نرگس لطیف‌پور

 توسعه گردشگری مشروط به حمل‌ونقل هوایی پیشرفته و مجهز است

در جشن جایزه جهانی خطوط هوایی که در ایرشو پاریس برگزار شد، اسکای ترکس (Sky trax) صد ایرلاین برتر دنیا در سال 2015 را معرفی کرد و رتبه نخست به خط هوایی قطر تعلق گرفت.

در حالی خط هوایی کشور همسایه ایران رتبه نخست را از آنِ خود کرده که ایران نه‌تنها در این لیست جایی ندارد، بلکه در خطوط هوایی بین‌المللی نیز سهم ناچیز و حضور کمرنگی دارد.  در این جشن که هر سال برگزار می‌شود، امسال خط هوایی قطر (Qatar Airways)، سنگاپور ایرلاین (Singapore Airlines)، کاتای پاسیفیک ایرویز (Cathay Pacific Airways)، ترکیش ایرلاین (Turkish Airlines) و امارات (Emirates) به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم را از آن خود کرده‌اند. 
جایزه جهانی ایرلاین برای کیفیت صنعت جهانی هواپیما و رضایت مسافران از آن در نظر گرفته شده و در واقع جایزه انتخاب مسافران است. 
این رتبه‌بندی‌ها براساس نظرسنجی‌ای است که از مسافران این خطوط در سراسر جهان صورت گرفته و براساس آن، میزان رضایت مشتری از کیفیت هواپیما و خدمات در نظر گرفته شده است.
در سال 2014، خط هوایی کاتای پاسیفیک رتبه نخست را داشت و خط هوایی قطر، سنگاپور ایرلاین، امارات و ترکیش ایرلاین به ترتیب رتبه‌های دوم تا پنجم را به خود اختصاص داده بودند. نکته جالب توجه این است که خطوط هوایی این کشورها کماکان در پنج رتبه نخست دنیا قرار دارند. 

 ناچاریم به پروازهای رقیب مجوز بدهیم 
با توجه به اینکه خطوط هوایی از نظر ایمنی، خدماتی که ارائه می‌شود و میزان کسب اعتبار آن در میان مشتریان و مسافران از مهم‌ترین عوامل درآمدزایی برای کشورهایی است که در خطوط بین‌المللی در رفت و آمد هستند، می‌توان به اهمیت این امر که تنیده در گردشگری نیز هست پی برد.
در این میان کشور ما گذشته از اینکه در سال‌های قبل و هم‌اکنون از تحریم‌های بین‌المللی در این حوزه بسیار ضربه خورده است، طی سانحه‌های هوایی که اتفاق افتاده و تعداد آنها کم هم نبوده، اعتماد مسافران داخلی را نه‌تنها جلب نکرده که سلب هم کرده است. 
یک کارشناس بازرگانی هواپیمایی درباره سهم ایران در بازار خطوط هوایی دنیا به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «به دلیل تحریم‌ها و محدود شدن خطوط هوایی، بخش زیادی از بازار را از دست داده‌ایم، به این شکل که تقاضا در داخل کشور همچنان بالا بوده اما عرضه پاسخگوی تقاضای موجود نیست.
 به همین دلیل ناچار شده‌ایم به پروازهای مربوط به ایرلاین‌های خارجی همچون ترکیش و قطر و پروازهای رقیب مجوز بدهیم که در واقع با این شرایط حتی بازار داخلی خود را نیز تا حد زیادی از دست داده‌ایم و البته گریزی هم نبوده است.»
محمدرضا ابراهیم‌پور تصریح می‌کند: «ایرلاین صنعتی است که سرمایه‌گذاری اولیه آن بسیار بالا است و در عین حال سوددهی مستقیم پایینی دارد و در کل جزو صنایع پرسود در دنیا به حساب نمی‌آید اما در کنار آن شغل‌ها و حرفه‌هایی همچون فروش بلیت، خدمات فنی، خدمات پذیرایی و... ایجاد می‌شود که بسیار درآمدزا و پرسود است.
 در تمام دنیا دولت‌ها برای خرید ناوگان هوایی سرمایه‌گذاری هنگفت می‌کنند اما کشور ما به‌ویژه در چند سال اخیر به دلیل تحریم‌ها نتوانسته در این عرصه کاری کند.» 
وی با تاکید بر اینکه حمل‌ونقل، مادر تمام تجارت‌ها، بازرگانی و اقتصاد است، می‌افزاید: «اگر حمل‌ونقل هوایی را توسعه دهیم، اقتصاد و گردشگری کشور را توسعه داده‌ایم و از این طریق می‌توانیم به درآمدزایی بالایی دست یابیم.»
عدم حضور ایران در بسیاری از خطوط هوایی بین‌المللی و از سوی دیگر نداشتن صنعت هواپیمایی پیشرفته از جمله دلایلی است که نمی‌توانیم از این طریق سودآوری و درآمدزایی داشته باشیم.
 این در حالی است که در لیستی که از سوی اسکای ترکس اعلام شده، تنها در منطقه غرب آسیا که کشورهای همسایه عربی ما را نیز شامل می‌شود سه خط هوایی معتبر نام برده شده و از این سه خط، دو خط هوایی در رتبه‌های اول تا پنجم قرار دارند. همچنین تعداد قابل توجهی از این لیست مربوط به خطوط هوایی آسیا است. 
 در این شرایط ترکیه و قطر که دارای هاب‌ هستند، تمام پروازهایی را که از شهرهای مختلف از جمله شهرهای ایران دارند در هاب خود (مثلا استانبول برای ترکیه) جمع کرده و از آنجا به تمام نقاط دنیا پرواز دارند. در حال حاضر ترکیه 250 خط هوایی به کل دنیا دارد و توانسته میزان عرضه و تقاضا را با یکدیگر هماهنگ کند. 
همه اینها در حالی رخ می‌دهد که نسبت به حدود 6 سال گذشته، سهم بازار ایران از خطوط هوایی روز به روز کمتر می‌شود؛ به‌طوری‌که تواتر پروازی یا فرکانس در مسیرهای بین‌المللی ایران و همچنین ظرفیت ناوگان‌ها؛ یعنی تعداد صندلی که از ایران پرواز می‌کند بسیار کم شده است.
به اعتقاد کارشناسان، این مشکلات با برداشته شدن تحریم‌ها تا حد زیادی حل خواهد شد و در همین راستا دولت می‌تواند با دادن وام و تسهیلات با بهره کم، به رشد صنعت هوایی و حمل و نقل هوایی و در نتیجه به رشد اقتصاد و وارد شدن به بازار جهانی کمک کند.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۵۱۲