با رواج پیدا کردن سرمایه‌گذاری در بورس، خرید عرضه اولیه یکی از اولین راه‌های ورود افراد به بازار سهام محسوب می‌شود. به دلیل ریسک نسبتا پایین سرمایه‌گذاری در عرضه اولیه، افراد تا حدودی مطمئن هستند که در ازای مبلغ سرمایه خود سود مشخصی دریافت خواهند کرد؛ بدون اینکه نیازی به یادگیری تحلیل‌های خاص تکنیکال یا فاندامنتال داشته باشند.
اما خرید عرضه اولیه سهام، خصوصا در بحث سرمایه‌گذاری بلندمدت، می‌تواند با ریسک‌هایی همراه شود که آگاه بودن از آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود. با وجود اینکه در طی سال جاری چندین عرضه اولیه را در پیش داریم، تصمیم گرفتیم تا تعدادی از این ریسک‌های مربوط را مورد بررسی قرار دهیم.
البته لازم به ذکر است که شاید در شرایط فعلی بازار سهام، این نکات بیان شده تاثیرگذاری چندانی در نتایج کوتاه‌مدت شما نداشته باشند؛ اما دانستن اصول و سناریو‌های احتمالی در هر حرفه و صنعت، می‌تواند نکته‌ای باشد که موفقیت‌های شما نسبت به دیگران را متمایز کند.
در ابتدا، به بررسی نکاتی برای خرید عرضه اولیه پرداخته و پس‌ازآن، ۷ مورد از ریسک‌های مربوط به آن را بیان خواهیم کرد.
عرضه اولیه: در هنگام عرضه بخریم یا در بازار ثانویه؟
قبل از هر چیزی بهتر است به صورت‌های مالی، گزارش‌های هیئت‌مدیره و گزارش‌های تفسیری مدیریت شرکت نگاهی بیندازید. حتی اگر اطلاعات مالی و حسابداری مربوط به این گزارش‌ها را کاملا در اختیار ندارید، آشنا شدن با این اطلاعات تاثیر شگرفی در تصمیم‌گیری شما خواهد داشت.
تصویری کلی از خود شرکت، بازار آن، برنامه‌های میان‌مدت و توسعه محصول شرکت به دست آورید.
تجربه تیم مدیریتی، حقوق دریافتی آن‌ها و همچنین سهم مالکیت اعضای هیئت‌مدیره از شرکت را، قبل و بعد از عرضه اولیه، بررسی کنید. در برخی از موارد، ممکن است ویژگی‌های تیم مدیریتی و سابقه آن‌ها نکات بسیاری مهمی راجع به آینده شرکت نشان بدهد.
برنامه‌های شرکت برای سرمایه‌های جذب‌شده توسط عرضه اولیه باید مورد توجه قرار بگیرد.
توجه به این نکات می‌تواند ریسک‌های مربوط به خرید یک عرضه اولیه را تا حدودی مشخص کند. اگر شرکت برنامه‌های مشخص و محکمی برای سرمایه‌های جدید خود ندارد، عملکرد چندان مناسبی نسبت به شرایط فعلی بازار از خود نشان نداده و نمی‌توان نسبت به توانایی‌های تیم مدیریتی مطمئن بود، بهتر است از خرید سهام آن در زمان عرضه اولیه خودداری کنید. در عوض، می‌توانید با دنبال کردن عملکرد شرکت در ماه‌های پس از عرضه، زمان مناسب برای خرید سهام آن را پیدا کنید.
عوامل ریسک در خرید عرضه اولیه
مشکلات و موانع مربوط به هر صنعت متفاوت بوده و باید درک شود. بعضی صنایع وابستگی بیشتری به سرمایه نسبت به دیگران دارند، رقابتی‌تر هستند، با قوانین و مقررات سخت‌گیرانه‌تری مواجه‌اند، شاید بیشتر به نیروی کار وابسته باشند و یا در مقابل قیمت‌گذاری و محدودیت‌های کامودیتی‌ها آسیب‌پذیری بالاتری تجربه کنند. هرکدام این موارد می‌توانند اثرات بسیار قابل‌لمس و سنگینی بر سهام شرکت‌ها داشته باشند. در شرایط فعلی و با توجه به نوسان‌های ناشی از کرونا در بازارهای مختلف، مانند بازار مس یا فولاد، این موارد بیش از هر موقع دیگری اهمیت دارند. به همین دلیل، صنعت و بازار موردنظر هر شرکت یک عامل کلیدی محسوب شده و باید مطمئن باشید که قبل از خرید عرضه اولیه سهام، دید نسبتا خوبی نسبت به آینده بازار آن دارید.
از لحاظ مشکلات اقتصادی، برخی شرکت‌ها ممکن است آسیب‌پذیری بالاتری نسبت به فشارهای اقتصادی جهانی داشته باشند. اگر زنجیره تولید محصول یک شرکت وابسته به چندین کشور مختلف باشد، اختلالات بین‌المللی می‌تواند آسیب‌هایی جدی به روند کاری آن شرکت وارد کنند. در عوض، شرکت‌هایی که تنها به بازارهای داخلی برای تولید و فروش محصولات خود وابسته‌اند، کمتر با چنین آسیب‌هایی روبه‌رو خواهند شد.
یکی دیگر از ریسک‌های مربوط به سهام شرکت، می‌تواند مدل کسب‌وکار آن باشد. برای مثال، تغییر تکنولوژی‌های یک صنعت، می‌تواند فناوری مورداستفاده شرکت‌ها را بی‌فایده سازد.
هزینه‌ها و موانع کم برای ورود رقبای جدید به یک صنعت نیز نوعی ریسک محسوب می‌شود. البته در ایران، به علت ماهیت اکثر شرکت‌های فعال در بورس، این نکته چندان اثرگذار نخواهد بود. اما در موارد خاص، مانند شرکت‌های خدماتی و یا استارتاپ‌ها، باید این نکته را در نظر گرفت.
تمرکز درآمدی شرکت بر روی تعداد محدودی از مشتریان نیز می‌تواند از عوامل ریسک زا باشد. تنها در صورت انحلال قرارداد شرکت با یکی از مشتریان، جریان درآمدی شرکت ممکن است با بحران‌هایی جدی مواجه شود.
نیاز یک شرکت به جذب حجم زیادی از سرمایه در طی سال‌های آتی بر مواردی مانند:
ترازنامه شرکت
نیازهای وامی و قرضی
پتانسیل کسب درآمد
و کاهش سهم سهامداران
تاثیر خواهد گذاشت.
تیم مدیریتی برخی شرکت‌ها تمرکز خود را «رشد و توسعه» و همچنین «بهره بردن از بازار در شرایط خاص فعلی» مطرح می‌کنند. شرکت‌های دارای تمرکز بر «رشد نوظهور» به‌نوعی در حال انتقال سیگنال این مسئله هستند که با توجه به تمرکز کمتر بر درآمد، امکان بروز و یا افزایش زیان وجود دارد.
البته که برای خرید عرضه اولیه سهام شرکت‌ها نیازی به بررسی تمامی این نکات ندارید! اما اگر شما اهداف بلندمدتی داشته و به بازدهی پرتفوی خود در آینده اهمیت می‌دهید، رعایت این نکات می‌تواند بسیاری از ریسک‌های مربوط به این دوره را نمایان سازد.
ویژگی‌های خرید در زمان عرضه اولیه
در این حالت، شما مطالعات خود را انجام داده‌اید و:
شرکت دارای مدیریت فوق‌العاده‌ای بوده و شما اطمینان دارید که تیم شرکت در کنار یک برنامه خوب، توانایی اجرایی بالایی دارند.
عوامل ریسک شرکت قابل‌کنترل بوده و با تزریق سرمایه مناسب، شرکت می‌تواند بازدهی خود در آینده را به‌خوبی اندازه‌گیری کند.
شرکت در موقعیت خوبی در بازار قرار داشته و خود را به‌خوبی از دیگر بازیگران متمایز کرده است.
سود عملیاتی شرکت طی سال‌های گذشته در وضعیت خوبی قرار داشته و قابل‌مقایسه با رقبای بازار محسوب می‌شود.
حال اگر شما نتوانید سهام شرکت را در زمان عرضه اولیه بخرید (یا اینکه توانایی خرید حجم بسیار کمی از عرضه اولیه را داشتید)، آیا خرید سهام آن بلافاصله پس از عرضه اولیه کاری منطقی است؟
زمانی که عملکرد بسیار مثبت یک شرکت پس از عرضه اولیه را می‌بینیم، خرید آن سهم بسیار وسوسه‌انگیز می‌شود؛ اما در برخی موارد، خرید سهم بلافاصله پس از عرضه اولیه بدترین زمان خرید خواهد بود.
درنتیجه، به خاطر داشته باشید که در زمان خرید سهام بلافاصله پس از عرضه اولیه، باید بسیار محتاطانه عمل کنید.
فرصت‌هایی که برای خرید سهم در بازار ثانویه به وجود می‌آیند
پس از انتشار صورت‌های مالی میان‌دوره یک شرکت، عملکرد تولیدی و درآمدی آن می‌تواند مطابق با پیش‌بینی‌های قبلی بوده و یا حتی ضعیف‌تر از آن‌ها ظاهر شود. سهامداران ممکن است در چنین شرایطی انتظار یک جهش بزرگ یا رشد قابل‌توجهی داشته باشند و به همین دلیل، عملکرد شرکت را ناامیدکننده در نظر بگیرند. چنین اتفاقی ممکن است باعث کاهش قیمت سهم شده و موقعیت خوبی برای خرید آن را ایجاد کند.
در شرایطی که تعداد عرضه‌های اولیه زیاد بوده و سرمایه‌گذاران سازمانی تصمیم به جابه‌جایی پرتفوی خود می‌گیرند، سهم‌های نوظهور بازار تحت‌فشار قرار خواهند گرفت. زمانی که بازار عرضه‌های اولیه بسیار فعال باشد، نوسانات زیادی نیز شکل خواهد گرفت و این نوع فشار بر شرکت‌های جدید می‌تواند فرصت‌های مناسبی برای خرید آن‌ها شکل دهد.
بازار بورس نسبت به عوامل متعددی نگرانی نشان می‌دهد؛ مذاکرات تجاری، رویدادهای اقتصادی که بر یک بازار خاص و شرکت موردنظر شما تاثیر می‌گذارند، و عوامل کلان دیگر. اما نکته اینجاست که چنین اتفاقاتی بازار را با یک جهت و اندازه تحت تاثیر قرار خواهد داد. در برخی اوقات، این نوع شیفت‌های بازار می‌تواند فرصت مناسبی برای خرید یک سهام خاص ایجاد کرده که مدت‌هاست آن را زیر نظر دارید.
در پایان، به خاطر داشته باشید که هر میزان خود را در معرض ریسک قرار می‌دهید، باید به همان اندازه مطالعات خود را در آن زمینه بالا ببرید.
تجارت نیوز