دکتر فرشاد مومنی
درباره آنچه از دولت قبل برای امروز و فردای ایران به‌جا مانده است بحث‌ها و سخنان بسیار زیادی مطرح شده. اگر بخواهیم ریشه‌یابی کنیم که چرا در بهترین فرصت‌های تاریخی دولت پیشین، چنین کارنامه‌ای برجا مانده است، نکات بسیاری را می‌توان عنوان کرد. اما در میان اهل نظر، در مورد سه مساله تفاهم ویژه‌ای وجود دارد. این سه مساله عبارتند از: اتخاذ رویه‌های علم‌گریزانه، اتخاذ رویه‌های قانون‌گریزانه و بالاخره اتخاذ رویه‌های برنامه‌گریزانه. در میان این سه هم باید نقشی استثنایی و منحصربه‌فرد را به برنامه‌گریزی دولت پیشین اختصاص داد. به‌دلیل اهمیت برنامه‌ریزی و نقش مهم آن است که رییس‌جمهور در جریان مبارزات انتخاباتی خود یکی از تعهدات اصولی خود را احیای سازمان مدیریت‌وبرنامه‌ریزی کشور و تعهد و پایبندی به برنامه‌ریزی و اتخاذ رویکرد برنامه‌ای در فرآیند تصمیم‌گیری عنوان کرد. اما واقعیت این است که این وعده حیاتی و سرنوشت‌ساز به همان اندازه که در مقام بیان، سهل و قابل‌عمل بود، در مقام اجرا دشوار است. دلیل آن هم این است که در یک اقتصاد رانتی به‌شدت آسیب‌دیده از فساد، داشتن یک برنامه منسجم با دشواری‌ها و چالش‌های بسیاری همراه است. نتیجه این دشواری آن است که با گذشت بیش از یک‌سال از آن وعده هنوز گامی موثر در این زمینه برداشته نشده. حال آنکه رییس دولت همواره اعلام می‌کند که به وعده‌ها و تعهدات داده‌شده خود پایبند است.
واقعیت این است که در همین یک‌سال گذشته برخی برخوردهای غیربرنامه‌ای در تیم اقتصادی دولت دیده می‌شود. یکی از بارزترین نمونه‌های آن، برخورد افراد مختلف دولت با بسته موسوم به «خروج غیرتورمی از رکود» است. طی همین چندروز گذشته اجزای مختلف دولت تلقی‌های بسیار متفاوت و متناقضی از این برنامه داشته‌اند. بدون تردید تشتت آرا و فقدان استنباط واحد از اصول و مبانی اجرایی برای دولت و کشور مساله‌ساز خواهد بود. یکی دیگر از عواملی که سبب می‌شود دولت‌ها تمایلی به برنامه‌ریزی نداشته باشند آن است که کمتر مقید به پاسخگویی باشند و بیشتر بتوانند اعمال سلیقه کنند. آنچه مسیر حرکت دولت به سمت سلیقه‌ای عمل‌کردن را سد می‌کند، داشتن یک برنامه منسجم و برخورد برنامه‌ای با مسایل است.
اگرچه معاونت برنامه‌ریزی کشور، برنامه‌های سازمان مدیریت‌وبرنامه‌ریزی را دنبال می‌کند اما به نظر می‌رسد بیش از محتوا به شکل امور توجه دارد. لایحه بودجه سال 93 به موقع تحویل مجلس شد اما اغلب مشکلات ساختاری بودجه‌های پیشین را در دل خود داشت. مشکلات بودجه در سال‌جاری نشان می‌دهد چه میزان از فرصت‌ها از دست رفته است. حال، هم لایحه بودجه سال 94 در دست تهیه است و هم برنامه ششم توسعه. اگر مسیری که پیش از این و تاکنون طی شده ادامه یابد و سازمان مدیریت احیا نشود، آنچه پیش از این در عرصه مدیریت و تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی رخ داده، ادامه می‌یابد و کشور به همان سمت می‌رود. ضروری است که رییس‌جمهور در قالب عمل به تعهدات خود هرچه‌سریع‌تر درخصوص احیای یک سازمان برنامه‌ریز اقدام کند.
منبع: شرق