
عبدالملکی ادامه داد: فرض کنیم تحریم ها برداشته شود آیا باید ساختارهای نامناسب را فراموش کنیم تا بحران بعدی از راه برسد؟
وی درباره بایسته های اقتصاد مقاومتی نیز گفت: اصول اقتصاد غیرقابل تغییر است و اقتصاد مقاومتی نیز درون مقوله اقتصاد شکل گرفته است.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) توضیح داد: بیش از 50 سال است از بحث اقتصاد مقاومتی دور شده ایم و شاید بتوان گفت بیش از یکصد سال است با تکیه بر نفت به اشتباه می رویم. اگر بخواهیم درست تصمیم بگیریم باید روند طولانی را طی کنیم.
عبدالملکی افزود: دولت ها نتوانسته اند وابستگی خود را به این منبع طبیعی کاهش دهند.
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق(ع) تاکید کرد: نظام مالی معیوب از پیش وجود داشت و اقتصاد مقاومتی تا سال 1389 در کشور اجرا نمی شد و اکنون نیز اجرا نمی شود.
به گفته عبدالملکی، در صورتی که اجرای اقتصاد مقاومتی آغاز شود سه ماه دیگر بخشی از دستاوردهای آن و شش ماه دیگر بخش بیشتری حاصل می شود و تا 50 سال دیگر می توانیم نتیجه آن را ببینیم.
وی تصریح کرد: هم اکنون نیمی از بنگاه های تولیدی کشور تعطیل است و 25 درصد نیز با ظرفیت پایینی کار می کنند.
وی گفت: اجرا نشدن بانکداری بدون ربا به تحریم ها ربطی ندارد و در صورتی که حتی 15 درصد برنامه های اقتصادی بدرستی اجرایی شود، در مدت 6 ماه می توانیم اثرهای خوبی را در اقتصاد کشور ببینیم.

** دولت برای کنترل واردات در دوران پساتحریم برنامه محور عمل کند
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) درباره ضرورت برنامه راهبردی واردات پس از برجام گفت: در دوران پساتحریم، در صورت برداشته شدن تحریم ها باید واردات کنترل شود و دولت محترم برای این موضوع برنامه ریزی جدی داشته باشد.
عبدالملکی درباره راهکارهای جلوگیری از واردات بی رویه به کشور در دوران پسابرجام اضافه کرد: واردات زمانی به سود اقتصاد ملی است که به ازای هر واحد واردات، بیشتر از آن بتوان تولید ملی را افزایش داد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: واردات وقتی به سود اقتصاد کشور است که مواد اولیه، کالاهای واسطه ای یا سرمایه ای وارد شود اما بررسی 75 میلیارد دلار متوسط سالیانه واردات رسمی و قاچاق کشور حاکی است دست کم 60 میلیارد دلار، کالاهای نهایی و مصرفی وارد می شود که توان تولید آنها در کشور وجود دارد.
وی درباره واردات 14 میلیارد دلاری محصول کشاورزی در برخی سال ها نیز گفت: این واردات در حالی است که افزون بر 40 میلیون هکتار زمین زراعی و باغ در کشور وجود دارد و به طور کلی کمتر از یک پنجم واردات کشور مربوط به کالاهایی است که در کشور قابلیت تولید برای آن وجود ندارد. در حقیقت الگوی واردات غیرمنطقی به اقتصاد ملی ضربه می زند.
عبدالملکی بر لزوم افزایش نظارت های دولتی تاکید کرد و ادامه داد: در این زمینه خلاء قانونی نداریم اما مشکل آنجاست که قانون به درستی اجرا نمی شود.

** باید با در پیش گرفتن اقتصاد رشادتی، جلو مفسدان ایستاد
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) گفت: به طور نمونه گمرک می تواند قاچاق و به طور کلی هر گونه واردات را کنترل کند اما مشکل از آنجا ناشی می شود که الگوی نظارتی شفافی نداریم و بخشی از بدنه دولت جزو مفسدان اقتصادی اند که در جریان واردات ذی نفع شده اند.
وی با بیان اینکه رقم 75 میلیارد دلاری واردات، قدرت بالای مالی واردکنندگان را نشان می دهد، افزود: بررسی ها حاکی است سالیانه دست کم 120 هزار میلیارد تومان سود به جیب واردکنندگان می رود و این افراد به اندازه 40 درصد بودجه دولت، قدرت اقتصادی دارند و در صورت فقدان نظارت های درست، ممکن است بتوانند حتی وزیران را جابجا کنند یا نمایندگان مجلس را بخرند.
به گفته او، در این پیوند به یک قوه تصمیم گیری مقتدر، مجاهد و شهادت طلب نیازمندیم تا مدیریت مطلوبی بر واردات و تولید داشته باشیم.
عبدالملکی تصریح کرد: «معتقدم دست کم یک هزار بابک زنجانی و افزون بر 50 هزار مفسد اقتصادی در کشور داریم که شاید یک هزار نفر آنان داخل نظام دولتی باشند.»
وی ادامه داد: این افراد هنر آن را دارند که خود را به همه دولت ها نزدیک کنند، در حالی که به صورت چراغ خاموش حرکت می کنند تا کمتر لو بروند. بر این پایه، نیاز است حاکمیت سفت و سخت جلو آنان بایستد، زیرا دست کم 40 درصد واردات کشور به جریان فساد اقتصادی پیوند می خورد.
به گفته این تحلیلگر اقتصادی، گزارش تارنمای اقتصادی «یورواستار» نشان می دهد پس از توافق هسته ای صادرات برخی کشورهای اروپایی به ایران دو تا 10 برابر شده است.
رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: اصرار داریم در دوران پساتحریم، در صورتی که تحریم ها برداشته شود، واردات کنترل شود و دولت محترم باید برای این موضوع برنامه ریزی جدی داشته باشد؛ هر چند پیشینه اقدام های دولتی در این زمینه چندان خوب نیست.
وی اضافه کرد: مدیریت واردات به کشور به طوری که در مجموع به سود اقتصاد ملی باشد، در توان دولت است و باید با در پیش گرفتن اقتصاد رشادتی که از شعبه های اقتصاد مقاومتی است، جلو مفسدان ایستاد.
این تحلیلگر اقتصادی با تاکید بر اینکه تحریم ها فقط یک سری تسهیلات کشور را محدود کرد، ادامه داد: آمارهای بانک مرکزی حاکی است در اوج تحریم ها و با رایزنی های انجام شده با کشورهای مختلف به شیوه رسمی و با دیپلماسی، روزانه 1.8 میلیون بشکه نفت می فروختیم.

** شاکله اقتصاد باید از درون مقاوم شود
فاتحی دابانلو دیگر میهمان حاضر در این میزگرد، درباره تعریف اقتصاد مقاومتی گفت: اقتصاد مقاومتی به معنای مقابله با تکانه های اقتصادی است و اقتصاد باید به گونه ای مقاوم شود که در برابر شوک های وارد شده بتواند ایستادگی کند.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد اقتصاد مقاومتی یک ابداع نیست و در بدنه علم اقتصاد وجود دارد.
وی گفت: برای اجرای اقتصاد مقاومتی باید به داخل متکی شد و از برون گرایی و وابستگی به واردات حذر کرد.
وی درباره وضع دو کشور ژاپن و آلمان پس از جنگ جهانی دوم گفت: این دو کشور تمام تلاش خود را برای اتکا به عرصه داخلی انجام دادند و نه فقط از گسترده شدن حجم دولت جلوگیری کردند بلکه وضع وابستگی به تجارت جهانی را تغییر دادند.
وی ادامه داد: این در حالی است که اقتصاد ایران پس از جنگ هشت ساله دچار روزمرگی شد و تغییر بنیادینی نکرد.
فاتحی دابانلو یادآوری کرد: تجربه 300 ساله علم اقتصاد و فرایند 50 ساله برنامه های توسعه ای نشان می دهد کارگزاران، بسترساز توسعه اند.
وی تاکید کرد که شاکله اقتصاد باید از درون مقاوم شود.

** اقتصاد مقاومتی زود به نتیجه نمی رسد
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: پس از برجام باز هم با مسائل تازه ای از سوی غرب روبرو خواهیم بود و شاید این گشایش، در بودجه نیز یک بی نظمی ایجاد کند. بنابراین به نظر نمی رسد اقتصاد مقاومتی بزودی به نتیجه برسد.
فاتحی دابانلو با بیان اینکه پس از انقلاب همواره با مسائل تازه ای از سوی کشورهای غربی روبرو بودیم، تاکید کرد: با اجرای برجام نیز اتفاق خاصی نمی افتد و نباید منابعی که با اجرای برجام آزاد می شود، اقتصاد مقاومتی را مخدوش کند.
وی گفت: برای اجرای هر تصمیم بزرگی مردم باید نظارت داشته باشند زیرا آنان به دلیل آنکه در بطن جامعه زندگی و با تمام وجود مشکل ها را احساس می کنند، بهترین قضاوت کننده اند.
وی با تاکید بر اینکه اقتصاد مقاومتی باید بر پایه دانش و عدالت محور باشد، گفت: این شکل از اقتصاد در کشورهای ژاپن و چین اجرا شده است. بنابراین فرایند توسعه در اقتصاد مقاومتی باید از مردم برآید و برای مردم تبیین شود.
فاتحی دابانلو اضافه کرد: باید سازوکار اجرا برای تحقق اقتصاد مقاومتی موجود باشد تا بتوانیم فرایند اجرای آن را اندازه گیری کنیم زیرا فرایند توسعه از بدنه اقتصادی آغاز می شود و همه علوم را فرا می گیرد.
عضو انجمن اقتصاد انرژی ایران یادآوری کرد: اقتصاد مجموعه ای از کنش افراد است و در یک سازمان منافع فردی از منافع سازمانی جدا نیست.

** دولتی بودن اقتصاد، بزرگ ترین مانع اجرای اقتصاد مقاومتی
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی گفت: بزرگ ترین مانع اجرای اقتصاد مقاومتی، دولتی بودن اقتصاد است و اصلاح این امر باید از دولت آغاز شود.
وی گفت: انتظار داریم اقتصاد از سیاست جدا شود زیرا آنچه باعث فساد در سیاست می شود، اقتصاد است.
فاتحی دابانلو هر گونه فعالیت اقتصادی از سوی نمایندگان مجلس و دولتمردان را نادرست خواند و تصریح کرد: بیشترین فساد اقتصادی در همین قسمت به وجود می آید.
به گفته او، آنچه 60 سال پیش 'بیکر' درباره فساد در اقتصاد بیان کرد، امروز در کشور شاهدیم.
وی تاکید کرد: بزرگ ترین عاملی که سبب می شود اقتصاد مقاومتی عملیاتی نشود، دولتی بودن اقتصاد کشور است.
وی، اقتصاد مقاومتی را «نقشه راه توسعه» دانست و گفت: نفت فی نفسه بد نیست و مانند مالی است که به ارث می رسد. مهم، چگونگی بکارگیری منابع نفتی است.
فاتحی دابانلو درباره راهکارهای جلوگیری از واردات بی رویه به کشور در دوران پسابرجام تصریح کرد: متاسفانه اقتصاد ایران در نردبان توسعه صنعتی و تجاری در پایین ترین سطح قرار دارد زیرا خام فروشی می کند و توان واردات فناوری های برتر را ندارد.
وی گفت: در پسابرجام اگر بتوانیم با چانه زنی کالاهایی مانند محصولات های ارتباطاتی، نانوتکنولوژی و غیره که در آنها مزیتی نداریم وارد کنیم، به یقین رونق روزافزون تجارت و اقتصاد را به دنبال خواهیم داشت و بُرد می کنیم.
فاتحی دابانلو تاکید کرد: این موضوع فقط دولتی نیست؛ همانگونه که به دنبال مردمی کردن اقتصاد مقاومتی هستیم، باید سعی کنیم دولت را از اقتصاد جدا کنیم.
عضو انجمن اقتصاد انرژی ایران ادامه داد: اگر قرار است مزیتی در توسعه داشته باشیم، باید به سوی تولید کالاهایی برویم که ایجاد مزیت می کنند و بر پایه مزیت نسبی عمل کنیم.

** نمی توان با دنیای بسته داخلی برای دنیای بیرونی تصمیم گیری کرد
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی تاکید کرد: نمی توان با دنیای بسته داخلی برای دنیای بیرونی تصمیم گیری کرد و گفت: دنیای بیرون کار خود را انجام می دهد و شاهدیم هر چند شعارهای زیبایی داریم اما رشد فساد در کشور بالاست.
عضو انجمن علمی اقتصاد شهری ایران تاکید کرد: ایران جزیره جدای از دنیا نیست و نباید خود را منزوی کنیم.
فاتحی دابانلو یادآوری کرد: هر چند مکتب های متعددی در جهان داریم اما علم اقتصاد در همه جا یکی است، مگر اینکه تابع مطلوبیت افراد را دستکاری کرده باشیم که این امر به برنامه بلندمدت نیازمند است.
وی به آمارهای رسمی کشور نیز اشاره کرد و گفت: پارسال متوسط درآمد یک خانواده شهری یک میلیون و 740 هزار تومان بود در حالی که متوسط هزینه خانوارها یک میلیون و 800 هزار تومان اعلام شد. همین که مردم خود را با این شرایط وفق داده اند، خودِ اقتصاد مقاومتی است.
به گفته او، در اروپا با تعیین قواعد طلایی (Golden Rule) برای دولت ها تصمیم گرفته می شود چقدر تولید ملی یا چقدر کسری در تولید ناخالص داخلی داشته باشند.
وی تصریح کرد: ما ابلاغ کننده اقتصاد مقاومتی نیستیم اما می توانیم از تجربه های دیگران استفاده کنیم؛ فقط باید آن را ملی کنیم.
وی افزود: مردم بسیار خوبی داریم که از ظرفیت های مناسبی برای عملی کردن سیاست ها با هدف دستیابی به شاخص های صحیح توسعه برخوردارند.
فاتحی دابانلو با تاکید بر اینکه اقتصاد مقاومتی، نقشه راهی به کشور می دهد که به توسعه بیشتر و افزایش رفاه می انجامد، گفت: مردم همواره و در هر شرایطی عقلایی عمل می کنند.

** راهکارهای اجرای اقتصاد مقاومتی: مشارکت مردمی در شرایط رقابتی
فاتحی دابانلو درباره راهکارهایی اجرای بهتر اقتصاد مقاومتی بویژه پس از اجرای برجام گفت: اقتصادمقاومتی راهکاری کوتاه مدت نیست بلکه باید به آن نگاه بلند مدت داشت.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم از تکانه ها مصون باشیم باید اندازه اقتصاد را تغییر دهیم و شاخص های کاربردی اقتصاد مقاومتی مانند کاربردی بودن، مردمی بودن و... را در کشور اجرا کنیم.
وی تاکید کرد: دولت با بسترسازی باید زمینه مشارکت مردمی را افزایش دهد؛ میزان مشارکت مردمی 38 درصد است. این رقم برای زنان فقط 13 درصد برآورده شده و البته نرخ مشارکت جوانان 15 تا 29 سال نیز فقط 22.4 درصد است.
فاتحی دابانلو تصریح کرد: در همین حال نرخ بیکاری زنان 41.5 درصد است. بنابراین می توان گفت نرخ مشارکت در عرصه های گوناگون و در استان های مختلف متفاوت است.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، بیش از 45 درصد هزینه خانوارهای شهری صرف مسکن می شود.
وی خاطرنشان کرد: درآمد افراد ثروتمند که 10 درصد جامعه را تشکیل می دهند، بیش از 10 برابر دیگران است.
وی با بیان اینکه ایران نمی تواند خارج از منطق اقتصادی تصمیم گیری کند، افزود: دولت فقط به عنوان کارگزار باید زمینه و شرایط رقابتی را برای مشارکت مردم فراهم کند و با ایجاد شرایط رقابتی می توان به نتیجه دلخواه رسید.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، تعریف شاخص ها، تغییر در اندازه دولت، افزایش میزان مشارکت مردم و توسعه عدالت را از مهمترین راهکارها برای توسعه اقتصاد مقاومتی در شرایط پس از برجام بیان کرد.

منبع: ایرنا