محمدرضا منجذب/ دانشیار دانشگاه

چرا پوپولیسم در ایران بروز و ظهور دارد؟

۱- ظهور پوپولیسم همیشه به خاطر این است که دولت‌ها کارهای نکرده‌ای دارند و رقیبشان همان را اهرم قدرت می‌کنند.

۲- در توزیع ثروت (نفت و منابع کشور) عملکرد مناسبی نداشته ایم و آن را بیشتر برای تهران و شهرهای بزرگ و به ضرر مناطق محروم توزیع کرده ایم.

۳- عملکرد خصوصی‌سازی مناسب نبوده است. و در بازتوزیع خوب عمل نشده است.

۴- هدفمندی یارانه ها خوب و کامل اجرا نشده است و بیشتر مورد استفاده پوپولیستی بوده است، و نه در مسیر صحیح عدالت محور و حذف یارانه های غیرمنطقی. مسئله این است که هدفمندی، درست اجرا نشد و هنوز هم تحلیل درستی از هدفمندی نداریم. هدفمندی نباید بصورت نقدی‌کردن مطرح باشد (پوپولیستی). پول شکل صدقه پیدا کرده و بیشتر از دریافتی دولت بوده است.

اما برای اینکه از پوپولیسم دور شویم و در اقتصاد مجددا اتفاق نیافتد چه اقداماتی باید انجام داد؟

۱- ایجاد آمادگی لازم برای اجرای فرایند توسعه (وفاق و همدلی ملی، ایجاد فرهنگ ایثار چند نسلی، محو فساد و رانت،..). تدوین برنامه بلندمدت توسعه توسط نخبگان اعم از اساتید و مدیران موفق و …، تعریف سیاستهای مالی، پولی و ارزی و … + ایجاد انضباط در سیاستها در راستای این برنامه ها و تنظیم آنها بر مبنای برنامه کوتاه مدت. برنامه پوپولیستی برنامه ای با تبعیت از روزمرگی است و در خلا برنامه های بلندمدت و یا عدم الزام به اجرای آنها ظاهر می شود.

۲- حذف دستگاه های موازی و موازی کاری: در راستای برنامه های مزبور موجب صرفه جویی در هزینه های غیر ضرور و افزایش کارایی در مسیر توسعه می شود. دستگاههای موازی یا سرعت توسعه را می کاهد و یا بازدارنده آن می شود.

۳- الزام تمامی دستگاههای اجرایی به برنامه ها و ایجاد مکانیزم نظارت و بازدارنده از تخطی از برنامه های مزبور، این الزام تحت نظارت و ارشاد مستقیم نهاد رهبری و بصورت فصل الخطاب و مستمر در ایران باید اعمال گردد.

۴- باید بازتوزیع به طور کامل انجام شده و حمایت مؤثر از فقرا در دستور کار باشد. مسیر توسعه در این راستا باید تدوین گردد (که مطابقت با اصولی از قانون اساسی دارد).

۵- فساد از ساختار سیاسی باید حذف شود، تا سایه پوپولیسم از سر ما حذف شود.

۶- صندوق ذخیره ارزی از درآمدهای نفتی (چیزی مانند نروژ) بصورت دقیق، کارشناسی و واقعی باید ایجاد گردد. نفت بعنوان یک ثروت بین نسلها مطرح هست.

۷- تلاش شود سطح سواد و فرهنگ (توسعه ای) اقتصادی مردم افزایش یابد و به سطح مطلوبی برسد. انگیزه فداکاری بین نسلی ترویج یابد با این رویکرد که نسلهای بعدی از ثمره توسعه بهره مند میشوند (فرزندان ما).

۸- نهادهای لازم و قوی برای توسعه تعریف، تقویت و یا ایجاد گردد. توسعه فرایندی است که نیاز به مشارکت تمامی اقشار و با همراهی نهادهای قوی اجرا میشود. توسعه یک فرایند فردی و یا گروهی کوچک نیست.

نتیجه: توجه و دامن زدن به مسایل روزمره موجب گسترش پوپولیسم در اقتصاد می شود. باید منهای فساد و با ایجاد فرهنگ توسعه و اجرای برنامه بلندمدت توسعه با پوپولیسم خداحافظی کرد.

منبع: https://t.me/drmonjazeb