از ماه گذشته که روابط روسیه با اتحادیه اروپا با چالش روبه‌رو شد؛ رئیس‌جمهور این کشور اعلام کرد که واردات هرگونه کالا و خدمات از غرب ممنوع است. مقامات روسی برای تامین نیازمندی‌های خود به کشور‌های آسیایی روی آوردند که یکی از این کشور‌ها ایران بود. که در این رابطه هم یحیی آل‌اسحاق عنوان کرده که مشکلاتی در معامله با روسیه وجود دارد که مهمترین آنها تبادلات بانکی است که برای سهولت مبادلات تجار، به زودی بانک مشترک ایران و روسیه تاسیس می­شود از این رو با کامران ندری، استاد دانشگاه و اقتصاددان به گفت‌وگو پرداختیم.

 فعالیت بانکی ایران در  روسیه تا چه اندازه موثر است؟

اگر فعالیت بانکی روسیه در ایران باشد؛ این اقدام موثرتر خواهد بود. اگر اجازه دهیم که بانک­های خارجی در کشور ما با بانک­های داخلی رقابت کنند، این رقابت می­تواند در واقع تجارت را تسهیل کند و میزان کارایی نظام بانکی را افزایش دهد. اما اینکه بانک­های ما در کشور دیگری فعالیت کنند، در حقیقت علاوه بر بانک­های کشور مقصد، بانک­های خارجی دیگری هم فعالیت می­کنند، با این کار جز اینکه به تجارت کمک می‌کند، تاثیر دیگری ندارد.

 سرمایه­گذاری بانک­های روسی در ایران تا چه اندازه کمک‌کننده است؟

قوانین و مقررات را باید طوری تغییر دهیم که سرمایه‌گذار روسی بتواند در ایران سرمایه‌گذاری کند. در واقع یک بانک روسی را در ایران تاسیس کند. اگر ما به آن نقطه برسیم و بسترهای لازم را فراهم کنیم همان تسهیل تجارت اتفاق می‌افتد و ضمن اینکه  رقابت بین بانک‌های داخلی و خارجی می‌تواند رقابت پربرکت و خوبی باشد. 

 ایجاد بسترهای  لازم شامل چه عواملی است؟

قوانین و مقررات؛ ازجمله  قوانین و مقرراتی که مربوط به مالکیت می­شود. بالاخره مالکیت این بانک می­تواند صد درصد خارجی باشد، یا فرض کنیم که 51 درصد ایرانی و 49 درصد خارجی . نکته بعدی این که  با توجه به شرایطی که ما داریم، مثل تعیین دستوری نرخ سود، آیا بانک­های خارجی تمایل دارند که در ایران با این قوانین سرمایه‌گذاری کنند؟ و همچنین بحث بانکداری اسلامی است، بانک‌های خارجی حاضرند  که تسهیلات و سپرده‌ها را بر اساس عملیات بانکی بدون ربا انجام دهند. 

 آیا مسئولین بانکی تمایل به جذب سرمایه‌گذار خارجی دارند؟

بالاخره سرمایه‌گذاری همیشه در کشور ما مسئله‌ساز بوده است. حتی در صنایع دیگر هم همینطور. در کشور ما مقداری برای سرمایه‌گذاران خارجی ملاحظه داریم به خصوص در صنعت چه رسد به نظام بانکی. صنعت بانکی به این معناست که به یک سرمایه‌گذار خارجی اجازه دهیم با سرمایه حداقلی بیاید سپرده‌های مردم را جمع‌آوری کند. من فکر می‌کنم ملاحظاتی که در این زمینه وجود دارد باید در مورد آن فکر شود. ما قانون جذب و حمایت از سرمایه‌گذار خارجی را داریم. اما اینکه سرمایه‌گذاری در تاسیس بانک صورت بگیرد، تدبیری اندیشیده  نشده است . به نظر می‌رسد با چنین پیشنهادات و ایده‌هایی مسئولین نظام بانکی به این فکر بیفتند. 

 چه نوع ملاحظاتی؟

ارزش‌ها و فرهنگ­های ما متفاوت است. اینکه سرمایه‌گذار خارجی قبول می‌کند که با این ارزش‌ها و خط قرمزهای فرهنگی انطباق دهند یا نه؛سرمایه‌گذار خارجی با شروع فعالیت در کشور دیگر با  قوانین و دستگاه قضایی آن کشور سرو کار پیدا می‌کند، با نظام مالیاتی ارتباط دارد، همه  اینها می‌تواند مساله‌ساز باشد. و اینگونه مسائل در چهارچوب و در واقع الحاق به سازمان تجارت جهانی قابل بحث است. و از آنجایی که ما برنامه‌ای برای الحاق سازمان تجارت جهانی و برنامه‌ای برای پیوستن برای این فرایند جهانی‌شدن فعلا نداریم این سوالات بدون پاسخ مانده است. 

 ایجاد بانک­دولتی یا خصوصی کدام یک بهتر است؟

اگر ما با کشورهای دیگر ارتباط بیشتری داشته باشیم خود بانک‌ها تمایل پیدا می‌کنند که نمایندگی یا شعب ایجاد کنند. منتها قوانین کشور مقصد در فعالیت بانک‌ها بسیار موثر است. من فکر نمی‌کنم در کشوری مثل روسیه ملاحظاتی که ما داریم وجود داشته باشد. مسئله این است که آیا سرمایه‌گذار ما حاضر است که تحت قوانین آن کشور مقصد فعالیت‌ها را ساماندهی کند یا خیر؟

منبع: آرمان- سعید فراهانی