«اقتصاد ایران به کدام سو می رود؟»

نویسنده: مسعود نیلی و همکاران

ناشر: دنیای اقتصاد

تاریخ انتشار: 1394

در 832 صفحه و قیمت 60000 هزار تومان

به اذعان بسیاری مسعود نیلی و همکارانش، کامل‌ترین پژوهش حوزه اقتصاد کلان تاریخ ایران را در کتاب «اقتصاد ایران به کدام سو می‌رود؟» بررسی و نتایج آن را به واسطه انتشارات دنیای اقتصاد در اختیار جامعه آکادمیک ایران قرار داده‌اند.

مسعود نیلی در مقدمه کتاب «اقتصاد ایران به کدام سو می رود؟» عملکرد اقتصاد ایران را به هیچ‌‏وجه در تناسب با ظرفیت‏‌های آن نمی‌داند. تورم و بیکاری مزمن دورقمی در کنار رشد اقتصادی بی‏‌ثبات را بیانگر وجود مشکلاتی بنیادی در نظام تجهیز و تخصیص منابع در کشور می‌شمارد. این عدم تناسب موجود میان ظرفیت‌‏ها و عملکرد، سوال محوری آخرین کتاب وی در همکاری با همکارانش است. بنابراین مسعود نیلی در «اقتصاد ایران به کدام سو می‌رود؟» دو سوال اساسی و مرتبط با هم را محور مباحث  قرار داده است.

1-- چه عواملی می‌‏توانند موجب شکل‌‏گیری این فاصله (ظرفیت‌ها و عملکرد) شده باشند.
2- چگونه می‌‏توان در جهت کاهش این فاصله حرکت کرد.

با توجه به دو سوال بالا، هدف کتاب را ارائه تصویری از آینده میان‌‏مدت اقتصاد ایران و در نهایت ترسیم تصویر مطلوبی از آن معرفی می‌کند. مسعود نیلی و همکارانش مهم‏ترین عوامل اثر‏گذار بر عملکرد اقتصاد ایران را در یک طبقه‌‏بندی اولیه به دو دسته عوامل داخلی و خارجی تقسیم‌‏بندی می‌کنند.

1- بخش داخلی
در بخش داخلی، ابتدا ظرفیت‌‏ها و عملکرد اقتصاد ایران مورد مطالعه قرار می‏‌گیرد و در ادامه، سیاست‌‏های اقتصادی شامل سیاست‏‌های پولی، سیاست‏های مالی، سیاست‌‏های ارزی و سیاست‌‏های تجاری در اقتصاد ایران بررسی می‌‏شوند. چگونگی وضعیت فقر و توزیع درآمد و تحولات آن، وضعیت بازار کار و پیامدهای تحولات جمعیتی بر این بازار، ساختار بازار مالی شامل نظام بانکی و بازار سرمایه سرفصل‌‏های دیگری هستند که در «اقتصاد ایران به کدام سو می رود؟» به آن‏ها پرداخته می‌‏شود.

بخش دیگری از مطالعه به اصلاحات اقتصادی اختصاص دارد. عدم تعادل‏‌های ساختاری اقتصاد ایران در بازارهای ارز، انرژی، پول، بودجه عمومی و کار و نیز ناکارایی‌‏های زیاد موجود در گستره وسیع بنگاه‌‏های با مالکیت دولتی، ایجاد تحولات اساسی در سازو‏کارهای انگیزشی حاکم بر بازیگران اصلی اقتصاد و نظام مالکیتی بنگاه‏های اقتصادی را اجتناب‌‏ناپذیر ساخته است. مجموعه این تحولات تحت عنوان اصلاحات اقتصادی، پیشینه‌‏ای از شکست‌‏ها و موفقیت‏‌ها را هم در تاریخ سیاست‏گذاری بیش از دو دهه اخیر کشور ایران و هم در تاریخ تحولات اقتصادی طیف وسیعی از کشورها شامل چین، اروپای شرقی و آمریکای لاتین را در اختیار ما قرار داده است که بهره‌‏گیری از آن‏ها می‏‌تواند مانع از تکرار خطاها شده و احتمال موفقیت را افزایش دهد.

 در این مطالعه، تجربه خصوصی‌‏سازی در جهان و ایران بررسی شده و با توجه به ویژگی‌‏های اقتصاد ایران و نیز چارچوب حقوقی و سیاستی برآمده از سیاست‏‌های کلی اصل 44 قانون اساسی، پیشنهادهایی برای بهبود نظام مالکیتی بنگاه‏های اقتصادی ایران ارائه می‌‏شود. بازار انرژی و شرایط حاکم بر آن و نیز تحولات قیمتی رخ‏داده در کنار شیوه پرداخت به خانوارها و نحوه مواجهه با بنگاه‌‏های اقتصادی و برآیند چگونگی تراز مالی این فعالیت بر تراز مالی دولت از موارد عمده‌‏ای هستند که در این بخش از مطالعه مورد توجه قرار گرفته‌‏اند. مجموعه عواملی مانند اثرات اقتصاد جهانی بر اقتصاد ایران و ضعف در سیاست‏گذاری‏ هر کدام می‌‏توانند به نوعی بر عملکرد اقتصاد ایران تأثیر‏گذار باشند.
  
2- بخش خارجی
فرصت‏‌ها و محدودیت‏‌های موجود در عرصه بین‌‏المللی در بازار محصول، بازار مالی و بازار انرژی، روند‏های قابل شناسایی و تجربیات موفق و تجربیات شکست خورده، یک حوزه از حوزه‏‌های قابل بررسی در بخش خارجی این مطالعه را تشکیل می‌‏دهند. تجربه همکاری‌‏های منطقه‌‏ای و بین‏‌کشوری (مانند G20) و فرایند تکاملی آن‏ها در شکل‌‏گیری اتحادیه‌‏ها و پیمان‌‏های منطقه‌‏ای (مانند شورای همکاری خلیج فارس) و نهایتا تشکیل اتحایه‌‏های پولی (مانند منطقه یورو) و پیامد ترتیبات و نظم‏‌های جدید جهانی برای اقتصاد ایران از مواردی قلمداد می‌‏شوند که در حوزه خارجی مورد بررسی قرار می‏‌گیرند. به عنوان مکملی بر مطالعه بخش خارجی، به چگونگی بروز بحران مالی در آمریکا و اروپا و پیامدهای محتمل آن پرداخته می‌‏شود. 

برای پاسخگویی به سوال مهم چرایی عدم تناسب بین ظرفیت‌‏ها و عملکرد اقتصاد ایران، کتاب مسعود نیلی و همکاران وی در 10 مجلد به شرح جدول زیر به مطالعه عوامل اصلی اثرگذار بر عملکرد اقتصاد ایران در آینده میان‌‏مدت می‌‏پردازد.
  
بر اساس جدول زیر، در هر فصل، موضوع مشخصی مورد بررسی قرار گرفته و توالی این فصول به گونه‌‏ای طراحی شده که در نهایت به‌توان با دقت و عمق تحقیقی مناسب، وضعیت فعلی و چالش‌‏های پیش‌‏روی اقتصاد ایران را شناسایی کرد.

منبع: اقتصادنیوز

سایت فروش