طی روزهای اخیر و با شیوع ویروس کرونا در ایران و جهان مباحث زیادی در خصوص آثار مثبت و منفی آن در میان صاحب نظران علوم مختلف مطرح گردید. در اینجا نگارنده در تلاش است برخی از تاثیرات (کوتاه مدت و بلندمدت) کرونا را بر آموزه های اقتصاد و شاخه های آن برشمارد و اینکه احتمالا محتوای آنها چه تغییراتی خواهد داشت. البته در اینجانب بعنوان مشت نمونه خروار چند شاخه مطرح میشود ولی اصل موضوع قابل تعمیم به اکثر شاخه ها هست:
1- اقتصاد بخش عمومی: نحوه تامین مالی دولتها برای جلوگیری از بیماریهای همه گیر که جزو کالاها و خدمات عمومی تلقی می شوند و چون بطور معمول جامعه از آن منتفع می شود، بخش خصوصی رغبتی به ورود به آن ندارد. همچنین چگونگی توزیع تولید و خدمت رسانی آن به بخش خصوصی که میتواند در صورت نظارت بهتر عمل کند.
2- اقتصاد سلامت: با عنایت به بند اول، راههای تبدیل کالاها و خدمات عمومی به خصوصی (دیگر هزینه بر صرف نباشد و درآمدزا هم باشد) که موجب کاهش تصدی گری دولت هم می شود و کارایی را افزایش میدهد. ورود بخش درمان به استار آپ ها، اپ ها، فضای مجازی و ای تی، پزشک خانواده به معنای واقعی کلمه، و ... که موجب ارتقاء سلامت جامعه و خدمت رسانی در این حوزه می شود.
3- اقتصاد پول و بانکداری: پیشرفتهای شگرفی که در حوزه بانکداری مجازی اتفاق افتاده، سرعت بیشتری می گیرد و احتمالا به سیستم های هوشمندتری تبدیل می شود که نیاز به تماس چهره به چهره انسانها و تماس فیزیکی انسانها (مانند دستگاههای خودپرداز) و ... به حداقل میرساند. این تحولات تاثیری فزاینده بر سرعت گردش پول دارد و تعارف جدیدی از انواع پول (M1 و M2 و...) را به ارمغان می آورد.
4- اقتصاد خرد و اقتصاد کلان: در حوزه اقتصاد رفتاری بررسیهای جدیدی اتفاق میافتد که در هنگام ترس و شرایطی که خانوار یا دولت آن را اضطراری تلقی میکند، عمل و عکس العمل اینها چه تاثیراتی را بر بازار کالاها و خدمات (اعم از عرضه و تقاضا) در سطوح خرد و کلان خواهد داشت. به تبع آن در سناریوهای مختلف چه تاثیری بر پارامترهای اقتصادی چون تورم، نرخ ارز و ... و نیز در بازراهای مختلف چه اتفاقاتی می افتد. نحوه تنظیم آنها چیست. هزینه هایی که در سطح فردی و اجتماعی تحمیل میشود چیست؟ رفتار بهینه کدام است؟ رفتار خیرخواهانه در برابر خودخواهانه و تاثیرش بر اقتصاد خرد و کلان چیست؟
5- اقتصاد سیاسی: در این حوزه مطالعاتی مدون می شود که تعامل دولتها و حکومت ها در کوتاه مدت و بلندمدت به چه صورت است. و اینکه نحوه تعامل بهینه به چه صورت باید باشد تا هزینه ها کاهش یابد و احتمالا درآمدها افزایش یابد. هم چنین در خصوص نحوه حکمرانی با توجه به اینکه حکمراني جزيره‌اي، بدون تجهيز کافي به نظام‌هاي مدرن مديريت مسائل پيچيده، کم‌اعتمادي اجتماعي، ضعف شديد نظام رسانه‌اي و چندين متغير کليدي حکمراني نمیتواند به نحو بهینه ای موقعیت ها را مدیریت کند، در دوره پساکرونا نقاط ضعف و قوت تدوین می گردد و میتواند در چارچوب محتوایی اقتصادسیاسی تدوین گردد.
در پایان امیدوارم علیرغم اثرات منفی کوتاه مدت کرونا، تاثیرات بلندمدتی آن در مباحث علم اقتصاد، رفتار افراد و جامعه، و نحوه حکمرانی مثبت باشد و اصلاحاتی در این خصوص به ایران و جامعه بشری به ارمغان آورد.
منبع: https://t.me/drmonjazeb