هوای کلان‌شهرها به دنبال هجوم شهروندان به استفاده از خودروی شخصی به‌رغم افزایش نسبی دما «ناسالم» شد
«کرونا» و نحوه مهار آن دغدغه اصلی کشور شده است؛ اما از جمعه گذشته «دستیار» این ویروس جدید مرگبار هم در آسمان تهران و تعدادی از کلان‌شهرهای کشور ظاهر شد.هوای پایتخت دوباره با افزایش قابل توجه غلظت ذرات سمی و آلاینده مواجه شده است و در شرایطی که جمعه گذشته، فعالیت‌ها در شهر تعطیل بود، اما شاخص کیفیت هوا در وضعیت «زرد» ناسالم برای گروه‌های حساس قرار گرفت. دیروز روند انباشت آلودگی تشدید شد و شاخص در ساعات ابتدایی شب وارد وضعیت «قرمز» -ناسالم برای همه- شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد تغییر سبک سفرهای درون‌شهری تحت تاثیر «ترس از ابتلا به کرونا در فضاهای عمومی و پر رفت‌وآمد» باعث افزایش حجم استفاده از خودروی شخصی شده و این، بر بازگشت دوباره آلودگی آن هم در ماه معمولا کم‌آلوده اثر گذاشته است. هر چند هنوز پرونده «متهمان آلودگی کم‌سابقه پاییز و ابتدای زمستان» بسته نشده است، اما در وضعیت فعلی، «آلودگی هوا» رابطه مستقیم با «تشدید روند ابتلا به ویروس کرونا» دارد و افزایش آلودگی در هفته جاری که مقطع پیک شیوع این ویروس اعلام شده، می‌تواند آسیب‌پذیری دستگاه تنفسی شهروندان در برابر کرونا را تصاعدی افزایش دهد. کاهش آلودگی، راهکار دارد که نباید دوباره از آن غفلت شود. دیروز آمار کشوری ابتلا به «کرونا» به روز شد.
به‌رغم افزایش نسبی - هر چند خفیف - دما در پایتخت و تعدادی از کلان‌شهرها طی یک هفته گذشته، آلودگی هوا بار دیگر میهمان معلق این شهرهای پرجمعیت شد. پس از سپری شدن دوره اوج آلوگی هوا که امسال قدری زودتر از معمول و از آبان آغاز شد و تا دی ماه نیز ادامه پیدا کرد، در ایام بهمن ماه کیفیت هوای پایتخت به‌طور نسبی بهبود پیدا کرد، طوری که در این ماه فقط ۹ روز هوا برای گروه‌های حساس ناسالم و وضعیت «نارنجی» شد. این در حالی است که دقیقا از ابتدای اسفند ماه همزمان با اعلام شیوع کرونا در کشور روند افزایش غلظت آلاینده‌های معلق در هوای تهران آغاز شد و به تدریج آلودگی تشدید شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد جنس آلودگی روزهای اخیر با آنچه در سه ماه آبان تا دی تجربه شد، قدری متفاوت است. منشأ آلودگی اواخر پاییز و اوایل زمستان، استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها و حبس آلاینده‌ها در لایه‌های پایینی جو به دلیل وارونگی هوا تحت تاثیر کاهش قابل توجه دما بود. در عین حال کارشناسان بخشی از این آلودگی را به تبعات حذف طرح زوج و فرد که به شکل افزایش نسبی استفاده از خودروی شخصی در حلقه دوم مرکز شهر نمایان شد، نسبت دادند. اما اکنون به یک علت در حالی که هر سال طی اسفند ماه غلظت آلاینده‌ها به شکل نسبی کاهش می‌یابد، با افزایش آلودگی در روزهای اخیر روبه‌رو بوده‌ایم. شاخص کیفیت هوای شهر تهران روز جمعه ۱۲۱ بود و این میزان در ظهر روز گذشته (شنبه) به ۱۴۱ واحد افزایش یافت؛ به این ترتیب هوای پایتخت در حال حاضر برای گروه‌های حساس جامعه ناسالم شده است.منشأ دوره اخیر آلودگی هوا، فرار شهروندان از حمل و نقل عمومی و هجوم به سمت استفاده از خودروی شخصی ناشی از شیوع ویروس کرونا در شهر است. در اخبار رسمی و موثق چه در سطح داخلی و چه در سطح بین‌المللی که در روزهای گذشته درباره کرونا منتشر شده، یک راه احتمالی ابتلا به کرونا حضور در فضای عمومی، مشاعات شهر و به خصوص فضاهای داخل ایستگاه‌ها و ناوگان حمل و نقل عمومی است؛ چراکه این فضاها می‌تواند به ویروس کرونا آلوده باشد.
جهت این اخبار و هشدارها به سمت و سویی بوده که از رغبت شهروندان به حضور در فضاهای عمومی شهر به شدت کاسته و این موضوع سبب شده یک گروه از شهروندان که پیش‌تر با استفاده از وسایل نقلیه عمومی مسیر بین محل کار و منزل خود را طی می‌کردند، به استفاده از خودروی شخصی روی بیاورند. آنها حتی امکان استفاده از تاکسی‌های اینترنتی را مثل گذشته ندارند، چراکه بسیاری از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی نیز در این ایام موقتا کار خود را تعطیل کرده‌اند تا از مجاورت با بیماران یا ناقلان احتمالی ویروس کرونا در امان بمانند. در کنار این افراد، گروهی از شهروندان هم که امکان دورکاری داشته‌اند، اکنون دورکار شده‌اند و عمده زمان خود را در خانه می‌گذرانند. به نظر می‌رسد این وضعیت تا مدت نامعلومی در کلان‌شهرها ادامه خواهد داشت و حتی ممکن است در روزهای آتی بر تعداد کسانی که برای جا‌به‌جایی از مترو، اتوبوس و تاکسی به خودروی شخصی شیفت می‌کنند، افزوده شود. در حال حاضر بیش از ۲۰ استان در کشور درگیر ویروس کرونا شده‌اند و در این بین تهران در زمره استان‌هایی است که در وضعیت «نارنجی» قرار دارد؛ به این معنا که تعداد مبتلایان در این استان نسبت به سایر استان‌ها زیاد است و در وضعیت «پیش از قرمز» قرار دارد.
به دنبال این رخداد مدیریت شهری در هفته گذشته اعلام کرد میزان استفاده از حمل و نقل عمومی ۳۰ درصد کاهش یافته است و این موضوع خود نشانه‌ای است که شیفت کردن به خودروی شخصی با هدف «قرنطینه ارادی» را تایید می‌کند. انصراف ۳۰ درصد از مسافران شبکه حمل و نقل عمومی از سفر با این ناوگان به شکل افزایش محسوس ترافیک صبحگاهی و عصرگاهی نیز آشکار شده است. در عین حال اتفاق دیگری که بر میزان ترافیک روزهای اخیر افزوده، تغییر ساعت اجرای طرح ترافیک به شکلی که شهروندان بیشتری امکان تردد رایگان در محدوده مرکزی شهر را داشته باشند، بوده است. از هفته گذشته ساعت شروع طرح ترافیک از ۶:۳۰ به ۸ صبح و ساعت پایان آن از ۱۸ به ۱۷ تغییر کرد تا به این ترتیب امکان استفاده رایگان از خودروی شخصی در مرکز شهر برای انصراف‌دهندگان از سفر با ناوگان حمل و نقل عمومی فراهم شود.
شواهد نشان می‌دهد مدیریت شهری تهران به‌عنوان یکی از نهادهای مسوول در قبال محیط زیست شهر از ماجرای تشدید آلودگی هوا به دنبال شیوع ویروس کرونا به کلی غافل است. علت این غفلت می‌تواند تمرکز بر مهار کرونا و اقدامات پیشگیرانه از شیوع این ویروس در سطح شهر باشد. این غفلت می‌تواند آسیب‌پذیری شهر و شهروندان را در برابر کرونا دوچندان کند.در حال حاضر هوای آلوده به ذرات و گازهای آلاینده کمک دست ویروس کرونا شده است. ویروس کرونا دستگاه تنفسی و ریه را درگیر می‌کند و علائمی مثل تب، مشکلات تنفسی، احساس درد و گرفتگی در قفسه سینه و نیز گلودرد دارد. در عین حال آلودگی هوای تهران نیز که منشأ اصلی آن انتشار ذرات معلق آلاینده در هواست، به دستگاه تنفسی آسیب جدی وارد می‌کند و علاوه بر نفوذ به ریه، حتی به بافت‌های خونی نیز وارد می‌شود. بنابراین تنفس هوای آلوده می‌تواند به واسطه تضعیف ریه، انسان را مستعد ابتلا به عارضه کرونا کند. به بیان روشن‌تر، تنفس در هوای آلوده، احتمال ضعف بدن در برابر ویروس کرونا را افزایش می‌دهد، چراکه از مقاومت دستگاه تنفسی شهروندان نسبت به تهدیدکنندگان سلامت این ارگان بدن می‌کاهد.
تهرانی‌ها از ابتدای امسال تاکنون فقط ۲۸ روز هوای پاک تنفس کرده‌اند و البته ۲۳۵ روز هم هوای سالم در شهر جریان داشته است. تعداد روزهای ناسالم برای گروه‌های حساس، امسال با افزایش قابل توجه نسبت به سال گذشته به ۷۷ روز رسید و پنج روز هم هوا برای همه مردم ناسالم و شرایط «قرمز» شد. در کنار آلودگی هوای تهران که در روزهای گذشته تشدید شده، دیروز شاخص کیفیت هوا در مشهد ۱۱۱، در اصفهان ۱۱۸ و در کرج ۱۴۱ واحد بوده است که این موضوع نشان می‌دهد تشدید آلودگی ناشی از ترافیک در تمام شهرهای درگیر با کرونا رخ داده است.از آنجا که پیش‌بینی شده شیوع کرونا در کشور در هفته جاری به اوج برسد، راهکار پیشنهادی کارشناسان برای مهار این ویروس، تعطیلی شهر یا دست کم تعطیلی برخی از فعالیت‌ها به‌صورت موقت است تا از تردد شهروندان در شهر کاسته شود و ضمن کاهش آلودگی هوا، از قرارگیری آنها در معرض کرونا در محیط شهری نیز کاسته شود.
منبع: دنیای اقتصاد