اقتصاد ایران آنچنان با بحران بی‌کاری، آن هم از نوع تحصیل‌کرده‌های دانشگاهی، دست‌وپنجه نرم می‌کند که حالا امیدها به سرمایه‌گذار خارجی گره خورده است، سرمایه‌گذاری که شاید پاقدمش برای ایجاد اشتغال در کشور و خاتمه بحران بی‌کاری خوب باشد. اگرچه آماس اشتغال و بحران بی‌کاری به پاشنه آشیل اقتصاد ایران تبدیل شده است اما ورود خارجی‌ها و سرمایه‌هایشان به ایران در صورتی که با تدبیر دولتمردان همراه شود، برای بحران اشتغال و بی‌کاری کارساز خواهد بود. بدون‌شک باید سرمایه‌گذاران خارجی را راهی آن‌دسته از نقاط ضعف اقتصاد ایران کنیم که می‌تواند کوهِ مشکلات را درهم ریزد. در شرایط فعلی و پیش از آنکه سرمایه‌گذاران خارجی کلنگ خود را به زمین اقتصاد ایران بکوبند، شروط ما برای نهایت عایدی از سرمایه‌گذاران خارجی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ اینکه بهترین امتیازات را برای خروج و برون‌رفت اقتصاد ایران از چالش‌های موجود از خارجی‌ها بگیریم و آنها را به سمت ریشه‌ای‌ترین بحران‌های خود هدایت کنیم.

خارجی‌ها را به سمت صنایع کارخانه‌ای هدایت کنیم نه صنعت نفت
محمدقلی یوسفی، اقتصاددان
اینکه سرمایه‌گذار خارجی منجر به ایجاد اشتغال در کشور می‌شود یا خیر، بستگی به نوع مدیریت ما دارد. اگر سرمایه‌گذار خارجی را به سمت صنعت نفت یا فعالیت‌های زودبازده هدایت کنیم قطعا نباید انتظار زیادی برای اشتغال‌زایی داشته باشیم پس بهتر است سرمایه‌گذار خارجی را برای صنایع کارخانه‌ای به کار بگیریم و شرایطی را مهیا کنیم تا سرمایه‌گذار خارجی جذب بخش‌ها و صنایع کارخانه‌ای شود ضمن اینکه باید فضای کسب‌وکار را مساعد کنیم تا تولیدات مشترک با آنها داشته باشیم. هم‌اکنون ما به‌شدت به این مسئله نیاز داریم که سرمایه‌گذار خارجی را در صنایع تولیدی و کشاورزی به کار بگیریم. اگر مسئولان بتوانند سرمایه‌گذاران خارجی را به‌سوی این بخش‌ها هدایت کنند، ما از ورود آنها نفع خواهیم برد، در غیر این‌صورت از ورود سرمایه‌گذار خارجی به کشور نفعی عایدمان نمی‌شود. پس در شرایط فعلی آنچه که از اهمیت بسیاری برخوردار است، سیاست ما در به‌کارگیری سرمایه‌گذار خارجی در بخش‌های مختلف اقتصادی است. ضمن اینکه باید این نکته را نیز مدنظر داشته باشیم که سرمایه‌گذار خارجی نیروی انسانی داخلی و ایرانی را در کشور به کار بگیرد نه‌اینکه همچون گذشته پیش برویم که آنها حتی آب‌معدنی مصرفی و کالاهای ضروری را هم از خارج برای خود وارد ایران کنند. اگر سرمایه‌گذاران خارجی نیروهای ایرانی را به‌کار نگیرند، شک نکنید که تأثیر اشتغال‌زایی ورود آنها در اقتصاد کشور کم خواهد بود. یکی از وظایف محوله به سرمایه‌گذاران خارجی باید این باشد که به نیروهای بومی آموزش‌های لازم را ارائه دهند. ما نباید انتظار داشته باشیم که شرکت‌های خارجی مشکلات ما را بفهمند پس خودمان باید از سرمایه‌گذاران خارجی بخواهیم که روی ریشه مشکلات ما کار کنند و آنها را به بخش‌های مورد نیاز هدایت کنیم بنابراین ما نیازمند حضور پزشکان اقتصادی در کشور هستیم. آثار ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور را می‌توان پس از رفع کامل تحریم‌ها و تعامل سازنده با دنیا و مهیاکردن زیرساخت‌ها مشاهده کرد. هیچ تضمینی وجود ندارد که با ورود سرمایه‌گذاران خارجی معضل بی‌کاری حل شود. از سال‌ها پیش توصیه کردم که برای ایجاد اشتغال در کشور باید گسترش راه‌آهن و مترو در دستور کار قرار گیرد.اگر بخواهند براساس متغیر موهوم و نامعلوم رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی موضوع اشتغال را حل کنند، حداقل ٦٤ سال طول می‌کشد تا بحران بی‌کاری از بین رود، چون تولید ناخالص داخلی اجزای ناهمگنی دارد. هم‌اکنون هم دولت از این رشد دم می‌زند و آن را ادعا می‌کند، درحالی‌که این رشد یک غده سرطانیِ مخرب است. رشدی که در اثر واسطه‌گری مالی، وارداتی و خدماتی به‌دست آید، نه‌تنها مطلوب نیست بلکه رشدی بد تلقی می‌شود.
استفاده از نیروی ایرانی  از شروط ما برای سرمایه‌گذاران خارجی باشد
هادی حق‌شناس، کارشناس اقتصادی
اگر نتیجه سرمایه‌گذاری افزایش تولید کالا و خدمات باشد، سرمایه‌گذاری با اشتغال همراه خواهد بود. احتمالا خارجی‌ها در بخش‌هایی از اقتصاد ایران که مزیت نسبی دارد، سرمایه‌گذاری می‌کنند. این بخش‌ها شامل صنعت نفت، گاز، پتروشیمی، معادن و بخش گردشگری، مثل ساخت هتل خواهد بود. در درون چنین سرمایه‌گذاری خارجی‌ای، هم صنعت و تولید وجود خواهد داشت و هم پس از اینکه این سرمایه‌گذاری به بهره‌برداری برسد، اشتغال به وجود خواهد آمد. ضمن اینکه دسترسی به نیروی انسانی داخلی به مراتب برای سرمایه‌گذار خارجی ارزان‌تر تمام می‌شود تا اینکه بخواهد نیروی انسانی خود را هم از خارج وارد کند و به آنها دستمزد ارزی بدهد؛ در نتیجه مهندس و کارگر ایرانی برای سرمایه‌گذار خارجی به لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه است. همچنین در مذاکراتی که دولت با شرکت‌های خارجی انجام می‌دهد، باید استفاده از نیروی انسانی ایرانی را هم به عنوان جزئی از شروط سرمایه‌گذاری لحاظ کند؛ یعنی علاوه بر ورود تکنولوژی جدید و صادرات کالاها با برند ایران، به شرط منابع انسانی هم حین مذاکرات با سرمایه‌گذاران خارجی توجه کند. با توجه به اینکه ٤٠ درصد از تحصیل‌کردگان دانشگاهی هم‌اکنون با بحران بی‌کاری مواجه‌‌اند، بنابراین کاهش نرخ و بحران بی‌کاری نیازمند زمان است و قطعا راهکار افزایش سرمایه‌گذاری در کشور، برای خاتمه بحران بی‌کاری می‌تواند مؤثر باشد. با همه اینها، آثار سرمایه‌گذاری خارجی بیش از یک سال زمان می‌برد تا خود را نشان دهد. ضمن اینکه آنچه باید در کانون توجه قرار گیرد این است که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به سرعت در حال برداشت از مخازن مشترک هستند؛ اما ما به دلیل کمبود سرمایه از این کار باز مانده‌ایم؛ بنابراین فرصت چندانی نداریم و بهتر است با ورود سرمایه‌گذاران خارجی به برداشت اقدام کنیم. متأسفانه پول یارانه‌ها از منابع نفتی هزینه می‌شود و ما پولی برای هزینه‌کرد در پروژه‌های نفتی نداشتیم.
قطعا با ورود سرمایه‌گذاری خارجی به کشور معضل بی‌کاری حل نخواهد شد، چون حل این معضل ترکیبی از سرمایه‌گذاری دولت، بخش خصوصی و سرمایه خارجی را در بلندمدت می‌طلبد.
بحران بی‌کاری با ورود سرمایه‌گذار خارجی به کشور خاتمه نمی‌یابد
زهرا کریمی، اقتصاددان
اینکه سرمایه‌گذاری خارجی در کدام بخش از اقتصاد کشور ما ورود کند، از اهمیت بسیاری برخوردار است. نگاهی به عربستان داشته باشید که با تزریق ٢٠میلیارد دلار به صنعت نفت، باز هم مشکل اشتغال در آن کشور حل نشد. پس نباید فکر کنیم با ورود سرمایه‌گذار خارجی، بحران بی‌کاری در ایران خاتمه پیدا می‌کند. ضمن اینکه آثار ورود سرمایه‌گذار خارجی در اقتصاد کشور را می‌توان از سال ٩٥ به بعد مشاهده کرد و از سال آینده می‌توان انتظار عملیاتی‌شدن آثار سرمایه‌گذاری را در اقتصاد مورد بررسی قرار داد. اما به‌هرحال، ورود سرمایه‌گذار خارجی قطعا سیگنال‌های مثبتی به اقتصاد ایران خواهد داد. علاوه بر اینها، سرمایه‌گذار خارجی موجب کاهش فرار سرمایه از کشور و افزایش اطمینان و امنیت اقتصادی در داخل کشور نیز خواهد شد. در هرصورت، در ابتدای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور نباید انتظار داشته باشیم اشتغال مستقیم ایجاد شود و در ابتدا ممکن است اشتغال مستقیم در صورت ورود سرمایه‌گذاران خارجی خیلی هم محدود باشد، اما ورود آنها به عرصه‌های اقتصاد ایران می‌تواند اقتصاد داخلی را به حرکت وادارد. برخی از صنایع ما مانند صنعت نفت و گاز سرمایه‌بر هستند و صرفا در فازهای طراحی و اجرای آن کاربری بیشتری دارند. سرمایه‌گذاران خارجی هم علاقه‌مندند تا بیشتر در این حوزه‌ها در اقتصاد ایران ورود داشته باشند که آثار ورود آنها در این عرصه را هم می‌توان از سال ٩٥ به بعد مشاهده کرد. درنهایت ورود سرمایه‌گذاران خارجی به کشور مثبت تلقی می‌شود اما فقط ورود سرمایه‌گذار خارجی کفایت نمی‌کند و ما باید برای تقویت اقتصاد داخلی دست به کار شویم. اگر نگاهی به اقتصاد چین داشته باشید، به‌خوبی می‌بینید با اینکه سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور کم است، اما اقتصاد داخلی قابل‌توجه آن در تکاپوست پس سرمایه‌گذار خارجی به‌تنهایی نمی‌تواند اقتصاد ما را به حرکت وادارد و دولت باید مستقیما در طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی به منظور اشتغال‌زایی دخالت کند. اخیرا صحبت‌هایی درباره خرید سهام خودروسازان از سوی خارجی‌ها شنیده می‌شود که با توجه به سابقه سرمایه‌گذار خارجی در بخش خودرو، به‌نظر می‌رسد این بخش هم با ورود سرمایه‌گذار خارجی بتواند به اشتغالزایی در اقتصاد کمک کند.  

منبع: شرق