انجمن علمی توسعه منطقه‌ای با حضور پروفسور« مورین لاک» در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار کرد.
مورین لاک : عوامل نهادی بی‌شماری بر دسترسی زنان به منابع رسمی مالی تاثیرمی گذارد.
زهرا پزشکیان
نخستین نشست تخصصی با عنوان «اثر عوامل نهادی در تامین مالی شرکت‌ها، مورد مطالعه کشورهای جنوب شرق آسیا» یکشنبه،19 مردادماه، به همت انجمن علمی توسعه منطقه‌ای و با حضور پروفسور استوارت مورین لاک از دانشگاه وایکاتو نیوزلند در دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد. این نشست دو ساعته که با حضور اساتید اقتصاد دانشگاه فردوسی برگزار شد، به زبان انگلیسی و از طریق ترجمه هم‌زمان فارسی برای شرکت کنندگان ارائه می‌شد. در ابتدای این نشست دکتر مورین لاک به معرفی ادبیات موضوع تامین مالی و موانع پیش‌روی زنان در کشورهای مختلف پرداخت و گفت: منظور اصلی از این کار بررسی مشکلاتی است که کسب وکارهای کوچک مانند کسب و کارهایی با مالکیت زنان، برای دسترسی به منابع مالی دارند، چیست؟ وی در ادامه عنوان کرد: در کشورهای اروپایی و آمریکایی این تحقیقات قبلا صورت گرفته، ولی در جنوب شرق آسیا به صورت گسترده انجام نشده است.
حضور زنان در مشاغل
راهی برای توسعه تولید ناخالص
مورین لاک با اشاره به اینکه به‌طورعمده درصد پایینی از مالکیت بنگاه‌ها در اختیار زنان است، بیان کرد: حضور زنان در مشاغل مختلف می‌تواند کمک شایانی به توسعه تولید ناخالص داخلی بکند، اما مشکلات زیادی در این راه وجود دارد. سپس وی با بیان اینکه متغییرهای اثرگذار بر این مسئله جهانی هستند، اظهار کرد: بانک جهانی کشورهای مختلف را در جنوب شرق آسیا مورد بررسی قرار داده و ما در اینجا کشور دانمارک را هم به‌عنوان یک کشور پیشرو در زمینه اشتغال زنان برای مقایسه می‌آوریم. مورین لاک ادامه داد: برای مثال ناپایداری سیاسی برای دانمارک حدود 2/2 درصد است که این رقم برای کشورهای دیگر حدود 7 درصد می‌باشد. همچنین شاخص فساد و شرایط کسب و کار برای دانمارک 8 است، ولی در کشورهای آسیایی فساد به شدت زیاد است و خوشبختانه آنها اقدامات پیشگیرانه‌ای را شروع کرده‌اند.
وی در ادامه با بیان این نکته که در سریلانکا به سختی به زنان وام پرداخت می‌شود و زنان برای دریافت وام باید همسر یا برادر خود را بیاورند تا به آنها وام پرداخت شود، گفت: همه اینها به‌خاطر این است که مقامات دولتی و بانکی از مردان راحت‌تر می‌توانند رشوه دریافت کنند.
همچنین زنان بیشتر از مردان به درجات بالای تحصیلی دست می‌یابند، ولی کمتر وارد کسب وکار می‌شوند و این بازدهی تحصیلات را کاهش می‌دهد. مورین لاک با اشاره به اینکه تفاوت زیادی بین کشورهای جنوب‌شرق آسیا و سایر کشورهای آسیایی در این زمینه وجود دارد، افزود: بیشتر این کشورها سیستم قانونی کارایی ندارند و افراد در این کشورها نمی‌توانند ریسک وام گرفتن از بانک را با ریسک فروش اموال مقایسه کنند و در مورد تامین منابع مالی تصمیم بگیرند. اما مشکل اصلی در این کشورها این است که آنها بازار سرمایه قوی ندارند و انتقال سرمایه برای افراد بسیار مشکل است. وی در ادامه با اشاره به اینکه در این کشورها علی‌رغم اینکه بانک‌ها منابع مالی زیادی دارند، ولی نمی‌توانند بازدهی خوبی داشته باشند، عنوان کرد: به علت همین عوامل نهادی،صاحبان کسب و کارها نمی‌توانند تصمیم‌گیری درستی در مورد منابع‌شان داشته باشند و بنابراین بنگاه‌ها مجبورند با نرخ بهره بالایی از بازار وام بگیرند و اگر صاحبان کسب وکارها در این کشورها زنان باشند، به طرز محدودتری به منابع بانکی دسترسی دارند.
زنان ناگزیر به استفاده از منابع غیربانکی
این استاد دانشگاه نیوزیلند ادامه داد: در تحقیقی که ما انجام دادیم از افراد مختلف این سوال پرسیده شده‌است که در سال گذشته چه میزان از سرمایه مورد استفاده شما ازبانک‌ها بوده و چه میزان آن از موسسات غیربانکی بوده است؟ چه میزان را براساس اعتبارتان تهیه کرده‌اید و چه میزان را از دوستان یا فامیل‌تان گرفته‌اید؟ در بین همه این موارد، زنان به علت دسترسی محدودشان مجبور به استفاده از منابع غیربانکی و گرفتن پول از دوستان و آشنایان هستند که ازهمه پرریسک‌تر و پرهزینه‌تر است. وی تصریح کرد: درواقع عوامل نهادی بی‌شماری بر دسترسی زنان به منابع رسمی مالی تاثیر می گذارد. مورین لاک بعد از ارائه توضیحاتی درمورد روش اقتصادسنجی تحقیقش گفت: بعد از جمع‌آوری داده‌هایمان به روش لاگیت، مدل را تخمین زدیم و بیشتر داده‌ها صفر و یک بوده‌اند. نکته‌ای که در اینجا باید بر آن تاکید داشت این است که بسیاری از نتایج شبیه هم بوده‌اند و فقط برای مثال در پرداخت رشوه مردان بیشتر از زنان به این کار راغب بوده‌اند و در حمایت‌های دولتی زنان کمتر از مردان بهره‌مند بوده‌اند.
تنها خرج کردن پول کافی نیست
لاگ ادامه داد: نکته‌ای که بسیار حائز اهمیت، این است که بعد از انجام یک کار تحقیقی، هیچ قضاوتی در مورد نتایج صورت نگیرد و داده‌ها به همان شکلی که هستند، تفسیر شوند. زیرا این کار بر مسیر حرکت ما بسیار اثرگذار است. پروفسور لاک در پایان صحبت‌هایش با اشاره به نقش زنان در فرآیند توسعه کشورها بیان داشت: من احساس می‌کنم در راه بهبود کسب و کار زنان موانع بسیاری وجود دارد و اگر کشورهای با سطح توسعه پایین بخواهند به سطح بالاتری از توسعه دست‌یابند باید راه استفاده از منابع انسانی‌شان را پیدا کنند. همچنین باید برای آموزش، هزینه زیادی انجام دهند تا به ظرفیت مولدشان دست یابند.
وقتی به ادبیات تامین مالی نگاهی می اندازیم تاکید ویژه‌ای بر حضور زنان در کسب و کارهای مختلف شده‌است و کشورهایی که قدم در راه توسعه گذاشته‌اند به‌شدت به حضور زنان در کسب و کارهای مختلف تاکید می‌ورزند. اما فقط دولت در این زمینه تاثیرگذار نیست و سیستم یک کشور باید تحول یابد و به زنان اجازه حضور فعال‌تر را بدهد.دراین زمینه تنها خرج کردن پول توسط دولت تاثیرگذار نیست، بلکه تغییرات نهادی در این راه بسیار موثرتر است.