«رفتار مناسب فعال اقتصادی در شرایط فعلی کشور چیست؟» این سؤال را می‌توان از جنبه‌های مختلف پاسخ داد، ولی مهم‌ترین نکته این است که فعال اقتصادی با‌وجود سخت‌ترین تحریم‌ها و حتی با ادامه وضعیت فعلی بتواند به امر تولید بپردازد و حوزه‌هایی را در زمینه تولید مد نظر قرار دهد که برای آینده اقتصادی کشور اهمیت قابل توجهی خواهد داشت.

کسانی که فعالیت‌های اقتصادی دارند به منافع کوتاه مدت نگاه نمی‌کنند، بلکه به منافع بلند مدت نگاه می‌کنند و اصولاً کسانی به‌عنوان فعال اقتصادی در بلندمدت موفق هستند که بتوانند در حرفه یا کسب و کاری مشغول شوند که آن کسب و کار، آینده داشته باشد.بدین جهت فعالیت در حوزه‌هایی که قرار است سود کوتاه مدت و مقطعی بدهد از سوی فعالان اقتصادی واقعی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، به‌عنوان مثال بازار دلالی، سفته بازی یا حتی ورود در بازار پول همیشه همراه با نوسانات شدید بوده است؛ حداقل در 3 الی 4 دهه گذشته، گاهی اوقات قیمت ارز ثبات چند ساله داشته و بعد یکباره جهش ارزی اتفاق افتاده است، در بازار سکه هم همین‌طور بوده است، اما در خصوص بخش تولید و آن تولیدی که اصطلاحاً آینده دار بوده کمتر چنین اتفاق‌هایی افتاده است.

اگر بخواهیم این موضوع را به زبان ساده بگویم، کسانی که در بخش ساخت و ساز فعالیت می‌کنند اصولاً اگر طبق برنامه فعالیت داشته باشند ممکن است در مقاطعی سود آنها اندک بوده باشد و در مقاطعی سود جهشی داشته باشند اما میانگین سود آنها همواره مطلوب بوده است، البته این امر مشمول کسانی است که محصول با کیفیت تولید می‌کنند. زمانی که مجموعه‌ای «کیفیت» را در صدر فعالیت تولیدی خود قرار می‌دهد، به‌طور قطع تقاضا برای آن افزایش پیدا می‌کند؛ نمونه بارز این اتفاق را در صف‌های مردمی برای رفتن به رستوران و خرید نان دیده‌ایم. وقتی از یک مجموعه به نیکی یاد می‌شود با وجود صف طولانی مردم برای خرید از آن اقدام می‌کنند لذا می‌توان چنین امری را به‌ صورت گسترده در بخش تولید تمام کالاها اجرا کرد.

بر این اساس حلقه گمشده تولیدکنندگان در ایران این است که معمولاً ورودشان در بازار بسیار مطلوب است اما ماندگاریشان مطلوب نیست؛ علت این است که بعضاً تولیدکنندگان کیفیت را در بازار رعایت نمی‌کنند.اگر بخواهیم جمع‌بندی برای فعالان اقتصادی داشته باشیم، نکته اول این است که تولیدکنندگان وارد حوزه‌ای شوند که آن حوزه، چشم‌انداز بلند مدت داشته باشد.

نکته دوم که ضرورت دارد به آن توجه شود کیفیت است؛ بنگاه‌های اقتصادی که می‌خواهند در بلندمدت فعالیت داشته باشند باید به مقوله کیفیت اهمیت زیادی بدهند، اگر می‌بینیم که برخی از برندها با وجود عمر چند ساله خود هنوز شناخته شده هستند و مردم خواهان خرید آن کالا هستند به‌طور قطع به‌خاطر کیفیت مطلوب آن است؛ نمونه بارز چنین کالایی فرش دستباف است که به اعتقاد ایرانیان از کیفیت آن کاسته نشده است. در ابعاد خارجی هم می‌توان به برند بنزو امثالهم اشاره کرد. سومین موضوع، وفاداری به کیفیت در تولید است. متأسفانه ویژگی برخی از فعالان اقتصادی امروز این است که در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌خواهند حداکثر سود را ببرند، لذا به‌همین دلیل وارد بازارهایی می‌شوند که آن بازارها حباب دارد و به‌همین جهت گاهی با ورشکستگی طولانی مدت مواجه می‌شوند؛ کسانی که وارد بازار دلالی و سوداگرانه (خودرو، ارز، سکه و مسکن) می‌شوند سود نمی‌برند؛ شاید در کوتاه مدت برای آنها نفع داشته باشد ،اما طولانی مدت چالش‌های زیادی را ایجاد خواهد کرد.

فعالیت اقتصادی که بخواهد مقطعی و روزانه سود بالا بدهد با منطق اقتصاد مغایرت دارد ،چرا که آن سود واقعی نیست، اگر امروز می‌بینیم که برخی‌ها نسبت به وضعیت فعلی بورس معترض‌اند به‌خاطر این است که توقع داشتند روزانه بورس به سهامداران سود دهد. این نگاه و اصرار بر وجود چنین امری، خطا است. از این‌رو توصیه صادقانه و مشفقانه بنده به فعالان اقتصادی در شرایط فعلی این است که به‌ سمت تولید کالاهایی بروند که فردا(سال‌های آینده) مورد نیاز کشور است.

 بر اساس آمارهای اعلام شده یک سوم واحدهای مسکونی کشور نیاز به بازسازی دارد؛ در حقیقت بازاری وجود دارد که تا 10 الی 15 سال آینده ماندگار (به شرط رعایت کیفیت تولید کننده) است، اگر تعداد واحدهای مسکونی را 24 میلیون در نظر بگیریم و تقاضای جدید هم به عدد بازسازی اضافه شود می‌بینیم که تنها در زنجیره تولید و بازسازی مسکن چه میزان فعالیت تولیدی وجود دارد که فعالان اقتصادی می‌توانند در آن ورود جدی داشته باشند. این تولید از مصالح ساختمانی تا محصولات فولادی و سایر بخش‌ها است. لذا اگر فعالان اقتصادی آینده‌نگری خوبی داشته باشند می‌توانند اقتصاد کشور را به سمتی هدایت کنند که دیگر در آن فعالیت‌های سوداگرانه جایگاهی نداشته باشد.

ایران