محمد خوش چهره

دولت‌هاي مختلف در زمان‌هاي مختلف رقم‌هاي متفاوتي را براي بودجه در نظر مي‌گيرند. اظهارنظر روز گذشته سخنگوي دولت مبني بر تامين تنها 30 درصد از بودجه سال 95 از درآمد نفتي هم تنها يك صحبت است و اين عملكرد واقعي است كه تعيين‌كننده رقم‌هاي بودجه و تامين آن از جهات مختلف است. عملكرد واقعي در دولت‌هاي مختلف نشان داده است كه سهم نفت از بودجه را بايد60 تا 65 درصد در نظر گرفت. اينكه سخنگوي دولت از كاهش وابستگي بودجه به نفت سخن مي‌گويد حرف جديدي نيست. تجربه يك دهه اخير اين را نشان مي‌دهد كه دولت‌ها در ابتداي تصميمات خود براي بودجه اعدادي را مشخص مي‌كنند اما بعد به‌طور واقعي هم محاسباتي انجام داده و معمولا تغييراتي در رقم اعلام شده مي‌دهند. دليل اين مساله اين است كه  آنها وابستگي به نفت را با درآمد نفتي متفاوت مي‌دانند، هر چند در مجموع وابستگي به درآمدهاي نفتي موجب مي‌شود تا سهم نفت در بودجه بالاي 60 درصد شود. بخشي از اين تفاوت مربوط به محاسبات اداري و نوع ارقامي است كه به كار مي‌برند؛ اين محاسبات باعث مي‌شود تا سهم نفت را پايين نشان دهند.

بخشي از تفاوت هم متعلق به عملكرد واقعي دولت‌ها در كاهش وابستگي به نفت است. بنابراين صرف اظهارنظر مسئولان درباره بودجه كافي نيست و بايد تجربيات و عملكردهاي قبلي در بودجه را هم مدنظر قرار داد. شفاف كردن اقتصادهاي پيشين نشان مي‌دهد كه اين طور نيست كه ما به يك‌باره بتوانيم وابستگي به نفت را تا 30 درصد كاهش دهيم. البته اينكه دولت سعي دارد وابستگي بودجه را به نفت كم كند خود يك رويه مثبت است، زيرا برخي از دولت‌ها ممكن است حتي اين علاقه‌مندي را هم نشان ندهند، ولي صرف علاقه‌مندي براي اين امور كافي نيست و اين كار نيازمند اراده و مكانيزم‌هاي واقعي عملياتي است. كسري بودجه در سال 95 بستگي به بسياري از عوامل از جمله تورم و برنامه واقعي دولت دارد. راجع به رقم كسري بودجه نمي‌توان اظهارنظري كرد زيرا خود دولت هم نمي‌تواند رقم مشخصي را اعلام كند. بودجه  ما برون زاست و وابسته به متغيرهايي از جمله درآمد نفتي است كه به بيرون بستگي دارد. از طرف ديگر، شرايط ركودي حاکم بر اقتصاد ايران هنوز شرايط قوي‌اي است كه به شرايط ركود تورمي تبديل شده است. اين ركود، ركودي سنگين است و از اين رو سياست‌هايي كه ممكن است دولت به كار ببرد و در عين حال برخي از متغيرهايي از بيرون كه بر آن تاثير مي‌گذارد ممكن است آن را تشديد كند و همه اين عوامل در كنار هم است كه در تعيين بودجه نقش دارد. در كنار آن حوادث غيرمترقبه هم مي‌تواند بودجه را از تعادل خود خارج كند. عواملي مانند كم آبي، ميزان بلاياي طبيعي و حوادث مقطعي از آن جمله اند و نمي‌توان به قطع و يقين راجع به رقم بودجه صحبت كرد. بايد تاكيد كرد كه اقتصاد كشور در عمل و به صورت واقعي نشان داده كه بين 60 تا 65 درصد به نفت وابسته است و درآمدهاي ناشي از نفت هم در اين بين در نظر گرفته مي‌شود. پس نمي‌توان درباره 30درصد بودجه حاصل از نفت در سال آينده از هم اكنون سخن گفت. 

منبع: آرمان