فعالان اقتصادی و کارشناسان، اعلام بازگشایی کسب‌وکارها از سوی دولت را ارزیابی می‌کنند
با وجود اینکه هنوز هم جهان در برابر شیوع ویروس کرونا، در استیصال کامل قرار گرفته و اقتصاد جهان نیز با ریزش گسترده روبه‌رو است، عقربه‌های ساعت در ایران برعکس می‌چرخد. اینجا قرار است براساس تأکید دولت، مشاغل یک‌به‌یک بازگشایی شود و با درنظرگرفتن پروتکل‌های بهداشتی، همه به سر کار بازگردند تا چرخ اقتصاد ایران که پیش‌تر به‌دلیل برخی ناکارآمدی‌های مدیریتی در وهله نخست و سپس بر اثر تحریم‌ها، لنگان‌لنگان می‌چرخید، از کار نایستد.
دولت بارها و بارها از اسفندماه سال گذشته که ورود این ویروس به کشور و مرگ‌و‌میر ناشی از آن، تأیید شد تا امروز، به فعالان بخش اقتصادی اعم از بازرگانان، تجار، کسبه کوچک و بزرگ و... وعده داد. که اگر در خانه بمانند و به‌اصطلاح، فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنند، مورد حمایت‌های ویژه قرار می‌گیرند. اکنون خبر می‌رسد که گویی این وعده‌ها قرار نیست محقق شود و چک‌ها یک‌به‌یک برگشت می‌خورند، مالیات‌ها دریافت می‌شود، جریمه دیرکرد تسهیلات بانکی اخذ می‌شود و دیگر هیچ فعال اقتصادی‌ای، وعده‌های دولت را باور ندارد و به‌جای امید به تسهیلات 12 درصدی در صورت عدم تعدیل نیرو، به کارگرانش توصیه میکند که برای بیمه بی‌کاری ثبت‌نام کنند. عجیب نیست که این روزها، بسیاری از کسبه که خود کارفرمای خود هستند هم از سر استیصال، برای کسب روزی راهی بازار شده‌اند. سؤال مشخص این است که با این میزان تمهیدات در نظرگرفته‌شده، آیا مردم در خانه بمانند یا برای کسب روزی مستقل عمل کنند؟
کرونا، دمل چرکین سوءمدیریت در کشور را باز کرد
محمد بحرینیان، صنعتگر و پژوهشگر توسعه علت این نوع برخورد دولت را ارزیابی میکند و می‌گوید: کشور سال‌هاست (در 110 سال گذشته) که از آن ناتوانی‌های اقتصادی و سوءمدیریت‌ها که در بهترین حالت از عدم اهلیت حرفه‌ای مدیران نشئت می‌گیرد، در تدبیر و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی آسیب دیده و با بحران کرونا، تنها این دمل چرکین، سر باز کرده است. بحران کرونا، ناتوانی سازماندهی را در این کشور روشن کرد که از عدم توسعه‌یافتگی صنعتی سرچشمه می‌گیرد.
در زمین تحریم‌کنندگان بازی کردیم
بحرینیان با بیان اینکه از سال 68 به این سو این مشکلات تشدید و در دو دوره ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد و حسن روحانی تعمیق شد، می‌افزاید: ریچارد نفیو در کتاب «هنر تحریم‌ها» می‌گوید برخی از انواع فشارهای اقتصادی به‌طور خاص می‌توانند جمعیت هدف جوان را بیشتر از جمعیت پیر تحت تأثیر قرار دهند، مانند تحریم‌هایی که به بی‌کاری جامعه هدف منجر می‌شوند و شغل‌های بخش صنعتی و تولید را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اگر به آمارهای رسمی کشور در سال 85 و 90 مراجعه کنید کاملا نتیجه این هدف‌گذاری مشخص است. با اندک ذهن تحلیلی می‌توان متوجه شد چون در آن دوره کشور منابع ارزی زیادی در اختیار داشته، شغل‌های مؤثر در سال 90 کاهش پیدا کرده؛ یعنی مسئولان در ایران دقیقا در زمین آنها بازی کردند.
با 478 میلیارد دلار چه کردید؟
او با بیان اینکه تصمیم‌گیران اقتصادی ما برای تصمیماتی که می‌گرفتند، اهلیت حرفه‌ای نداشتند، ادامه می‌دهد: آمریکا و متحدانش از دانش خود درباره انقلاب ایران و (نکته کلیدی اینجاست) احتمال به‌وجودآمدن ناهماهنگی اقتصادی به‌عنوان راهی عامدانه برای جداکردن حاکمیت از مردم استفاده کرده‌اند. من از رئیس‌جمهور محترم سؤال می‌کنم ما از سال 1385 یعنی از زمان رئیس‌جمهور قبلی (دولت شما هم تقصیر داشته) که تحریم‌ها شروع شده تا آخر سال 1396 درآمدهای منابع مستقیم این کشور از محل صادرات نفت و گاز، پتروشیمی، سایر کالاهای غیرنفتی و خدمات، 1252 میلیارد دلار بوده است، در واقع معادل 61.4 درصد منابع ارزی از سال 1338 تا 1396 را در همین سال‌های 1385 تا 1396 به دست آورده‌ایم.
بگویید با این منابع چه کردید که اکنون رئیس محترم بانک مرکزی دست نیاز برای پنج میلیارد دلار به‌سوی صندوق بین‌المللی پول دراز میکند؟ من معادل دلاری مصرف داخل را که اتلاف کرده‌ایم، نمی‌گویم که به سه هزار میلیارد دلار می‌رسد. اگر ایشان بگویند این منابع مربوط به دوران رئیس‌جمهور قبلی بوده، می‌گویم از سال 92 تا 96، (بانک مرکزی هنوز آمار 97 را نداده) همین منابع مستقیم 478 میلیارد دلار بوده که عدد کمی نیست، آنها را چه کردید؟
او در ادامه دوباره به برنامه‌ریزی آمریکا برای تحریم هوشمند ایران اشاره کرده و می‌گوید: نفیو می‌گوید ما به نحوی عمل کردیم که آنها، ارزهایشان را برای واردات کالاهای لوکس از کشورشان خارج کنند. بانک مرکزی کاری کرده که نمی‌دانم می‌دانسته این کار چقدر ارزش داشته یا نه، اما در این زمینه با وجود نقدهایی که دارم، دستشان را می‌بوسم. بعد از دوران زنده‌یاد مصدق هیچ آماری مبنی بر آنکه چه کسانی، چه مقدار، چه چیزی صادر یا وارد کرده‌اند، ارائه نشده بود که در سال گذشته ارائه شد و نشان داد که چقدر سیاست‌گذاری‌های کشور دچار نقصان است.بحرینیان به‌صراحت می‌گوید: تصمیم‌گیران اقتصادی کشور ما در قواره تصمیم‌گیران سیاسی و امنیتی کشورمان نبودند و این همان نقطه‌ای است که آمریکا متوجه شد می‌تواند از طریق آن به‌هم‌ریختگی تصمیم‌گیری اقتصادی را به وجود بیاورد.
آیا شیران، لکنت زبان نمی‌گیرند؟
او به کنایه از اهلیت‌نداشتن مدیران اقتصادی در کشور سخن می‌گوید: بسیاری از تصمیم‌گیران اقتصادی به‌صورت مونولوگ وقتی در تلویزیون صحبت می‌کنند، «شیر» هستند، اما آیا رئیس‌جمهور محترم آمادگی دارند همین شیران در مقابل یک عده نخبه مستقل قرار بگیرند و لکنت زبان پیدا نکنند؟این پژوهشگر توسعه در ادامه به مشاغلی نگاه میکند که از تحریم‌ها متأثر شده‌اند و می‌افزاید: معاونت وزیر کار می‌گوید در یک سال منتهی به پاییز 97 برای 609 هزار نفر شغل ایجاد شده، اما این اشتغال در کسب‌وکارهای خرد و در حد قابل توجهی اشتغال‌های غیررسمی است. در همین یک سالی که درباره آن صحبت می‌کنیم، به میزان قابل توجهی در صنعت کارخانه‌ای ریزش نیرو داشته‌ایم که نشان می‌دهد به‌خوبی در زمین تحریم‌کنندگان بازی کرده‌ایم. به گفته دکتر فرشاد مؤمنی، بخش مهمی از مشاغل ازدست‌رفته مضمون توسعه‌ای ندارند، یعنی نه قادر هستند در کشور فقر را برطرف کنند و نه می‌توانند عقب‌ماندگی علمی و فنی ما را کاهش دهند.
تولیدکنندگان واقعی نگران نیروهای خود هستند
او با تأکید بر اینکه تولید در کشور مورد حمایت نیست، به موضوع فشار بحران کرونا اشاره کرده و می‌گوید: تولید واقعی اگر تحت تأثیر فشار قرار بگیرد، اهمیت زیادی برای دولت ندارد. اتفاقا مشاغلی اهمیت پیدا می‌کنند که اثر توسعه‌ای ندارند و عوام‌گرایانه هستند، وگرنه تولیدکنندگان واقعی این کشور، ارزش بسیار زیادی برای کارآفرینان اصلی و واقعی این کشور که همان نیروهایشان هستند، دارند. کارآفرینانی که فعالیت واقعی تولید دارند، نگران هستند چون مشاهده کرده‌اند که از رفتوآمدها جلوگیری نشد؛ به‌همین‌‌دلیل، کارخانه‌ها و پرسنل را براساس ترس تعطیل کردند، زیرا نیروهایشان ذخیره انباشت دانش عملی کشور هستند؛ آنها هستند که به درد کشور می‌خورند، در نتیجه کارآفرین واقعی نگران سلامتی و ازدست‌رفتن این سطح دانش ذخیره‌شده است.
امکانات ضدعفونی هنوز نایاب است
این صنعتگر به عملکرد دولت در بازگشایی فعالیت‌های اقتصادی نقد وارد کرده و تصریح میکند: این فعالان واقعی بخش تولید کشور، با قاطعیت نداشتن دولت در جلوگیری از رفتوآمدها و قرنطینه‌ها مواجهه هستند. اکنون سؤال این است اگر فعالیت‌ها را شروع کنیم و به‌دلیل بی‌احتیاطی دیگران، این نیروهای ارزشمند کشور با خطر مواجهه شوند، چه کسی پاسخ‌گو است؟ ما همین اکنون هم برای گرفتن مواد ضدعفونی‌کننده مشکل داریم. نمی‌توانیم ماسک فراهم کنیم. با زحمت توانسته‌ایم نیروهایمان را نگهداریم. از یک طرف مشاهده می‌کنیم که وزیر بهداشت می‌گوید نمی‌توانیم به مرحله جلوگیری رسیده باشیم. باید با صراحت نظرات کارشناسان اطراف رئیس‌جمهور گفته شود تا معلوم شود کدام کارشناس نظرش بر بازکردن یا بستن است تا هویت آنها و منافع آنها روشن شود.
مردم فقط صداقت را می‌پذیرند
بحرینیان با بیان اینکه مسئولان نمی‌خواهند بپذیرند که دانش کافی ندارند، می‌افزاید: نمی‌خواهیم گفته مولا علی را آویزه گوشمان کنیم؛ آن کس که جمله نمی‌دانم را به کار نمی‌برد، به هلاکت دچار می‌شود. اگر شیعه علی هستیم، باید با صداقت حرف بزنیم. ملت ارزشمند و بزرگ ایران، فقط صداقت را می‌پذیرد.
شرق