دکتر لطفعلی بخشی

استاد دانشگاه علامه طباطبایی

دخالت دولت در بازار ارز غیر قابل اجتناب است چون بیشتر درآمدهای ارزی از محل فروش نفت است بنابراین خروج کامل دولت از بازار ارز امکانپذیر نیست. دولت حتی در بازار غیر رسمی ارز نیز حضور دارد و سیاست‌های این بازار را نیز دولت تعیین و خرید فروش ارز را در بازار آزاد کنترل می‌کند. بانک مرکزی اخیراً طرحی را برای جمع‌آوری صرافی‌های غیر مجاز و خرید و فروش غیرقانونی ارز ارائه کرده است. بر اساس بخشنامه بانک مرکزی، به منظور انضباط بخشی بازار ارز و ضابطه‌مند کردن فعالیت صرافی‌ها «مقررات ناظر بر عملیات ارزی صرافی‌ها» را به صرافان ابلاغ کرده است. این دستورالعمل ضوابط مشخصی برای ادامه فعالیت‌های ارزی صرافی‌ها تعیین کرده که براساس یکی از این مواد برخلاف گذشته نرخ انواع ارز در بازار آزاد هم ضابطه‌مند تعیین و اعلام می‌شود. باید تأکید کنم اجرای این برنامه برای کنترل بازار ارز بسیار ضروری است و اقدام درستی است که دولت آن را آغاز کرده است و حتی می‌توان انتقاد کرد چرا چنین اقداماتی تاکنون در بازار ارز اجرا نشده است. جمع‌آوری صرافی‌های غیر مجاز دخالت دولت در بازار ارز را ضابطه‌مند می‌کند. با توجه به اینکه دلالان به قیمت‌سازی و تعیین نرخ می‌پردازند، ساماندهی آنها می‌تواند نرخ‌های بازار را یکسان کند و با اجرای درست این طرح نرخ‌گذاری‌های جدید از بین خواهد رفت.

مسئولان بانک مرکزی تأکید می‌کنند که در اجرای چنین برنامه‌ای مصمم هستند و از این پس دلالی ارزی از بین خواهد رفت و با ابلاغ مقررات جدید دیگر خرید و فروش ارز در خیابان ممنوع خواهد بود. ضابطه‌مند شدن بازار ارز جلوی کارهای غیرقانونی را می‌گیرد. اخیراً معاون اول رئیس جمهوری اعلام کرده دولت قبل 22 میلیارد دلار ارز را از طریق چند صرافی از کشور خارج کرده است، خروج این میزان ارز به هر دلیلی که انجام شده به اقتصاد کشور آسیب می‌زند و نتیجه مداخله غیر قانونی دولت در بانک مرکزی با همکاری صرافی‌ها است. بنابراین اگر قانون شفاف و یکسانی در بازار ارز حاکم شود و تمام صرافی‌ها بر اساس مجوز فعالیت کنند جابه‌جایی این حجم ارز از کشور به‌صورت مخفیانه دیگر براحتی امکانپذیر نخواهد بود. اگر دولت بتواند با اجرای طرح‌های جدید مسیر خرید و فروش غیر قانونی ارز را ببندد و معاملات ارزی تنها از طریق کانال‌های غیررسمی باشد نظم در بازار ارز برقرار می‌شود. بانک مرکزی با اجرای قوانین شفاف باید تلاش کند عوامل جنبی تأثیرگذار بر بازار ارز و افزایش یک شبه قیمت آن را مهار کند و شفافیت بیشتری در بازار ارزهای خارجی به وجود بیاورد تا امکان کنترل این بازار وقتی شرایط خاص مانند تحریم به وجود می‌آید از دست دولت خارج نشود. شفافیت در معاملات ارزی اعتماد به سیاست‌های پولی بانک مرکزی را بیشتر می‌کند.

منبع: ایران