آمار و اطلاعات، سیاست‌های کلی کشور را تعیین می‌کند که به گفته برخی از مسئولین متاسفانه در اعلام برخی آمارها نگاه سیاسی وجود داشته که جامعه را به سمت بی اعتمادی سوق می‌دهد که باید راهکارهای اساسی را برای حل این موضوع اتخاذ کرد.

به گزارش الف، سرشماری نفوس و مسکن از روز گذشته آغاز شد و قرار است در کل کشور این سرشماری انجام شود، اما هفته گذشته رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار با مسئولان ستاد سرشماری عمومی نفوس و مسکن، اعضای شورای‌عالی آمار کشور و مدیران مرکز آمار ایران، «آمار و اطلاعات دقیق، متمرکز و علمی» را پایه اصلی در تصمیم‌گیری کارآمد برای کشور خواندند و اختلاف در آمارهای مراکز آماری را «بلایی بزرگ» دانستند و توصیه‌های جدی را به آنها گوشزد کردند.

مقام معظم رهبری تاکید کردند: گاهی مراکز مختلف در خصوص نرخ بیکاری یا نرخ تورم و رشد اقتصادی، آمارهای متفاوتی بیان می‌کنند که این مسئله موجب ایجاد بی‌اعتمادی در مردم می‌شود که باید منشأ این دوگانگی‌ها مشخص شود، یعنی یا در آن دوره در بیان آمارها اشکالی وجود داشته است یا در دوره‌ی پس از آن؛ و در هر صورت، دستکاری در آمارها که در معرض قضاوت مردم فهیم نیز قرار دارد، گناهی کبیره است.

همچنین کاظم جلالی با حضور برنامه گفتگوی ویژه خبری شبکه دو سیما به نقد تند سیاست‌های آماری پرداخته و گفته است: گاهی آمارها نادرست و گاهی در آنها دستکاری و اعمال نفوذ می‌شود. دستگاه‌های تخصصی هم آمار مرکز آمار را قبول ندارند. وی به آمارهای متفاوت مراکز آماری اشاره کرده و گفته: «مرکز پژوهش‌های مجلس رشد اقتصادی سال ۹۱ را منفی ۳.۵ درصد اعلام کرد، اما دولت یازدهم رشد اقتصادی در این سال را منفی ۶.۸ درصد، مرکز آمار منفی ۵.۴ درصد و بانک مرکزی منفی ۵.۸ درصد اعلام کرده است.

جلالی همچنین از نگاه سیاسی به آمار انتقاد کرده و گفته است: در اعلام برخی آمارها نگاه سیاسی وجود دارد و اعلام برخی آمارها نیز میان مرکز آمار و بانک مرکزی تقسیم شده است. نباید دولت به دولت آمار را سنجید و گفت مرکز آمار در زمان یک دولت اشتباه کرده است و در دولتی نیز به طور مطلق اشتباهی وجود ندارد. بسیاری از آمارهای دولت قبل نقد می‌شد آیا اکنون اتفاقی در مرکز آمار افتاده است که ادعا می‌شود آمارهای دولت یازدهم درست است و نقد نمی‌شود؟!

آمار و اطلاعات، سیاست‌های کلی کشور را تعیین می‌کند که متاسفانه در اعلام برخی آمارها نگاه سیاسی وجود دارد که موجب دستکاری آمارها شده و جامعه را به سمت بی اعتمادی پیش می‌رود، لذا یکی از راهکارهای اساسی کنار گذاشتن اختلاف میان مرکز آمار و بانک مرکزی است.

به همین منظور، خبرنگار الف، با کارشناسان اقتصادی و آماری گفتگو کرده است که متن این گفتگوها به شرح زیر است:

*بانک مرکزی و مرکز آمار واقع بینانه کار کنند
مرتضی عزتی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار الف، در مورد شیوه آماردهی مراکز آماری و تاکیدات مقام معظم رهبری بر وجود آمار و اطلاعات دقیق در کشور اظهار داشت: مرکز آمار در ایران، سابقه طولانی دارد که در گذشته این آمارها همواره بر پایه و مبنای درستی بوده است، اما از نیمه دوم دهه هشتاد، دولت وقت در این خصوص اعمال نفوذ کرده و آمارها را به نفع خودش دستکاری کرد.

وی تصریح کرد: این موضوع موجب شد که بین بانک مرکزی و مرکز آمار مناقشه‌ای ایجاد شود و بانک مرکزی هیچ گاه آمار دقیق را اعلام نکند. مرکز آمار مسئول انتشار رسمی آمار و اطلاعات است اما بخشی از آمارهای اقتصادی طبق قانون برعهده بانک مرکزی است که متاسفانه اختلاف جدی بین این دو وجود دارد.

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: اگر مرکز آمار ایران و بانک مرکزی بخواهند واقع بینانه کار کنند، باید مشکلات را کنار گذاشته و واقعیات را مطرح کنند. متاسفانه برخی سیاستمداران که نا صالح هستند سعی می‌کنند آمارها را به گونه‌ای تغییر دهند که مصلحت سیاسی خودشان را در بربگیرد تا از این طریق به قدرت برسند.

عزتی تاکید کرد: ما در حال حاضر دو مرکزو سازمان متولی انتشار آمار داریم که اگر بر مبنای صداقت باشد و از سوی دیگر ناظری بیطرف یا نهادی غیر حکومتی و غیر دولتی بر آنها نظارت کند می‌تواند به شفافیت این مسئله کمک کند چراکه نهادهای مردمی مصالح انتخاباتی و سیاسی را مد نظر قرار نداده و می‌توانند به بهبود اوضاع کمک کنند.

استاد دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: چندسالی است که متاسفانه آمارهای غلط اقتصادی مطرح می‌شود که باید این روند اصلاح شود، همانطور که گفتیم باید اشخاصی بر سر کار بیایند که به دنبال مصالح کشور باشد و بر مراکز آماری نظارت داشته باشند.

*آمار و اطلاعات نحوه سیاست گذاری و تصمیم گیری در کشور را مشخص می‌کند
علی چشمی، عضو گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی در گفتگو با خبرنگار الف، در مورد مشکلاتی که در مرکز آمار و نحوه اطلاعات وجود دارد، اظهار داشت: مرکز آمار باید همواره واقعیت را ارائه بدهد تا شبهه و مشکلی به وجود نیاید. آمار برای مردم و رسانه‌ها بسیار مهم است چراکه از این طریق کارکرد دولت را ارزیابی می‌کنند و تصمیم گیری و سیاست گذاری کشور بر اساس همین آمار و ارقام است لذا برای همه اهمیت دارد.

وی تصریح کرد: آمار به روش‌های جمع آوری داده‌ها بر می‌گردد و در مورد رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی، بانک مرکزی و آمارنمی توانند به خوبی ارزش تولیدات بخش‌های مختلف را محاسبه کنند و به همین دلیل در این زمینه با بخش‌ها به چالش می‌خورند، بخش صنعت آمار را به نحوی محاسبه می‌کند و بانک مرکزی به شکل دیگر، بنابراین این مشکلات به شیوه‌های آمارگیری بر می‌گردد که باید از مستندات به خوبی استفاده کرد.

عضو گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی ادامه داد: به طور مثال نرخ بیکاری بر اساس یک نمونه محاسبه می‌شود که نمونه نسبتاً کوچکی است، اما سازمان برنامه و بودجه نرخ بیکاری را بر اساس استان مطرح می‌کند و زمانیکه بر اساس نمونه باشد و نه آمار، امکان دستکاری در آن وجود دارد، در صورتیکه نرخ بیکاری می‌تواند بر اساس افراد بیمه شده در کشور محاسبه شود چراکه حق بیمه برای افراد شاغل در کشور پرداخت می‌شود که در این صورت آمار کاملاً واقعی خواهد بود.

چشمی خاطرنشان کرد: تا زمانیکه بانک‌های اطلاعاتی را با هم لینک نکنیم، این مشکلات وجود دارد. به طور مثال نرخ رشد اقتصادی ۹۴، پایین‌تر از نرخ رشد مرکز آمار اعلام شده است که اوضاع تولید هم مناسب نیست. به هر حال آمار دقیق‌تر، آماری است که مرکز آمار آن را اعلام کند. ما در بسیاری از آمارها در کشور خلأ داریم. به طور مثال بیشترین حجم تولیدات کشور توسط شرکت‌های دولتی است اما آمار دقیقی از آن منتشر نمی‌شود.

وی تاکید کرد: حتی می‌توان از سازمان مالیات برای آمارگیری استفاده کرد و مالیات گیری اطلاعاتی و گروههای مختلف و صورت‌های مالی نیز می‌تواند منتشر شود.

چشمی در پاسخ به این سؤال که برخی آمارها بنا به مصلحت منتشر می‌شود، تصریح کرد: در شرایط عادی با مصلحت نمی‌شود آمار منتشر کرد و باید طبق واقعیات منتشر شود و همچنین باید زاویای مختلف آمارهای اقتصادی مشخص شود.

*آمار و اطلاعات غلط می‌تواند آسیب جدی به کشور وارد می‌کند
بهنام ملکی، کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار الف، در مورد تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه ختلاف در آمارهای مراکز آماری «بلایی بزرگ» است، اظهار داشت: آمار و اطلاعات رکن برنامه ریزی و ستون فقرات اقتصادی است، اگر آمار و اطلاعات درست نباشد، همه نتایج نادرست است.

وی تصریح کرد: من پیشنهاد می‌کنم که سالیانه گزارشی از آمارهای نادرست و دروغگویی ها از طرف نهادها و دستگاههای اجرایی ارائه شود. ضروری است که باید اطلاعات اماری ما نیز درست شود چراکه آمار و اطلاعات غلط می‌تواند به جامعه آسیب زیادی وارد کند.

این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: مرکز آمار نهاد علمی است که باید بر همه دستگاههای اجرایی تاثیرگذار باشد و اخبار و اطلاعات نادرست ندهد بلکه باید امارها درست باشد تا جایی که تهدیدی برای جامعه نباشد.