همزمان با كنفرانس اقتصاد ايران در بوستون، هادي صالحي اصفهاني در گفت‌و‌گو با «تعادل» تشريح كرد. سومين كنفرانس بين‌المللي اقتصاد ايران طي روزهاي دوم و سوم آبان در بوستون برگزار مي‌شود.

اين انجمن با همت برخي اساتيد ممتاز ايراني اقتصاد در امريكا و اروپا از جمله دكتر پسران، دكتر جواد صالحي اصفهاني، دكتر مسعود كارشناس، دكتر حسن حكيميان و دكتر هادي صالحي اصفهاني همراه برخي ديگر از همكاران آنها با دغدغه شناسايي و ارايه راهكار براي اقتصاد ايران و همچنين ايجاد ارتباط ميان نسل جديد و قديم دانش‌آموختگان اقتصاد در ايران وجهان و كم كردن فاصله آكادميك شكل گرفت.

اين انجمن به دور از تنش‌ها و گرايش‌هاي سياسي و همچنين با پرهيز از داوري‌هاي شخصي، بر پايه و چارچوب اصول علم اقتصاد بادعوت از اقتصاددانان و محققان اقتصاد به‌بررسي چالش‌ها و مشكلات ايران پرداخته است.

اين گفت‌وگو در حاشيه مصاحبه «تعادل» با دكتر هادي صالحي اصفهاني در اواخر مهر انجام شد.

هر چند قرار نبود به مسايل اقتصادي بپردازيم اما بازهم گريزهايي به اين موضوعات زده شده است.

ما خوشحال هستيم كه افرادي با افكار متفاوت را توانسته‌ايم گرد هم جمع كنيم. درست است كه از نظر ديدگاه متفاوت هستيم اما در وهله اول هدف يكي است و آن ايران و بعد اينكه بستري فراهم شود كه آرا و فكر همديگر را درك و نقد كنيم

همچنين چون اصولا مباحث مطروحه بر پايه اصول علمي است اگر حاوي استدلال و منطق درستي نباشد انتقاد مي‌كنيم

فكر نمي‌كنم بدون دخالت دولت بازار‌ها چندان كارآ بشوند. اين را هم اضافه كنم كه نوع حضور، درگيري، حجم و دخالت دولت به شرايط اجتماعي و سياسي بستگي دارد. هر قدر ما فقط حضور دولت در اقتصاد را نفي ونهي كنيم دردي درمان نمي‌شود چون به هر صورت دولتمردان اقتصاد را به حال خودش رها نمي‌كنند. بنا براين بايد مطالعه و تحقيق كنيم تا ببينيم چگونه و با چه عواملي مي‌شود نوع دخالت را تغيير داد

در ابتدا درباره شكل‌گيري و اهداف تشكيل انجمن كمي توضيح بدهيد؟

 كنفرانس بوستون سومين كنفرانس انجمن بين‌المللي اقتصاد ايران است. البته پيش از تشكيل انجمن هم كنفرانس‌هايي در اين سطح برگزار شده بود كه آنها زمينه‌ساز شكل‌گيري اين انجمن شدند. ايده اين‌گونه كنفرانس‌ها و ايجاد انجمني براي كمك به مطالعات مربوط به ايران به حدود 8سال پيش و در پي افزايش مقالات منتشره درباره ايران بر مي‌گردد. آن هم به اين دليل بود كه داده‌هاي بيشتري در اختيار محققان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به اقتصاد قرار گرفته بود.

همچنين تعداد دانشجويان ايراني كه درسط وح مختلف در رشته اقتصاد در اروپا و امريكا مشغول تحصيل بودند رو به ازدياد داشت و اين موجب توجه بيشتر به مطالعه اقتصاد ايران در سطح بين‌المللي شده بود. در دهه‌هاي 40 و 50وزارت اقتصاد و دارايي و بانك مركزي تعدادي اقتصاددان پرورش داده بودند و مطالعه اقتصاد ايران در حال پا گرفتن بود. ولي، با وقوع انقلاب آن روند متوقف شد. بيشتر كساني هم كه اقتصادخوانده بودند و خارج از كشور ماندگار شده بودند به‌دليل عدم دسترسي به اطلاعات و داده‌ها به‌موضوع‌هاي ديگري غير از اقتصاد ايران مي‌پرداختند.

در واقع با مطالب و اطلاعاتي كه از اقتصاد ايران وجود داشت امكان انتشار و چاپ مقاله‌هاي خوب وجود نداشت و مطالب بسيار محدودي درباره اقتصاد ايران منتشر مي‌شد. در بحث علوم اجتماعي بيشتر به مسايل اجتماعي وسياسي پرداخته مي‌شد و عدد و رقم كمتر به كار مي‌رفت. اما از دهه 70 دوباره روند علاقه به مطالعه وتحصيل در رشته اقتصاد به‌خصوص دوره دكترا بيشتر شد و دانشجويان بيشتري براي ادامه تحصيل به اروپا و امريكا آمدند. داده‌هاي اقتصاد ايران هم بيشتر جمع‌آوري شد و در دسترس پژوهشگران قرار گرفت.

اين موضوع مشوقي براي من شد كه در اواسط دهه 80 در صحبت با دكتر پسران، برادرم جواد، و چند نفر ديگر از اقتصاددانان ايراني كه در اين زمينه علاقه‌مند و فعال بودند فكر يك گردهمايي در مورد اقتصاد ايران را مطرح كنم كه با استقبال گرم آنها مواجه شد. ديدگاه اين بود كه اين همايش باعث شود كه محققان ودانشجوياني كه در اين زمينه كار مي‌كردند با اساتيد پيشكسوت بيشتر با هم و با مسايل و امكانات پژوهش درباره اقتصاد ايران آشنا شوند و زمينه تشكيل يك انجمن شكل بگيرد. من در پاييز سال 1386 برنامه يك كنفرانس اقتصاد ايران را براي آذر 1387 در دانشگاه ايلي نوي ريختم و براي اين كار منابع مالي لازم را از طريق دانشگاه ايلينوي و چند موسسه پژوهشي فراهم كردم. دكتر پسران هم علاوه بر تشويق، كمك‌هاي فكري و مالي قابل‌توجهي براي عملي شدن كنفرانس كرد. در دي ماه همان سال برنامه‌ريزي همايش تكميل شد و اقدام به پخش اطلاعيه و فراخوان كرديم. از طرف ديگر مستقلا و تقريبا به‌طور همزمان در لندن دكتر حكيميان و دكتر كارشناس به‌همراه برخي ديگر از همكارانمان مانند دكتر بهداد، دكتر عليزاده و با همفكري وهمراهي دكتر پسران در يك گردهمايي در فروردين 87 فكر فراهم آوردن زمينه تشكيل يك انجمن براي توسعه تحقيقات وهمكاري‌هاي بيشتر در خصوص مطالعات اقتصاد ايران را بررسي كرده بودند.

در كنفرانس ايلي‌نوي از طريق فراخوان تعداد زيادي مقاله دريافت كرده بوديم كه در دو مرحله آنها را داوري كرديم و بالاخره از ميان آنها 15مقاله براي عرضه انتخاب شدند كه دو سه تا از ايران و بقيه توسط پژوهشگران و دانشجويان ايراني در اروپا و امريكا نوشته شده بودند.

كيفيت مقاله‌ها بالا بود و وجود يك عده اقتصاددان برجسته مخصوصا دكتر پسران كمك كرد تا اين همايش فوق‌العاده موفق باشد.

در ضمن ما موفق شديم با همياري خانم گيتي نشات كه تاريخ داني بسيار خوب وعلاقه‌مند به‌مطالعات مربوط به ايران است، شوهر ايشان دكتر‌گري بيكر را كه يكي از برجسته‌ترين اقتصاددانان دنيا بود و متاسفانه اخيرا فوت شد دعوت كنيم. دكتر بكر به ايران علاقه‌مند بود و دعوت ما را پذيرفت و هنگامي هم كه آمد در تمام طول كنفرانس بادقت و توجه زياد پيگير مسايل مطروحه بود و در بحث‌ها وارد مي‌شد و نظر مي‌داد.

همچنين در اين كنفرانس دكتر حكيميان هم حضور پيدا كردند و علاوه بر ارايه مقاله درباره تاسيس انجمن بين‌المللي اقتصاد ايران با هم صحبت كرديم و قرار شد كه اين راه را ادامه بدهيم.

سال 89 دكتر پسران كه به دانشگاه كاليفرنياي جنوبي رفته بود تصميم گرفت كه كنفرانس مشابهي را آنجا برگزار كنيم و روند را ادامه بدهيم. من هم در ترتيب دادن آن كنفرانس شركت داشتم و در ضمن چون بنده سردبير يك مجله علمي اقتصاد به نام «Quarterly Review of Economics and Finance»هستم، پيشنهاد كردم كه در صورت تمايل نويسندگان مقالات ارايه شده، آنها را در اين مجله منتشر كنيم كه خوشبختانه با استقبال روبه رو شد و پس از بررسي توسط داوران از ميان مقالات ارسال شده 5 مقاله انتخاب و منتشر شد.

 بعد از كنفرانس دوم كه براي زمينه‌سازي تشكيل شده بود و ما را براي ادامه راه مصمم‌تر كرده بود، به‌دليل حمايت‌ها و علاقه‌مندي دكتر بكر به اقتصاد ايران، تصميم گرفتيم كه كنفرانس سوم را در دانشگاه شيكاگو وبا حضور ايشان برگزار كنيم. آن كنفرانس به‌صورت مشترك بين دانشگاه ايلي‌نوي كه من در آن حضور دارم و دانشگاه شيكاگو برگزار شد و خيلي هم موفق بود. تعداد زيادي از دانشجويان و اساتيد ايراني از نقاط مختلف آمده بودند.

از ايران هم كسي آمده بود؟

از ايران دو نفر آمده بودند، هر چند تعداد بيشتري را دعوت كرده بوديم. متاسفانه براي حضور ايرانيان در كنفرانس‌هاي امريكا و حتي اروپا با مشكل ويزا مواجه هستيم. براي همين باوجود ارسال مقاله و تاييد آنها توسط كميته داوران اغلب خود نويسندگان نمي‌توانستند شخصا حضور داشته باشند. در كنفرانس شيكاگو دو نفر از اساتيد ايراني به نام‌هاي دكتر خياباني و دكتر كشاورز حضور داشتند.

چه مسايلي باعث ايجاد افزايش علاقه به اقتصاد ايران شد؟

به هر حال ايران كشور مهمي است و خيلي‌ها مي‌خواهند بدانند اقتصادش چگونه كار مي‌كند و چالش‌ها و مشكلات و موفقيت‌هايش چيست. از اين نظر علاقه هميشه وجود داشته، اما به‌دليل كمبود منابع و اطلاعات مورد نياز افراد غير ايراني چندان نمي‌توانستند در مورد ايران فعاليت پژوهشي كنند. اگر كساني هم در اين زمينه كار مي‌كردند بيشتر پشت سر طلايه‌داران اين كار كه اساتيد ايراني بودند حركت مي‌كردند.

بعد از سال سوم چه كرديد؟

پس از كنفرانس شيكاگو توانسته بوديم به اندازه كافي نيرو جمع كنيم و شبكه ارتباطي‌مان هم گسترده‌تر شده بود. با منابع و داده‌هاي مختلف بيشتر آشنا شده بوديم و درك بهتري از همكاري، موضوعات تحقيق و اينكه چه پرسش‌هايي را بايد مطرح كرد ميان ما به‌وجود آمده بود. بعد يك فراخوان دعوت به‌همكاري به اساتيد اقتصاد ايراني زبده در داخل وخارج ارسال كرديم تا بيايند و همراه با هم انجمن بين‌المللي اقتصاد ايران را پايه‌گذاري كنيم.

پيش از فراخوان، هسته اصلي شامل چه كساني بود؟

دكتر هاشم پسران، برادرم جواد صالحي اصفهاني، دكتر مسعود كارشناس، دكتر حسن حكيميان و من. بعد از فراخوان توانستيم 02 نفر ديگر را با به‌عنوان پايه گذار انجمن با خود همراه كنيم. در اين ميان بايد اساسنامه‌يي مي‌نوشتيم و به راي و نظر ساير اعضاي پايه‌گذار مي‌رسانديم كه مدتي طول كشيد و كار زيادي برد.

در گام بعدي پس از تشكيل انجمن، نخستين كنفرانس را حدود سه سال قبل در لندن برگزار كرديم. در همان زمان هم اقدام به ايجاد تشكيلات براي به اجرا در آوردن اساسنامه كرديم تا بتوانيم به‌طور سازمان يافته‌تري كارمان را ادامه بدهيم و شرايط و روابط لازم را براي جذب منابع مالي و فكري برقرار كنيم. دكتر پسران به رياست انجمن و دكتر حكيميان به مديريت اجرايي و دكتر عليزاده به سمت خزانه‌دار انجمن انتخاب شدند. دكتر بهداد، دكتر كارشناس، دكتر اعتماد مقدم، دكتر شاملو و من اعضاي هيات‌مديره انجمن هستيم. افراد خيري هم وجود دارند كه بدون هيچ چشم داشت و دخالت در تصميم‌گيري‌هاي ما، تنها به‌دليل علاقه به ايران كمك‌هاي زيادي به كنفرانس‌ها و انجمن ما كرده‌اند.

جذب منابع از هر جايي كه مي‌شد را قبول مي‌كرديد؟

خير. به اين دليل كه براي ما خيلي مهم بود كسي خارج از انجمن به هيچ‌وجه دخالتي در كارها نداشته باشد و انجمن يك سازمان علمي بماند. از همين رو به هيچ‌وجه اگر جايي حس مي‌كرديم يا متوجه مي‌شديم كه اين كمك خواستي در خود نهان دارد، از قبول آن سر باز مي‌زديم. خيلي تلاش كرديم و همچنان مصمم هستيم كه انجمن مستقل باشد.

در اين راه با چه مشكلاتي مواجه بوديد؟

خود مساله ويزا به خصوص براي اساتيد و دانشجويان ساكن ايران مشكل بسيار بزرگي بود. به همين دليل تصميم بر اين شد كه نخستين كنفرانس به نام انجمن بين‌المللي اقتصاد ايران را در لندن برگزار كنيم. چون فكر مي‌كرديم اساتيد ايراني راحت‌تر مي‌توانند بيايند. بعد از مشخص شدن محل برگزاري، بسياري از اساتيد اقدام به اخذ ويزا كردند كه متاسفانه تقريبا يك هفته پيش از برگزاري داستان سفارت انگلستان و تيره شدن روابط ايران با آن كشور به‌وجود آمد ودر نتيجه اخذ ويزاي انگليس نيز منتفي شد. براي كنفرانس بعدي كه تيرماه سال گذشته برگزار شد به دليل دسترسي آسان دوستان ايراني تصميم گرفتيم كه محل برگزاري استانبول باشد. البته آنجا هم با كمي مشكل مواجه شديم آن هم به دليل كنفرانسي بود كه قبلا در استانبول در مورد مطالعات ايران برگزار شده بود، با مخالفت در داخل مواجه شده بود و برخي از دوستان ما فكر مي‌كردند كه برگزاري اين كنفرانس در استانبول شائبه مشابهي به وجود بياورد. با اين حال مشكلي به وجود نيامد چرا كه اساسا مسايلي كه در كنفرانس انجمن بين‌المللي اقتصاد ايران مطرح مي‌شود علمي و  بر پايه واقعيات و داده‌هاي كشور و مراكز معتبر و به دور از هياهو و جنجال است. دوستان و اعضاي انجمن هم كاملا از صميم قلب و مخلصانه كار مي‌كنند و تمام سعي خود را براي خدمت به كشور و رفع مشكلات اقتصادي آن به‌كار مي‌گيرند. يكي از اين كارها انتشار عمومي مقالات و نتايج تحقيقات‌مان است تا هر كس كه علاقه دارد بتواند از آنها استفاده كند. ضمن اينكه حضور در اين كنفرانس آزاد است و افراد علاقه‌مند به شركت تنها هزينه‌هاي مربوط به اقامت يا غذا را بايد خودشان بپردازند.

غير از اقتصاددانان و دانشجويان، افرادديگري هم به اين كنفرانس مي‌آيند؟

بله برخي  افراد هستند كه مي‌خواهند راجع به ايران بيشتر بدانند يا در ايران سرمايه‌گذاري كنند. اينها عمدتا ايراني هستند و خيلي كم پيش آمده است كه خارجي باشند. البته امكان بيشتر شدن افراد غيرايراني با توجه به بهتر شدن ارتباط ايران با جهان زياد است. كساني هم كه مي‌آيند مي‌خواهند درباره ايران و بخش‌هاي مختلف آن بيشتر بدانند و با تحليل‌ها و نقد‌ها آشنا شوند. نتايج مقالات هم خوشبختانه در دانشگاه‌هاي ايران و برخي از جرايد منتشر مي‌شود. حتي برخي از اين مقالات در ايران توسط خود اعضا براي پژوهشگران ايراني مجددا عرضه مي‌شود.

به آقاي بكر ...

ادامه در تعادل

نویسنده: علي طجوزي

منبع: تعادل