پس از آنکه از اواخر سال96 نوسانات ارزی شروع و موجب افزایش چند برابری قیمت انواع ارز شد، قیمت اجناس مختلف نیز به شدت رشد کرده و توان خرید اقشار کم‌درآمد کاهش یافت.
همزمان تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران نیز مشکلاتی را برای اقتصاد کشور به وجود آورد. آن‌طور که آقای نوبخت، رییس سازمان مدیریت و برنامه اعلام کرده، دولت برای جبران این شرایط پنج بسته حمایتی ضد تحریم در نظر گرفته که از جمله آن‌ها، واریز بسته حمایتی دولت و فوق‌العاده جبرانی برای کارمندان و کارگران (بسته حمایتی کارگران) و اقشار کم‌درآمد است تا بخشی از این تنگی معیشتی جبران شود.
بر اساس طرح دولت برای کمک به مردم، افرادی که درآمد زیر 3 میلیون تومان دارند، مشمول دریافت طرح بسته حمایتی دولت و سبد کالا 97 هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد توزیع بسته حمایتی دولت به حساب یارانه افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی، کارمندان دولت و برخی از افرادی که یارانه دریافت می‌کنند، انجام شده است. دولت جزئیات اجرای طرح و زمان‌بندی توزیع سبد حمایتی کالا و بسته حمایتی معیشت کارگران را به‌طور دقیق مشخص نکرده و نگفته چطور حقوق زیر سه میلیون یا افرادی که یارانه آن‌ها قطع شده و حقوق کمی دریافت می‌کنند، تشخیص می‌دهد و آن‌ها چه باید بکنند.
در حالی که می‌توانست سایت سبد کالا یا سایت بسته حمایتی دولت به منظور استعلام این بسته‌ها راه‌اندازی کرده و مردم را از سردرگمی خارج کند. بر اساس آخرین اخبار، تاکنون دولت اعلام کرده که بسته حمایتی دولت و سبد کالای 97 را به حساب اکثر مشمولان واریز کرده و تنها اقشاری که تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند باقی مانده‌اند. به عبارتی تاکنون بسته حمایتی تأمین اجتماعی، بازنشستگان، کارگران، کارمندان و کمیته امداد و بهزیستی واریز شده است که در آخرین مرحله سبد کالا تأمین اجتماعی واریز شد.
کد معترضان!
برای استعلام سبد کالا 97 و بسته حمایتی دولت، هیچ پیش‌بینی از طرف وزارت رفاه انجام نشده و تنها اگر بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی سبد کالا دریافت نکرده باشند، امکان پیگیری بسته حمایتی تأمین اجتماعی از طریق سامانه 1420 را دارند که از هشت صبح تا 10 شب پاسخگوی تماس‌ها هستند. علاوه بر سامانه ۱۴۲۰، کد دستوری #۸*۱۴۲* و #۹*۱۴۲* آماده پاسخگویی به سؤالات بیمه‌شدگان برای دریافت بسته حمایتی است. آقای رحیم اردلان، معاون سازمان تأمین اجتماعی با اشاره به اینکه کددستوری جدیدی برای استعلام وضعیت بیمه‌شدگان در نظر گرفته شده است، روز دوشنبه (هشت بهمن‌ماه)، گفت: بعد از بررسی، نتایج اعتراض‌ها و اسامی معترضان به وزارت رفاه اعلام می‌شود. او در مورد بیمه‌شدگانی که مشمول بسته حمایتی نبودند، افزود: این افراد می‌توانند به سامانه ۱۴۲۰ و همچنین کد دستوری ستاره ۱۴۲ ستاره هشت مربع و کد دیگر، ستاره ۱۴۲ ستاره ۹ مربع، مشکلات خود را مطرح و اعلام کنند. در حال حاضر آمار دقیقی از تعداد افرادی که با این سامانه و کد دستوری تماس گرفته و اعتراض خود را اعلام کرده‌اند، هنوز مشخص نشده اما پس از جمع‌آوری آمار و اطلاعات دقیق، آن‌ها را به وزارت رفاه اعلام خواهیم کرد تا تصمیم‌گیری نهایی را انجام دهند. این در حالی است که روز گذشته (9بهمن‌ماه) کددستوری «بسته حمایتی» با اختلالاتی روبه‌رو و مردم را با مشکلاتی روبه‌رو کرده بود. معاون اداری مالی سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به اینکه کدهای دستوری اعلام شده برای پیگیری بسته حمایتی بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی برای دارندگان خط‌های اعتباری رایتل و ایرانسل عمل نمی‌کند، گفت: این عیب قابل بررسی و اصلاح است و آن را رفع می‌کنیم.
130 هزار تماس
رحیم اردلان در این باره اظهار کرد: همانطور که قبلاً اعلام شده بود علاوه بر خط تلفنی ۱۴۲۰ دو کد دستوری #۹*۱۴۲* و #۸*۱۴۲* برای پاسخگویی به سؤالات بیمه شدگان جهت دریافت بسته حمایتی درنظر گرفته و اعلام شده‌اند. معاون اداری مالی سازمان تأمین اجتماعی با بیان اینکه حجم تماس‌های تلفنی به ۱۴۲۰ هم بالا و بیش از ۱۳۰ هزار مورد در چند روز گذشته بوده است، گفت: چنانچه در خانواده‌ای چند نفر شاغل باشند تنها یک سبد کالا به آن‌ها تعلق می‌گیرد که به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود؛ به عبارت دیگر هر خانوار ایرانی تنها مشمول دریافت یک سبد حمایتی دولت می‌شود. اردلان همچنین درباره علت تأخیر در پاسخ‌دهی به کد دستوری #۸*۱۴۲* اظهار کرد: در واقع افراد با ارسال کدملی به این سامانه ثبت‌نام انجام می‌دهند و وزارت رفاه که رفع همپوشانی‌ها را در خانوار نیز انجام داده، موارد را بررسی می‌کند. در واقع بلافاصله جواب نمی‌دهیم.
سبد کالا مشکلی را حل نمی‌کند!
آقای غلامحسین دوانی، پژوهشگر اقتصادی در نقد اقدامات دولت در ارائه سبد حمایتی به روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: «دولت نمی‌تواند بدون افزایش حقوق کارگران، صرفاً با ارائه سبد حمایتی مشکل معیشت جامعه کار و تولید را حل کند. این‌گونه تجربیات شکست خورده تلقی شده و نظام مزد همچون نظام بازار باید تعدیل شود. چگونه است که سازمان خصوصی‌سازی میلیاردها امکانات مردم را بخشیده است و رییس سازمان نیز از فرصت استفاده کرده و سهم خود و دوستانش را کنار گذاشته اما زمانی‌که بحث سهم کارگران مطرح می‌شود همه بر این نکته پافشاری می‌کنند که افزایش حقوق مصیبت به بار می‌آورد.» او ادامه می‌دهد: «به نظر این جانب حداقل مزد معیشت یک خانوار چهار نفره در شرایط فعلی براساس حداقل سبد زندگی نمی‌تواند بیش از 35 میلیون ریال باشد در غیر این صورت شاهد از بین رفتن جامعه کار و تولید و رشد دلالان فرصت طلب رانت‌خوار ارزی و ریالی خواهیم بود.»
نقص سیستم بیمه‌ای به ضرر مردم
دوانی در پاسخ اینکه با وجود ادعای وزارت رفاه مبنی براینکه این مبلغ برای همه افراد با درآمد زیر سه میلیون توان واریز شده اما بازهم عده‌ای هستند که این مبلغ را دریافت نکرده‌اند، چرا چنین وضعیتی را شاهد هستیم؛ اضافه می‌کند: «برای این کار از لیست سازمان تأمین اجتماعی استفاده کرده‌اند که خب خیلی از افراد جامعه بیمه نیستند، براساس آمار غیررسمی 7 و رسمی 4 میلیون نفر بیکار در کشور داریم، کسی هم که بیکار است که در لیست بیمه نیست که بتوان آن را پیدا کرد.» او توضیح می‌دهد: «اساساً هیچ‌گونه آماری در کشور به‌دلیل بهره‌برداری سیاسی قابل استناد نیست؛ در زمان انتخابات می‌گوییم 90 میلیون جمعیت داریم، زمان پرداخت یارانه‌ها یا سبد حمایتی هم ارقام دیگری اعلام می‌شود، زمانی که سبد حمایتی توزیع می‌شود باید به افراد نیازمند واقعی بدهیم اما لیستی از این افراد را نداریم و در عوض افراد با وضعیت اقتصادی مناسب در لیست یارانه قرار دارند!»
نظام‌های مجزای آماری!
این پژوهشگر اقتصادی با بیان اینکه این اتفاق به علت فقدان و ضعف بهره‌برداری مناسب از آمارهای پراکنده رخ داده است، اضافه می‌کند: «ما در کشور نظام جامع مالیاتی، نظام بانکی، نظام تأمین اجتماعی و نظام خدمات داریم و به هم وصل کردن این چهار نظام کار سختی نیست تا جامعه آماری کشور را تفکیک کرد.» او اضافه می‌کند: «به نظر می‌آید که نمی‌خواهند این تفکیک شکل بگیرد چون در حال حاضر برای کسی روشن نیست که چقدر یارانه پرداخت می‌شود، بعضی‌ها بر این عقیده هستند که بخشی از یارانه‌ها به افراد خاصی داده می‌شود.»
اصل یارانه غیرقابل انکار است
دوانی با بیان اینکه اصل یارانه غیرقابل انکار است، تأکید می‌کند: «از آمریکا تا همه کشورهای جهان یارانه وجود دارد و تنها ساز‌و‌کار ارائه یارانه فرق دارد. در کانادا مثلاً افراد بازنشسته یا دانشجویان کارت مخصوص حمل و نقل دارند و پول بلیت را کمتر از بقیه می‌دهند، در دیگر کشورهای اروپایی هم به همین شکل است و دولت می‌تواند از تجربیات کشورهای دیگر استفاده کند اما متأسفانه دولت همیشه به‌دنبال راهکارهایی می‌گردد که یا در آن فساد هست یا رانت را به وجود می‌آورد.» او می‌گوید: «تعداد بازنشستگان، خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و سایر افرادی که تحت پوشش سازمانی هستند، مشخص است و باید بخشی از یارانه به این اقشار اختصاص یابد، کشوری نیست که نیازمند نداشته باشد، در برخی از کشورها مانند آمریکا کارت‌های خرید ارزان یا مجانی در اختیار افراد قرار می‌گیرد تا بتوانند زندگی بهتری داشته باشند. در ایران اگر بخواهیم این کار را انجام دهیم بالافاصله جمعیت کشور سه برابر می‌شود و کارت در دست همه می‌افتد.»
این پژوهشگر اقتصادی معتقد است: «در ابتدا باید تعریف کاملی از خط فقر داشته باشیم که الان بر سر آن و همینطور نرخ تورم اختلاف است. آنقدر آمارهای غلط در کشور ارائه شده که بانک جهانی هم در آمارهای ایران دچار اشتباه شده است، همه دنیا می‌گویند آمارهای ما غیرقابل استناد است؛ یکی از دلایلی که ترکیه را در اتحادیه اروپا راه نمی‌دهند همین است که می‌گویند شهروندان ترک می‌توانند به راحتی در شناسنامه خود دست برده و سن‌شان را تغییر دهند که این خود عوارضی را ایجاد می‌کنند این امری است که در ایران صورت می‌گیرد.»
مشکل اساسی
دوانی درباره اینکه چرا حتی کدهای دستوری که دولت و وزارت رفاه برای استعلام اعلام می‌شود، با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شود، می‌گوید: «ما یک مشکل اساسی در فرآیند مخابراتی کشور داریم و آن هم اینکه سیستم‌های مخابراتی ما پیشرفته نیست و دوم این که سیستم‌های مخابراتی توسط نهادهای خاصی کنترل می‌شوند و هر روز تحت عناوین فیلترینگ اتفاقاتی رخ می‌دهد کما اینکه دو هفته پیش شایعاتی در مورد فیلترینگ بود و مشکلاتی را
به وجود آورد.»
او معتقد است: «کشور نمی‌تواند هر روز با یک بحثی به نام امنیت و محرمانه بودن اداره شود، در همه جای دنیا امنیت ملی را تعریف می‌کنند تا امنیت ملی نقاطی را به‌عنوان نقاط قرمز و محرمانه طبقه‌بندی می‌کند، اینکه هر ارگانی و هر مسوولی مبرای خودش خط قرمز معرفی کند کشور را با بحران مواجهه
خواهد کرد.»
این پژوهشگر اقتصادی اضافه می‌کند: «این بحران یعنی مردم‌آزاری، به همین علت گفته می‌شود در سه دهه گذشته هیچ دولتی نتوانسته از دردسرهای مردم کم شد. این مزاحمت مادی یا معنوی است، این درست نیست که با افتادن هر اتفاقی تصمیم متفاوت گرفته شود، باید یکبار نگاهی به دنیا بیندازیم ببینیم که چطور اداره می‌شود، افرادی در کشور حضور دارند که مدعی‌اند راهکار همه نیازهای دنیا را دارند اما به قول حضرت امام؟ره؟ «یک نانوایی را هم نمی‌توانند اداره کنند.»
منبع: روزنامه صبح نو