مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی گزارشی از پایش محیط کسب و کار در زمستان 1390 تهیه کرد و 209 تشکل اقتصادی سراسر کشور را از منظر 22 مولفه ملی محیط کسب و کار در کشورمان مورد ارزیابی قرار داد.
دفتر گروه مطالعات محیط کسب و کار مرکز مزبور اعلام کرد: گزارش های فصلی پایش محیط کسب و کار ایران که از تابستان 1389 به طور مستمر توسط مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با همکاری تشکل های اقتصادی سراسر کشور تهیه و منتشر می شوند، مولفه های ملی محیط کسب و کار در ایران را ارزیابی می کنند. بر اساس پاسخ های 209 تشکل اقتصادی از سراسر کشور به پرسشنامه این گزارش، میانگین وزنی ارزیابی مولفه های محیط کسب و کار در زمستان 1390، 49/5 از 10 (10 بدترین ارزیابی ) بوده که تقریبا در وضعیت مشابه با پاییز 1390 (با میانگین 51/5 ) قرار داشته است. مقایسه این گزارش با نتایج مشابه سال قبل نشان می دهد در سال های 1389 و 1390 ارزیابی کل تشکل های مشارکت کننده از محیط کسب و کار ایران در فصل های پایانی هر سال نسبت به فصل های اولیه سال به تدریج بهتر می شود. همچنین ارزیابی کل تشکل های اقتصادی مشارکت‌کننده در این پیمایش ها از محیط کسب و کار ایران در پاییز و زمستان 1390 نسبت به فصول مشابه سال قبل به شکل قابل ملاحظه ای بدتر بوده است.
این ارزیابی نشان می دهد از نظر تشکل های اقتصادی مشارکت کننده در تهیه این گزارش، مجموعا ارزیابی 22 مولفه ملی محیط کسب و کار در ایران طی زمستان 1390 همچنان در وضعیت زیر متوسط (بالاتر از 5 و نزدیک تر به بدترین ارزیابی) قرار داشته است. در این مطالعه به ترتیب سه مولفه «مشکل دریافت تسهیلات از بانک ها» ، « بی ثباتی در قیمت مواد اولیه» و «اعمال تحریم های بین المللی علیه کشورمان» مولفه هایی واجد بیشترین ارزیابی منفی بوده اند. همچنین مولفه های «ضعف زیرساخت های تامین برق» ، «ضعف نظام توزیع و مشکلات رساندن محصول به دست مصرف کننده» و «ضعف زیرساخت های حمل و نقل » بهترین مولفه های ملی محیط کسب و کار در زمستان 1390 ارزیابی شده‌اند.
این گزارش می افزاید: مولفه های ملی محیط کسب و کار در هر جامعه، مجموعه عواملی اند که به طور مشترک بر اداره و عملکرد همه بنگاه ها در جامعه مورد مطالعه اثر می گذارند، اما تقریبا خارج از کنترل مدیران بنگاه ها عمل می کنند، محیط کسب و کار عمدتا در حوزه بنگاه های کوچک و متوسط بررسی و مطالعه می شود، زیرا بنگاه های بزرگ تا حدودی می توانند با صرف هزینه هایی مانند تبلیغات برای تغییر فرهنگ مصرفی یا عملیات لابی در محافل سیاستگذار ، عوامل خارجی موثر بر اداره و عملکرد بنگاه هایشان را مهار کنند، اما بنگاه های کوچک و متوسط چنین قابلیتی ندارند و به همین دلیل بهبود محیط کسب و کار برای ادامه حیات و موفقیت بنگاه های کوچک و متوسط اهمیت زیادی دارد.
گزارش حاضر، هفتمین گزارش فصلی مستمر است که بر اساس «احساس سنجی» تشکل های اقتصادی در سراسر کشور تهیه می شود.
مولفه های بیست و دوگانه در این گزارش، طی زمستان 1388 تا بهار 1389 به روش دلفی از 80 تشکل اقتصادی سراسری به دست آمده است. مولفه های محیط کسب و کار در این گزارش ها به اقتضا و متناسب با شرایط اقتصاد ایران شناسایی و تعریف شده اند و با شاخص های مشهور بین المللی نظیر شاخص «انجام کسب و کار» بانک جهانی یا گزارش رقابت پذیری تا حدودی تفاوت دارند. لازم به یادآوری است در گزارش های قبلی این مجموعه گزارش ها ، نظر تشکل های مشارکت کننده درباره عملکرد دستگاه های مرتبط با کسب و کار نیز پرسیده و نتیجه آنها منتشر می شد اما هیئت علمی ناظر بر این گزارش ها ، روش و نتایج حاصل از «احساس سنجی» تشکل ها از «عملکرد دستگاه ها» را فاقد وجاهت علمی کافی برای سنجش «عملکرد دستگاه ها » دانستند، به همین دلیل از این پس در گزارش های فصلی محیط کسب و کار ایران صرفا وضعیت «مولفه های ملی محیط کسب و کار» ارزیابی می شودو عملکرد دستگاه های مرتبط با محیط کسب و کار مورد ارزیابی قرار نمی گیرد. از این رو مطالعه حاضر از دو بخش تشکیل می شود:
در بخش اول، ارزیابی تشکل های اقتصادی از وضعیت مولفه های بیست و دوگانه محیط کسب و کار در ایران طی زمستان 1390 ارائه می شود. در این بخش ، ارائه نمره 10 به هر مولفه به منزله بدترین ارزیابی آن مولفه و نمره 1 ، بهترین ارزیابی محسوب می شود.
در بخش دوم ، نظر تشکل های مشارکت کننده در تهیه این گزارش درباره تحول اقتصادی خاص دوره زمانی تهیه این تحقیق در زمستان 1390 در خصوص اثر افزایش نرخ ارز بر قیمت تمام شده محصولات (کالا یا خدمات) تشکل های مشارکت کننده در این گزارش، ارائه و تحلیل شده است. شایان ذکر است که علاوه بر «میزان ارزبری» و « سهم هزینه های ارزی در قیمت تمام شده» محصول یک واحد تولیدی ، نوسانات ارزی و آشفتگی نرخ ارز می تواند به شکل الغایی قیمت سایر بازارها را تحت تاثیر قرار داده و قیمت تمام شده محصولات را افزایش دهد. از آشفتگی در نرخ دستمزدها در بازار کار به دلایل روانی گرفته تا به هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا و نتیجتا تغییر قیمت ها در بازار مواد اولیه، هدف از طرح این پرسش در ضمن نظرخواهی زمستان 1390 ، ارزیابی این تاثیرات بر قیمت تمام شده محصولات بوده است.
منبع: مرکز پژوهشهای مجلس