دکتر حسین راغفر

فرض کنید پزشکی در هر روز یک عمل جراحی انجام دهد و به ازای آن حدود یک میلیون تومان از بیمارستان دستمزد بگیرد، فکر کنید این پزشک از هر بیمار نیز دست کم 5 میلیون تومان زیرمیزی دریافت کند و بعدازظهرها نیز در مطب خصوصی خود بیماران را ویزیت کند. با یک حساب سرانگشتی می توان برآورد که درآمد برخی پزشکان ایران به ماهانه 300 تا 400 میلیون تومان می رسد. اما یک پزشک چرا به این همه پول نیاز دارد و چرا برای به دست آوردن این، زحمت زیادی می کشد؟ چرا در سال های اخیر رابطه پزشک و بیمار تا این حد به مسائل مالی گره خورده است؟ چه نظامی است که به برخی پزشکان اجازه بروز چنین رفتارهایی را می دهد و راه حال چیست؟ برای پاسخ به این پرسش های با دکتر حسین راغفر، اقتصاددان که تاکنون مطالعات زیادی روی رفاه و سلامت انجام داده است. راغفر می گوید: «از جمله مواردی که به رفتار غیراخلاقی پزشکان دامن می زند، شرایط خاص اقتصادی کشور است. این شرایط زمینه های رشد اقتصاد را در بسیاری از قلمروها از جمله پزشکی فراهم می کند.»

*آقای دکتر راغفر به نظر شما چرا در سال های اخیر مشکل فساد مالی در جامعه پزشکی تا این حد افزایش یافته است؟

مشکلات اخلاقی در حوزه مسائل اقتصادی ایران که بخشی از آن در خرده نظام سلامت خود را نشان می دهد به عوامل متعددی بستگی دارد. یکی از این دلایل شرایط اقتصادی ایران است که زمینه رشد فساد در بسیاری از زمینه ها از جمله پزشکی را ایجاد می کند. متاسفانه در بسیاری از زمینه های فساد افراد تحصیلکرده کشور دخیل هستند. انتظارات عمومی این است که افراد تحصیلکرده اصول اخلاقی را بیشتر رعایت کنند. مضاف بر اینکه قشری همچون پزشکان که منشور اخلاقی خاص دارد باید بیشتر به اصول اخلاقی پاییند باشد.

در این میان باید به ساختارهای کج اقتصاد کشور توجه کرد، هرچه فساد اقتصادی، رشد اشرافی گری و هزینه های زندگی معمولی در کشور افزایش یابد، در مقابل هزینه های زندگی سطح بالاتر، در جامعه نیز بالاتر می رود. بسیاری از این افراد فرزندانی را در خارج از کشور دارند که هزینه های زندگی و تحصیل آنها را در کشورهای خارجی می پردازند. البته این مسئله تنها متوجه پزشکان نیست بلکه برخی از اقشار که در نظام قدرت و نظام قیمت گذاری دست دارند را نیز شامل می شود.

*یعنی منظور شما این است که شرایط اقتصادی جامعه پزشکان را ناچار به کسب درآمدهای ناسالم می کند؟

از جمله مواردی که به رفتار غیراخلاقی پزشکان دامن می زند، شرایط خاص اقتصادی کشور است. این شرایط زمینه های رشد اقتصاد را در بسیاری از قلمروها از جمله پزشکی فراهم می کند. هرچند انتظار می رفت افراد تحصیلکرده کشور اصول اخلاقی را بیشتر رعایت کنند، اما در عوض می بینیم که چنین رفتارهایی از برخی از این افراد بیشتر دیده می شود. این در حالی است که طبیعتا انتظارات از پزشکان جامعه که با حیات انسان ها سروکار دارند بیشتر است. این رفتار البته عوارض جدی برای این قشر باقی می گذارد. با این وجود نباید خطای یک عده را به پای تمام این قشر نوشت. بسیاری از پزشکان جامعه بدون چشم داشت مالی به درمان بیماران می پردازند اما به نظر می رسد که ماموریت اصلی پزشکان متعهد این است که گروه کوچک سودجوی از پزشکان که با جان مردم بازی می کنند را به جامعه بشناسانند و خود را از آنها متمایز کنند. البته نوعی رودربایستی در جامعه پزشکی وجود دارد که موجب می شود امکان برخورد پزشکان متعهد با پزشکان سودجو به وجود نیاید. مضاف بر اینکه بسیاری از پزشکان سودجو از موقعیت های برتری نسبت به پزشکان متعهد برخوردار هستند.

*در حال حاضر بسیاری از پزشکان سودجو درآمدهای چندصد میلیونی دارند، آیا درس خواندن فرزند در خارج از کشور تا این حد هزینه دارد؟

نخیر، موضوع تنها این نیست، به طور مثال درآمد بسیاری از پزشکان ایرانی از درآمد پزشکان در گران ترین شهرهای جهان از جمله نیویورک بیشتر است. این شرایط موجب شده است که بسیاری از شهروندان قادر به استفاده از خدمات گران پزشکی در جامعه نباشند. اما نکته مهم این است که بسیاری از پزشکان جامعه وارد بنگاه های اقتصادی از جمله برج سازی و ساخت و ساز شده اند و درآمدهای کلان خود را در این بخش ها سرمایه گذاری می کنند. در این میان اما جامعه نسبت به این رفتار پزشکان بی تفاوت است. بخشی از این بی تفاوتی نیز ناشی از این است که برخی دولتمردان و مسوولان نیز از این محل نفع می برند. البته باز هم این موضوع خاص موضوع سلامت نیست بلکه در بسیاری از حوزه های اقتصادی وزیر و مسوولان، خود منافعی دارند که منجر می شود در مقابل تخلفات و فسادها سکوت کنند.

*راهکار اصلاح رویه های نادرستی که در مورد مسائل پزشکی در جامعه پزشکان جاافتاده چیست؟

سازمان نظام پزشکی باید با پزشکان سودجو و متخلف برخورد و بین پزشکان از این نظر تمایز ایجاد کند. همچنین باید یک راهنمای عمل برای گروه های جوان تر پزشکی تهیه شود. البته امکان اجرایی کردن چنین کاری قابل بحث است. در حال حاضر گسترش مصرف گرایی و چشم و همچشمی در خانواده ها به حدی است که به فساد اقتصادی دامن زده است. خانواده پزشکان نیز با خانواده های ویژه ای در تماس هستند و انتظارات خاص دارند. این موارد موجب می شود که امکان اجرای نظام قیمت گذاری مناسب و منطقی در گروه پزشکان وجود نداشته باشد.

متاسفانه در دولت، در مجلس، در گروه های ارائه دهنده انواع خدمات این فساد مالی دیده می شود که این روند موجب شده تا به بسیاری از دیگر گروه های جامعه آسیب های شدیدی وارد شود.

منبع: هفته نامه صدا