قیمت نفت بالاترین رکورد کاهش قیمت طی 14ماه گذشته را شکست و با 16دلار کاهش قیمت به زیر صد دلار در هر بشکه رسید. نگرانی از کند شدن روند رشد اقتصادی آمریکا و چین و افزایش عرضه نفت در مقابل کاهش تقاضا مهم‌ترین عواملی است که سبب شده قیمت نفت، دو رقمی شود. کاهش قیمت نفت اگرچه چندان زیاد نیست و هنوز قیمت نفت در حوالی صد دلار است، اما نوسانات قیمتی زمانی برای ما قابل توجه می‌شود که بودجه ایران بر اساس نفت بشکه‌ای صد دلار تهیه شده است و کاهش قیمت نفت و ادامه آن می‌تواند نگرانی‌هایی را ایجاد کند؛ نگرانی‌هایی که احتمالا منجر به نشست اضطراری اعضای اوپک خواهد شد. اما به نظر می‌رسد نوسانات اخیر قیمت نفت، هنوز چندان نگران‌کننده نیست. چون وزیر نفت ایران در واکنش به کاهش قیمت نفت و رسیدن آن به زیر صد دلار گفته است: «سازمان اوپک فعلا برنامه‌ای برای برگزاری نشست فوق‌العاده به دلیل ادامه سقوط قیمت طلای سیاه ندارد.» محمدعلی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک در گفت‌وگو با «شرق» می‌گوید: «هنوز مشخص نیست که قیمت نفت دچار روند نزولی شده یا اینکه نشان‌دهنده نوسانات قیمتی است که ممکن است روزی بر مدار کاهش قیمت‌ها بچرخد و روزی دیگر در مدار افزایش قرار بگیرد.» گن مک گیلیان تحلیلگر بازار انرژی معتقد است: هنوز به کمترین قیمت ممکن نرسیده‌ایم هرچند در ماه اخیر بیش از 16دلار کاهش قیمت داشته‌ایم.

کاهش بیش از 16دلار در یک‌ماه

اما آنچه آمارها نشان می‌دهد، این است که در کمتر از یک‌ماه گذشته قیمت نفت 16دلار کاهش یافته و به کمترین میزان خود در 14ماه اخیر رسیده است. البته در روزهای گذشته قیمت نفت همواره بالای صد دلار بوده و دو روز قیمت به زیر صد دلار رسید و مجددا کاهش قیمت خود را با افزایشی اندک جبران کرد. اما چند روزی است که قیمت‌ها به زیر صد دلار رسیده است به نحوی که قیمت هر بشکه نفت برنت روز جمعه با 97سنت کاهش به 97دلارو11سنت رسید. قیمت نفت خام آمریکا هم با 56سنت کاهش 92دلارو27سنت فروخته شد که کمترین رقم در دوسال گذشته بوده است. این کاهش نشان از آن دارد که قیمت نفت به زیر آستانه تحمل در اوپک رسیده و شاید بتوان امیدوار بود که اعضای اوپک تقاضای تشکیل جلسه اضطراری بدهند. بیژن زنگنه تشکیل جلسه را رد کرده است. بر این اساس به نظر می‌رسد هنوز اعضای اوپک به کاهش قیمت‌ها حساس نشده‌اند یا اینکه هنوز کارشناسان روند نزولی قیمت نفت را نپذیرفته‌اند. خطیبی در ادامه گفت‌وگوی خود با «شرق» می‌گوید: «تجربه کاهش قیمت‌ نفت در سنوات گذشته نشان می‌دهد با کاهش 10 تا 15درصدی قیمت نفت جلسه اضطراری تشکیل نمی‌شود و اعضا درخواست تشکیل جلسه نمی‌دهند.» جلسات اضطراری برای مدیریت عرضه و تعدیل قیمت‌ها زمانی تشکیل می‌شود که قیمت‌ها به صورت معناداری کاهش یابد.

کاهش قیمت نفت؛ ضرر دوجانبه ایران

اما در این میان کاهش اندک قیمت‌ها بر اقتصاد کشوری مانند ایران که بودجه آن کاملا به نفت وابسته است، تاثیرات بسزایی می‌گذارد. نماینده سابق ایران در اوپک هم بر این موضوع تاکید می‌کند و می‌گوید: درست است که همه کشورها از کاهش قیمت نفت متضرر می‌شوند اما این آسیب برای ما بیش از بقیه است. کشورهای دیگری که مازاد عرضه دارند به محض کاهش قیمت، صادرات خود را افزایش می‌دهند تا کاهش قیمت را جبران کنند، اما این موضوع برای ما ضرر دوجانبه دارد. چون از یک طرف قیمت کاهش یافته و درآمد نفتی ما کم می‌شود و هم اینکه صادراتمان پایین است و امکان صادرات بیشتر نداریم. پس باید نگران کاهش قیمت نفت باشیم.

نگرانی از بابت کاهش قیمت زمانی افزایش می‌یابد که روند نزولی قیمت نفت، ادامه‌دار باشد و نفت همچنان زیر صد دلار بماند. خطیبی می‌گوید ادامه‌دار بودن این شرایط بستگی به عملکرد کشورهای اوپک و غیراوپک دارد. مهم‌ترین عامل کاهش قیمت نفت بر هم خوردن تعادل میان عرضه و تقاضاست. کشورهای غیراوپک تولید خود را به شدت افزایش داده‌اند و در مقابل، تقاضای جهانی هنوز تقویت نشده است. در این میان برخی کشورهای عضو اوپک هم بیش از برنامه، نفت تولید می‌کنند و این به پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا دامن می‌زند و قیمت‌ها را پایین نگه می‌دارد. حال یا باید کشورها تولید خود را کاهش دهند تا تعادل بین عرضه و تقاضا بازگردد یا اینکه اگر کاهش قیمت نگران‌کننده شود، اوپک در جلسات خود باید بتواند این موضوع را مدیریت کند. بهنام ملکی، اقتصاددان هم در گفت‌وگو با «شرق» به تاثیرات کاهش قیمت نفت در بودجه اشاره می‌کند. وی گفت: وابستگی کامل بودجه به نفت اقتصاد ما را در برابر تکانه‌های نفتی به‌شدت آسیب‌پذیر کرده و اکنون هم کاهش قیمت نفت و رسیدن آن به زیر رقم مصوب در بودجه بسیار نگران‌کننده است. زمانی که بودجه سال 93 تصویب می‌شد اقتصاددانان به قیمت صد دلار نفت در بودجه انتقاد کردند اما این رقم تصویب شد. ملکی می‌گوید همان زمان هم این موضوع قابل پیش‌بینی بود چون نه تقاضای جدیدی در اقتصاد جهان شکل گرفته و نه تغییر جدیدی حاصل شده بود. باید قیمت نفت را کمتر تصویب می‌کردند تا با هر نوسانی، نگرانی از کسری بودجه شدت نگیرد.

منبع: شرق