دکتر کامران ندری

عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق

 در روزهای اخیر بحث تک‌نرخی کردن بنزین و حذف سهمیه‌ بنزین خودروهای شخصی و رسیدن قیمت به مرز 1000تومان در محافل مختلف مورد بحث قرار گرفته‌است. جمعی از کارشناسان این مساله را تائید و حتی معتقدند که قیمت بنزین باید تا 1500تومان (یعنی نرخ بنزین در منطقه خلیج فارس) باید افزایش یابد. واقعیت این است که اگر به قیمت‌های موجود در سطح خرد نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که قاعدتا این افزایش قیمت‌، هم هزینه‌ خانوارها را افزایش می‌دهد و هزینه‌ تولید و به تبع آن برخی قیمت‌ها را بالا می‌برد. اما باید به این نکته توجه کرد که این میزان اندک افزایش قیمت نمی‌تواند در سطح کلان به افزایش تورم بینجامد. ما در اینجا Cost Inflation یا (تورم ناشی از افزایش هزینه‌ها) را نخواهیم دید. اما باید اعتراف کرد که این افزایش قیمت که به این حد در رسانه‌ها به آن پرداخته شد، می‌تواند انتظارات تورمی مردم را بالا ببرد. تورم انتظاری ایجادشده البته نیاز به مطالعات میدانی دارد ولی صرف‌نظر از اینکه ما این مطالعات را انجام می‌دهیم یا خیر، تصور اولیه‌ ما این است که همین تورم انتظاری نیز حجم بالایی نخواهد داشت. در واقع در ارتباط با تورم، نمی‌توان بدون دیدن سایر عوامل به این سرعت نظر داد و نمی‌توان علی‌رغم ادعای برخی کارشناسان، نتیجه مستقیم این سیاست را تورم معرفی کرد.

این طرح اما اثرات مثبت دیگری نیز دارد. یکی از آنها افزایش تمایل به صرفه‌جویی در مصرف بنزین است. از طرف دیگر یک سری از فرآیندهای اداری لازم برای اینکه عده‌ای در ماه 100لیتر و یا 60لیتر بنزین دریافت کنند حذف می‌شود و به تبع آن هزینه‌های دولت کاهش می‌یابد. نکته‌ دیگر این است که افزایش قیمت بنزین هزینه‌ها را واقعی می‌کند و این مساله واقع‌تر شدن سایر نرخ‌ها را در کشور به‌طور نسبی قابل دسترس‌تر می‌کند. مساله‌ دیگر این است که این میزان حذف یارانه می‌تواند درآمد قابل توجهی برای دولت فراهم آورد. دولتی که اتفاقا امروز با مشکل کمبود منابع مالی دست به گریبان است و به این درآمدها نیاز دارد. البته باید در اینجا به نکته‌ ظریف دیگری نیز اشاره کرد. درست است که استاندارد نبودن باقی قیمت‌ها مانع از این نیست که ما تلاش کنیم تا قیمت‌های کلیدی مثل قیمت حامل‌های انرژی را افزایش دهیم. اما باید توجه کرد که باید در آینده‌ای نه‌چندان دور، سعی کرد تا سایر قیمت‌های موجود در اقتصاد نیز استاندارد و نزدیک به قیمت‌های جهانی شوند تا فشاری به مردم وارد نشود. اگر قرار است همه‌ قیمت‌ها استاندارد منطقه‌ای داشته باشد و قیمت‌های حقیقی وجود داشته باشند، باید قیمت‌های مربوط به هزینه‌های دیگر مردم و قیمت دستمزد و هزینه‌های بهداشت و درمان نیز منطقی‌تر باشد. باید دولت تلاش کند تا نرخ دستمزد نیز به سطح مطلوب برسد. در این شرایط می‌توان گفت که این طرح تکمیل شده است. اما به هر ترتیب سیاست مزبور یعنی «افزایش قیمت و واقعی‌سازی و یکسان‌سازی قیمت بنزین» علمی به نظر می‌رسد.

منبع: آرمان