غلامحسین دوانی، اقتصاددان با بیان اینکه امروز بسیاری از مردم معمولی دارای دستگاه پُز هستند، گفت:‌ با اصلاح این رویه، تمامی کسانی که دستگاه کارتخوان دارند باید به سازمان مالیاتی معرفی شوند.

به تازگی بانک مرکزی از اجرایی شدن ماده ۱۱ قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان خبر داده است. قانونی که طی آن بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران موظف است با همکاری سازمان امور مالیاتی ظرف مدت یک سال نسبت به ساماندهی دستگاه‌های کارتخوان بانکی و یا درگاه‌های پرداخت الکترونیکی اقدام کرده و با ایجاد تناظر بین آنها با مجوز فعالیت و شماره اقتصادی بنگاه‌های اقتصادی به هر یک از پایانه های فروش، شناسه یکتا اختصاص دهد. اما چرا این شناسه مهم و تا این حد ضروری است؟

غلامحسین دوانی، اقتصاددان و تحلیل گر مسائل مالی با انتقاد از این وضعیت گفت: الان وضعیت به گونه‌ای شده که بسیاری از مردم معمولی دارای دستگاه پُز هستند. وی افزود: بنابراین، بانک برای اعطای پُز باید مقرراتی داشته باشد و کلیه کسانی که دستگاه کارتخوان دارند باید به سازمان مالیاتی معرفی شوند.

دوانی خاطرنشان کرد: الان تعداد بالایی کارت‌های اجاره‌ای وجود دارد که کارت به نام شخص دیگر در اختیار غیر قرار دارد و هیچ راهی جز همکاری بین بانک‌ها و سازمان امور مالیاتی برای شناسایی اینگونه افراد وجود ندارد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: ما الان در کشور حدود ۵۰۰ میلیون حساب بانکی داریم و هر فردی چندین کارت بانکی دارد که چنین روشی اصلا در دنیا مرسوم نیست. وی اضافه کرد: همچنین شعب بانک‌های ما بی شمار است که به نظر می‌رسد باعث نابسامانی، عدم شفافیت و فساد می‌شود. تعداد دستگاه‌های پُز انبوهی در کشور داریم که طبق مقاله‌ای که من خواندم در این شاخص ما در رتبه اول هستیم و بعد از ما کشور بزرگ چین است و با توجه به جمعیت گسترده‌ای که چین دارد ما به ازای این جمعیت، دارای دستگاه مازاد هستیم که ممکن است منجر به فسادهای مالی و اخلال‌های اقتصادی شود.

دوانی تصریح کرد: اقتصاد کوچک ایران ابزارهایی را در اختیار دارند که به اندازه کشورهای بزرگ و پیشرفته است و حتی بیشتر؛ این چگونه امکان‌پذیر است؟ همین نشان می‌دهد که از دستگاه پُز دارد سوءاستفاده می‌شود. ما هر بقالی که می‌رویم می‌بینم سه چهار دستگاه پُز دارد که هر کدام به یک کارت بانکی متصل است. در حالی‌ که در کشورهای پیشرفته ۲۰ کارت هم داشته باشید، روی یک دستگاه پُز عمل می‌کند.

افزایش نظارت بانک مرکزی بر کارتخوان‌ها

دوانی خاطرنشان کرد: به نظرم نظارت بانک مرکزی باید فعال‌تر باشد و راهکار این موضوع را پیدا کند که تمامی کارت‌ها با یک پُز متصل شوند و شناسایی مشتری‌ها امکان‌پذیر شود؛ همان چیزی که مبارزه با پولشویی گفته شده و بسیار مهم است که بدانیم کسی که در بانک حساب باز می‌کند و کارت و دستگاه پُز می‌گیرد دقیقاً همان شخصی باشد که کارت ملی اش ارائه شده است.

وی با بیان اینکه افزایش نظارت‌ها از سوءاستفاده از کارتخوان‌ها جلوگیری می‌کند، افزود: با کارت ملی تا امروز گزارشی مبنی بر تقلب داده نشده، یعنی کسی نمی‌تواند شماره ملی من را بدهد و اسم دیگری را بدهد که اصلا سیستم این را نمی‌پذیرد. لذا بانک‌ها باید همکاری کنند که جلوی این نوع اخلال‌ها گرفته شود.

این اقتصاددان درباره اینکه این امر چقدر می‌تواند در درآمدهای غیرنفتی تاثیر داشته باشد؟ تاکید کرد: قطعا خیلی موثر است. چرا که هر چقدر این فرارهای مالیاتی کمتر شود و مالیات‌ها به درستی گرفته شود، درآمدهای غیر نفتی افزایش می‌یابد.

دوانی یادآور شد: الان برخی چند دستگاه پُز دارند. ما هم که این پُزها را نمی‌شناسیم و نمی‌دانیم چه کسی پشت آنها است و آیا آن فرد مالیات می‌دهد یا نه! اتفاقا وقتی این هماهنگی بین سازمان امور مالیاتی و بانک مرکزی شکل بگیرد، افراد شناسایی می‌شوند و از آنها مالیات گرفته می‌شود.

وی در پایان گفت:‌ البته از سال ۹۵ به بعد درآمد مالیاتی از درآمدهای نفتی بیشتر شده و این شناسایی‌ها تا حدودی انجام شده است. اما برای آنکه این روند سرعت بگیرد، نیاز به همکاری بیشتری است. چون الان مالیات از کسانی گرفته می‌شود که بعضاً نباید مالیات دهند و کسانی که اساسا مشمول مالیات‌اند، اصلا مالیات نمی‌دهند. به همین خاطر، وضع چنین قوانینی فرار مالیاتی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.

ایبِنا