روند کاهشی بورس تهران و دماسنج این بازار روز گذشته در شرایطی با افت 400 واحدی روبه‌رو شد که در شرایط کنونی دو موضوع در این بازار قابل بررسی است؛ نخست آنکه نگاه میان‌مدتی که در ابتدای فصل پاییز بر این بازار حاکم شده بود، بار دیگر جای خود را به دید کوتاه‌مدت و حتی روزانه داده است که این امر می‌تواند بازار را با فرازونشیب‌های جدیدی همراه کند. نکته دیگر آنکه سود 5 درصدی که بورس در دو ماه اول پاییز کسب کرده بود، روز گذشته تقریبا تخلیه شد و به صفر رسید که این امر زیان بورس را از ابتدای سال به بیش از 9 درصد رساند.

چرخش مجدد نگاه سهامداران

روند نزولی بازار سهام در آخرین روز کاری هفته نیز ادامه یافت تا در نهایت مقاومت شاخص در کانال 72 هزار واحدی شکسته شود و پس از حدود دو ماه نماگر بازار به کانال 71 هزار واحدی سقوط کند. این در حالی است که روز گذشته شاخص 398 واحد به عقب برگشت و به محدوده 71‌هزار و 860 واحدی رسید و به این ترتیب تغییرات هفته جاری شاخص به زیان 3 درصدی ختم شد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، از ابتدای ساعات معاملاتی روز گذشته جریان نزولی شاخص با شیب ملایمی آغاز شد و در پایان نیز روند مزبور ادامه یافت که به افت 55/0 درصدی دماسنج بازار و ورود به کانال 71 هزار واحدی منجر شد. این میزان در 23 مهرماه امسال به دست آمده بود که به این ترتیب شاخص پس از حدود دو ماه به محدوده گذشته خود بازگشت و در نهایت زیان 5/4 درصدی در آذرماه و 1/9 درصدی از ابتدای سال در کارنامه بورس به ثبت رسید.

همچنین در جریان معاملات دیروز حدود 688 میلیون برگه اوراق بهادار به ارزش یک هزار و 756 میلیارد ريال داد و ستد شد که هرچند حجم معاملات نسبت به روز سه‌شنبه رشد 19 درصدی را تجربه کرد اما ارزش معاملات با کاهش 2/6 درصدی مواجه شد؛ در نتیجه این معاملات ارزش بازار نیز با 18 هزار میلیارد تومان کاهش به حدود 324 هزار میلیارد تومان رسید، این در حالی است که از چهارشنبه هفته گذشته تا دیروز88 هزار میلیارد تومان معادل 26 میلیارد دلار (با احتساب میانگین قیمت دلار در رقم 3358 تومان) از ارزش بورس تهران کاسته شده است. 

 کارشناسان به‌طور کلی افت قیمت سهام را در دو سناریو مطرح کرده‌اند: نخست، اين ريزش ناشی از عدم تحقق انتظاراتی است که سهامداران با خوش‌بینی نسبت به نتیجه نهایی مذاکرات متصور می‌شدند بنابراين به دلیل عدم تحقق آن، با رفتار هیجانی سهامداران طی هفته گذشته مواجه شدیم اما علت دیگر تداوم روند نزولی قیمت سهام در بورس طی هفته جاری علاوه بر اخبار غیرمنتظره، ناشی از نگاه کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه نیز هست.

كارشناسان، اتفاق نظر دارند كه هرچند بورس تهران پس از اتمام مذاكرات هسته‌اي در سوم آذر‌ماه با نزول مواجه شد اما طی هفته جاری از اخبار منفی حاصل از احتمال كسري بودجه دولت، عبور قيمت دلار از مرز 3 هزار و 500 تومان و كاهش قيمت مواد اوليه در بازار‌هاي جهاني نگران شد که همه اين اتفاق‌ها تحت‌تاثير كاهش قيمت نفت رخ داده بود و تمام این عوامل باعث کاهش ارزش بورس شده است، اما در این میان مساله مهم بازگشت نگاه کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه است که دید سرمایه‌گذاری آنها از ماهانه به هفتگی و بعضا روزانه تغییر کرده است.

 کوتاه‌مدت‌گرایی در بورس

در این راستا دبیر کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری معتقد است: دلیل عمده افت اخیر بازار و به عبارت دیگر بزرگ‌ترین مشکل، نگاه کوتاه‌مدت فعالان بازار به بورس است. این پدیده کوتاه‌مدت‌گرایی باعث شده تا عوامل بنیادی و افق بلند‌مدت سرمایه‌گذاری در بورس فراموش و کسب بازدهی‌های روزانه جایگزین آن شود.

دکتر بهروز خدارحمی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: بدون شک عامل اصلی این اتفاق بروز رفتارهای هیجانی سهامداران حقیقی و در برخی مواقع سهامداران حقوقی است و تشکیل صف‌های سنگین فروش هیچ گونه منطقی ندارد.

این فعال بازار سرمایه علت بروز چنین رفتاری را از سوی سرمایه‌گذاران در بورس برآورده نشدن سطح توقعات و انتظاراتشان عنوان کرده و افزود: نتیجه مذاکرات وین حاکی از تشدید تحریم‌ها یا فشار تازه‌ای بر کشورمان نیست و تنها این گفت‌وگوها برای 7 ماه دیگر تمدید شده است و فرصتی فراهم آمده تا طرفین برسر موضوعات مختلف با حفظ منافع خود به توافق برسند و این خود موضوع مثبتی برای بازار سرمایه و اقتصاد کشور است اما متاسفانه سهامداران بورسی حتی صبر كافي برای طی گام‌های اولیه در راستای این موضوع را ندارند و واکنش‌های هیجانی و به دور از منطق نشان می‌دهند. این در حالی است که شاید در همین یکی، دو ماه آینده توافق صورت بگیرد و دیگر نیازی به انتظار برای 7 ماه آینده نباشد.

وی بروز اهداف کوتاه‌مدت و رفتارهای هیجانی از سوی سهامداران را آفت بورس عنوان کرد و گفت: این اتفاق نشان می‌دهد حجم زیادی از معاملات بورس به‌دور از تحلیل و منطق انجام می‌شود و همگی ناشی از رصد کوتاه‌مدت بازار و شاخص است.

بنا به گفته خدارحمی در حال حاضر کوچک‌ترین خبر یا انتظار برآورده نشده منجر به کاهش نماگرهای اصلی بازار سرمایه می‌شود. 

وی شرايط خاص موجود در اقتصاد کشور و همچنین مهار تورم و رکود را که باعث کمبود نقدینگی شده از دلایل کم‌کاری حقوقی‌ها در بازار دانست و گفت: طولانی شدن بحران نقدینگی و تامین مالی منجر به عرضه سهام توسط حقوقی‌های فعال دربورس شده تا به این ترتیب از این راه جبران کمبود نقدینگی  شود و در نهایت اين امر منجربه نقش کمرنگ‌تری در بهبود شرایط بورس مي‌شود.

دبیر‌کل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری با بیان اینکه در هفته‌های آینده شرایط بازار سرمایه به حالت متعادل و حتی مثبت باز خواهد گشت، گفت: وقت آن رسیده تا بازار دیر یا زود به جمع‌بندی درخصوص نقش ثبات، هموار بودن و عدم هیجان برسد؛ شوک‌های هیجانی وارد شده در طول یک سال گذشته، ارزش آرامش، تعادل و تصمیمات غیرهیجانی را به خوبی آشکار کرده است و دیگر نباید تحت تاثیر این عوامل به بازار صدمه وارد شود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۳۶۲- گروه بورس - هدیه لطفی