دكتر مهدي عسلي
در‌حالي‌كه هفته گذشته قيمت جهاني نفت‌خام اوپك به زير 95دلار سقوط كرد واكنش دبيركل اوپك به اين كاهش قيمت باعث شد در روزهاي آتي نفت اوپك روندي افزايشي به خود گيرد. اما اين روند روز گذشته بازهم متوقف شد. در‌حالي‌كه بسياري از تحليلگران حوزه انرژي معتقدند كه رسيدن نفت‌خام اوپك به زير 95دلار به ضرر كشورهاي عضو اوپك است روز گذشته نفت‌خام اوپك با نرخ 94دلار‌و44سنت و حتي پايين‌تر از نرخ هفته گذشته معامله شد. وال‌استريت‌ژورنال روز گذشته با انتشار گزارشي در همين زمينه نوشت: «با وجود اينكه تنش‌ها درباره نفت‌خام با كاهش عرضه توسط ليبي كاهش يافته است مساله عرضه بيش از حد توسط اوپك همچنان پابرجاست.» همين عرضه بيش از حد توسط سازمان كشورهاي توليدكننده نفت باعث شده است كه نفت‌خام دوباره روندي نزولي به‌خود بگيرد. دكتر مهدي عسلي كارشناس برجسته حوزه انرژي در اين باره به «تعادل» مي‌گويد: «بازار براي اينكه به حالت عادي بازگردد دو الي سه‌ماه فرصت دارد، چرا كه كاهش عرضه توسط كشورهاي توليدكننده نفت حداقل سه‌هفته فرصت لازم دارد تا ازطريق كشتي‌ها منتقل شده و تاثيرگذار باشد» او همچنين درباره احتمال برگزاري نشست اضطراري اوپك در واكنش به اين سقوط دوباره قيمت مي‌گويد: «اگر اين روند ادامه پيدا كند اين احتمال وجود دارد كه اوپك نشست اضطراري برگزار كند.»
در‌حالي‌كه تغيير روند نفت‌خام اوپك در چند روز گذشته برخي نگراني‌ها را در زمينه بودجه كشورهاي عضو اوپك كاهش داده بود سقوط نرخ ديروز خط‌بطلاني بر تمام تحليل‌ها كشيد. مهدي عسلي معاون پژوهشي موسسه مطالعات انرژي در اين باره معتقد است: «پر بودن انبار كشورهاي توليدكننده كه بيش از ميانگين پنج‌سال گذشته بوده است سبب به‌وجود‌آمدن اين وضعيت شده است.» او البته بيشترين تاثير را مربوط به افزايش عرضه از سمت «امريكا» مي‌داند. عسلي در ادامه مي‌گويد: «كنترل رشد اقتصادي هفت‌درصدي در چين نيز موجب به وجود آمدن اين روند در بازار شده است.»
تا پيش از اين بسياري از تحليلگران معتقد بودند دبليو‌تي‌اي در واكنش به تصميم اوپك و روند نزولي توليد اعضاي آن با افزايش روبه‌رو خواهد شد اما حالا بايد ديد با وضعيت جديد و كاهش دوباره نرخ نفت‌خام اوپك وضعيت به چه شكل پيش خواهد رفت؟ كاهش دوباره قيمت نفت‌خام اوپك نشان داد اصابت موشك گراد در روز چهارشنبه به يكي از مخازن نفتي در پالايشگاه الزاويه كه پالايشگاه مهمي در ليبي است تاثير چنداني بر قيمت‌ها نگذاشته است. كارشناس اقتصاد انرژي در اين زمينه مي‌گويد: «زماني كه حجم عرضه از انبارهاي رو‌زميني كه تجاري هستند و انبارهاي زيرزميني كه بيشتر جنبه استراتژيك دارند افزايش پيدا كند قيمت در بازار سقوط مي‌كند.»
بودجه‌ها دچار مشكل خواهند شد
عسلي در پاسخ به اين سوال كه روند نزولي قيمت نفت براي كشورهاي توليدكننده در چه مرزي ايجاد مشكل خواهد كرد مي‌گويد: «در كشورهاي مختلف اين نرخ متفاوت است، براي مثال در ايران بودجه با بشكه‌يي 100دلار بسته شده است اما در عربستان با 93دلار دچار كسري بودجه خواهند شد. روسيه نيز بودجه خود را با نفت بالاي 100دلار بسته است.» ايران، عربستان، ونزوئلا و نيجريه كه همگي از اعضاي اوپك هستند بيشترين نياز را به قيمت‌هاي بالاي نفت دارند. عسلي در همين باره مي‌افزايد: «اين كشورها براي حفظ موقعيت مالي و اقتصادي و كمك به رشد اقتصادي به نرخ بالاي نفت احتياج دارند.» وابستگي بودجه اين كشورها به نفت‌خام به‌شكلي است كه حتي پايين‌بودن هزينه‌هاي اكتشافي نيز نمي‌تواند آنها را نسبت به كاهش قيمت نفت‌خام مصون كند. درنتيجه بايد ديد با كاهش دوباره و شديد قيمت نفت‌خام واكنش اين دسته به وضع موجود چه خواهد بود؟
چشم‌ها به سوي عربستان است
با اين وضعيت انتظارات از عربستان سعودي بابت كاهش توليد بيشتر خواهد شد؛ البته مقامات عربستان پيش از اين اعلام كرده بودند كه بهاي نفت‌خام مجددا در سه‌ماهه چهارم سال جاري افزايش خواهد يافت. سعودي‌ها بر همين اساس پيش‌بيني كرده‌اند كه قيمت نفت اوپك به بالاي 100دلار بازخواهد گشت. البته در اين ميان نظراتي مطرح مي‌شود كه عربستان سعودي تمايل دارد تا قيمت نفت كاهش يابد و درآمد نفتي داعش از محل فروش نفت كاهش پيدا كند. البته سعودي‌ها درمقابل اين ادعا واكنش نشان داده‌اند. آنها معتقدند كه اين گروهك تنها مقدار كمي نفت در اختيار دارد و تاثيري بر بازار ندارد. به‌هر‌حال فارغ از اينكه كاهش عرضه دقيقا از سمت چه توليد‌كننده‌يي اتفاق بيفتد قيمت‌ها قدرت مانور چنداني نخواهند داشت. هزينه‌هاي توليد نفت‌هاي غيرمتعارف به‌شكلي است كه قيمت‌ها ناگزير در مرز 80دلار متوقف خواهند شد. مدير پژوهشي موسسه مطالعات انرژي در همين باره مي‌گويد: «هزينه توليد نفت‌هاي غيرمتعارف از سقوط بيش از حد قيمت‌ها جلوگيري خواهد كرد اما نمي‌توان برآورد دقيقي از اينكه قيمت‌ها به چه سمتي حركت خواهند كرد ارايه كرد. روند تغيير رشد جهاني اقتصاد و تغييرات در عرضه و تقاضا هركدام ماجرايي مختلف را براي بازار انرژي رقم خواهند زد.»
منبع: تعادل