دکتر جواد صالحی اصفهانی استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیاتکامریکا در گفت‌و‌گو با «ایران»:

ضرر 110 میلیارد دلاری عربستان از کاهش قیمت نفت

معاون برنامه‌ریزی وزارت نفت با اشاره به اینکه کاهش قیمت نفت برای مصرف‌کنندگان فرصت است گفت: بیشترین ضرر را هم تولیدکنندگان می‌کنند و این میزان ضرر با توجه به میزان تولید است. منصور معظمی افزود: عربستان با تولید 8/9 میلیون بشکه در روز تاکنون از کاهش قیمت نفت 110 میلیارد دلار ضرر کرده است و کمترین میزان ضرر را از کاهش قیمت نفت ما کردیم. وی افزود: کشورهایی که بیشترین میزان واردات را داشته‌اند در این میان بیشترین بهره را برده و باید گفت هر 10دلار کاهش قیمت نفت 2/0 درصد تولید ناخالص داخلی را افزایش می‌دهد. معظمی تصریح کرد: پیش‌بینی متوسط قیمت سالانه نفت خام برنت در سال 2015، 84 دلار است که امریکایی‌‌ها پیش‌بینی کردند این رقم 68 دلار باشد.

سقوط قیمت نفت در بازارهای جهانی همچنان ادامه دارد و با این حال طرفداران بالا نگهداشتن سقف تولید نفت هم از موضع خود عقب‌نشینی نمی‌کنند. در سال 2014 میلادی قیمت نفت جهانی در مجموع حدود 45 درصد کاهش یافت ولی با آغاز سال نوی میلادی روند نزولی قیمت‌ها در بازار نفت سرعت گرفت. به طوری که روز گذشته قیمت هربشکه نفت برنت به 45 دلار رسید که این نرخ پایین‌ترین قیمت در شش سال اخیر است. نفت <wti> امریکا هم که این روزها فاصله خود را با نفت برنت کم کرده است به 44 دلار رسید. پیش ازاین قیمت نفت برنت و وست تگزاس امریکا حدود 4 تا 5 دلار با یکدیگر اختلاف داشتند ولی سقوط بی‌سابقه قیمت‌ها این دو نفت شاخص بازار را به هم نزدیک کرده است.

با وجود این بازهم کشورهای عربی حامی افزایش تولید نفت بر مواضع خود تأکید کردند. بنابراین درحالی که فزونی عرضه، قیمت نفت را به پایین‌ترین رقم در بیش از 5 سال اخیر رسانده، امارات اعلام کرده است که همچنان طرح افزایش ظرفیت تولید خود به 5/3 میلیون بشکه در روز تا سال 2017 را ادامه خواهد داد. سهیل المزروعی، وزیر انرژی امارات گفت: «در این شرایط بی‌ثبات قیمت نفت، ما نشان می‌دهیم که همچنان مصمم به رسیدن به اهداف بلند مدتمان در زمینه تولید هستیم.»

شرایط فعلی نفت را گران می‌کند

درهمین زمینه استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیا تک امریکا که برای شرکت در همایش بزرگ اقتصاددانان به تهران سفر کرده است اعتقاد دارد که شرایط فعلی بازار نفت در آینده باعث افزایش قیمت نفت خام خواهد شد.  جواد صالحی اصفهانی درگفت‌و‌گو با خبرنگار «ایران» گفت: کاهش بی‌سابقه قیمت نفت موجب می‌شود تا تولیدکنندگان بتدریج قدرت سرمایه‌گذاری برای توسعه صنعت نفت و طرح‌های توسعه‌ای خود را از دست بدهند و همین عامل موجب می‌شود در آینده امنیت عرضه انرژی در جهان به مخاطره بیفتد ضمن اینکه قیمت نفت را نیز افزایش خواهد داد.

به گفته وی به طور معمول تولیدکنندگان نفت خام بخشی از درآمد نفتی خود را در طرح‌های اکتشاف و استحصال نفت هزینه می‌کنند، اما وقتی که قیمت کاهش یابد آنها توان این کار را از دست می‌دهند. وی پیش‌بینی کرد: با روال موجود که به افت سرمایه گذاری‌های نفتی می‌انجامد طی سه تا چند سال آینده قیمت‌ها بالا خواهد رفت.

این اقتصاددان ادامه داد: البته درحال حاضر عده‌ای امیدوارندکه قیمت نفت به بالا برگردد ولی تداوم روند حاضر تعدادی از تولیدکنندگان حاشیه‌ای نفت را از چرخه تولید خارج می‌کند و بازار متعادل‌تر خواهد شد.

نفت ارزان به سود امریکاست

صالحی اصفهانی در پاسخ به این سؤال که با کاهش بیش از حد قیمت‌ها تولید نفت شیل امریکا صرفه اقتصادی خود را ازدست می‌دهد ولی با وجود این دولت امریکا از سیاست اوپک برای بالانگهداشتن سقف تولید که به افت بیشتر قیمت‌ها منجر شده است، حمایت می‌کند. دلیل این دوگانگی چیست؟ گفت: درواقع امریکا از افت قیمت نفت سود می‌برد و در مجموع شرایط فعلی به نفع اقتصاد ملی این کشور است.

وی افزود: امریکا از نفت برای تولید استفاده می‌کند و هرچه قیمت نفت کاهش یابد هزینه تمام شده کالاهای تولیدی این کشور کمتر می‌شود. ازسوی دیگر میزان صادرات امریکا نیز با نفت ارزان افزایش می‌یابد. درمجموع می‌توان گفت که کاهش قیمت نفت به افزایش صادرات و اشتغال در امریکا منجر می‌شود و براین اساس از سیاست اوپک حمایت می‌کند.

شیل نفت با افت قیمت از گردونه رقابت خارج می‌شود

این استاد دانشگاه ویرجینیا تک امریکا همچنین درخصوص اینکه تولید شیل نفت در امریکا تا چه زمانی صرفه اقتصادی دارد، اظهار داشت: نفت شیل هزینه نهایی دارد که اگر قیمت جهانی از آن رقم کمتر شود دیگر صرفه اقتصادی ندارد. گفتنی است که سازمان انرژی امریکا و برخی از نهادهای دیگر این کشور قیمت 44 تا 60 دلار را به عنوان کف قیمتی برای ادامه تولید شیل نفت اعلام کرده‌اند. به گفته وی نفت شیل امریکا در مقایسه با نفت خام متعارف هزینه تولید بالاتری دارد و برای استخراج آن، آب و برق زیادی نیاز است ضمن اینکه آثار زیست محیطی منفی به همراه دارد.

اوپک هیچ گاه مؤثر نبوده است

صالحی اصفهانی در پایان درباره نقش سازمان اوپک برای متعادل کردن بازار نفت گفت: اوپک هیچ گاه نتوانسته است نقش مهمی در بازار بین‌المللی نفت داشته باشد. وی ادامه داد: همواره این عرضه و تقاضای بازار بوده است که قیمت نفت را تعیین کرده است و در این میان اوپک نتوانسته است تأثیر زیادی در این بازار داشته باشد.

وابستگی نفتی کم شده اما...

وی در ادامه درباره وابستگی اقتصاد ایران به نفت خاطرنشان کرد: بالای 70 درصد نفت تولیدی را در داخل کشور مصرف می‌کنیم و تنها 30 درصد آن صادر می‌شود. وابستگی دولت به نفت البته کم شده است. سال 47 وابستگی دولت و بودجه به نفت 82 درصد بوده است. اما به دلیل همین فشارها و اقدامات غربی‌ها باعث شده که وابستگی اقتصاد ما به نفت کاهش یابد. این استاد دانشگاه تصریح کرد: گرچه امروز وابستگی اقتصاد ما به نفت کاهش یافته اما به دلایل ساختاری نتوانسته‌ایم ساماندهی اقتصادی خوبی داشته باشیم.

وی ادامه داد: در برخی کشورها نظیر نروژ هم نفت صادر می‌شود هم بهره‌وری کار در آنها بالا است. در نروژ درآمد نفت تنبلی ایجاد نکرد و باعث وابستگی کامل اقتصاد آنها به درآمدهای صادرات نفت نشد، اما درایران این‌گونه شد. این به دلیل ساختارهای ناموزون در ایران بوده است و آنها ساختارهای اقتصادی خوبی ایجاد کرده بودند.

منبع: ایران،سیاوش رضایی