واکاوی حال و هوای بورس در زمان افزایش نرخ ارز

با تبلیغات ناصحیح مردم را به بورس نکشانیم

در طی هفته‌ها و ماه‌های گذشته دیده شده تبلیغات ناصحیحی برای جذب نقدینگی به بازار سرمایه صورت می‌پذیرد، این تبلیغات سبب شده عده‌ای ناآشنا با این بازار سرمایه خود را در معرض انواع ریسک‌ها قرار دهند و با ضررهای شدیدی مواجه شوند؛ از طرف دیگر، بسیاری از نوسان‌گیران و حرفه‌ای‌های بازار سهام توانستند سرمایه خود را در این چند ماه چندین برابر کنند.

در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۳۹۷ قیمت سهم‌ها در بورس اوراق بهادار و فرابورس ایران با روندی صعودی مواجه شد و این افزایش، یک علت ریشه‌ای داشت و آن رشد نرخ ارزهای خارجی از جمله دلار و یورو در بازار بود. چرا که بسیاری از شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار محصولاتی صادرات محور دارند و با افزایش قیمت دلار درآمدشان "به تومان" افزایش می یابد.

علاوه بر این در این مدت قیمت محصولات اولیه، زمین و ساختمان و در کل "دارایی‌ها" در ایران با افزایش قیمت دلار، رشد کرد و شرکت‌های بورسی چه آن‌هایی که صادرات محور بودند چه آنهایی که صادرات محور نبودند با توجه به افزایش قیمت دارایی‌ها، سرمایه بیشتر و سود زیادتر (به تومان) را در صورت‌های مالی شناسایی کردند. این موضوعات نه به علت حال خوب بورس یا صنعت، بلکه ناشی از وضع نابسامان بازار ارز بود به طوری که در مقطعی قیمت دلار تا کانال ۱۹ هزار تومان رشد کرد و فعالان بازار سرمایه به رشد قیمت سهام، مخصوصا در شرکت های صادرات محور امیدوار شدند.

این شرایط باعث شد نوسان‌گیران بازار سهام بیش از هر سال دیگری اقدام به نوسانگیری کنند و پول‌های هنگفتی را به دست آوردند. در نتیجه این جو مثبتی که ناشی از وضعیت خاص بازار ارز  و به دنبال آن تبلیغات ناصحیحی که آگاهانه یا ناآگاهانه برای بازار سهام انجام پذیرفت بود،  سبب شد بسیاری از مردم ناآشنا با بورس نیز تصمیم بگیرند در  بورس به طور مستقیم سرمایه‌گذاری کنند. غافل از اینکه سرمایه‌گذاری در این بازار نیاز به مدت‌ها مطالعه و بررسی دقیق صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی دارد و علاوه بر این داشتن تجربه معاملاتی موضوعی است که یک شبه به دست نمی‌آید.

اما در هر حال تعدادی از مردم عادی که تا به حال در بازار سهام، داد و ستدی نکرده بودند، تحت اخبار مثبتی که از آن یاد شد به سمت این بازار آمدند و در نتیجه تعداد سرمایه‌گذارانی که به دلیل عدم آگاهی و کم تجربه بودن زیان دیدند بسیار افزایش یافت. طبق آمارهایی که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه (سمات) به ایسنا اعلام کرده، در نیمه اول سال ۱۳۹۶، ۲۱۸ هزار کد بورسی صادر شده بو، د اما در مدت مشابه سال جاری این آمار به ۵۳۴ هزار کد سهامداری رسیده است.

همچنین با نزدیک تر شدن به نیمه سال ۱۳۹۷ با توجه به رکورد شکنی‌های نماگر اصلی بازار سرمایه و تیتر یک شدن این موضوع، افراد بیشتری تصمیم گرفتند وارد بازار سهام شوند به طوری که طبق آمار رسمی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه در مرداد و شهریور ماه امسال ۱۴۲ هزار کد سهامداری جدید ثبت شد، در حالی که در مدت مشابه سال گذشته این آمار به ۶۰ هزار کد می رسید.

اما حدود ۱۰ روز پیش با کاهش نرخ دلار، بورس تهران نیز با سقوط یکباره قیمت سهم ها مواجه شد و بسیاری از افراد ناآشنا با بازار سرمایه که به امید به دست آوردن سود، کد معاملاتی گرفته  و مستقیما وارد خرید و فروش سهام شده بودند با زیان مواجه شدند. در روزهای گذشته نیز اگر چه قیمت دلار با رشد مواجه شد و بار دیگر کانال ۱۵ هزار تومانی را پشت سر گذاشت، اما افت قیمت ها در بازار سهام همچنان ادامه پیدا کرد.

در عین حال توسط برخی از شبکه‌های مجازی شنیده می شد که با کاهش قیمت ارز مردم برای گرفتن کد سهامداری صف کشیدند که این اخبار واقعی به نظر نمی رسید چرا که بازار ارز و بازار سهام، دو بازاری هستند که هم پای هم پیش می روند و این طور نیست که در وضعیت اقتصاد فعلی بازار سهام بتواند یک شبه جایگزین بازار ارز شود. هر چند که بدیهی است سیاست‌های اقتصادی مسئولان بازار سرمایه و وزارت اقتصاد باید به سمتی پیش روند که سرمایه‌ها به سمت بازارهای مولد از جمله بازار سرمایه حرکت کند و بازارهای رسمی گزینه اول مردم برای سرمایه گذاری باشند.

باید بدانیم با توجه به آماری که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی در اختیار رسانه‌ها قرار داده، زمانی مردم برای گرفتن کد معاملاتی اقدام کردند که بازار ارز و بازار سهام هم پای هم رو به رشد بودند و احتمالا اخبار صف کشی مردم در جلوی در کارگزاری ها برای گرفتن کد معاملاتی اگر هم واقعی بود، مربوط به زمان رشد قیمت ها بوده است. البته همانطورکه گفته شد افرادی هم بودند که تجربه معامله در بازار سرمایه را نداشتند و تحت جو روانی موجود این اخبار را باور کردند و اقدام به تهیه کد سهامداری کرده و به صورت مستقیم سهام خریدند.

دیده می شود بسیاری از حرفه‌ای‌ها که بعضا سمت‌هایی هم در بازار سرمایه ایران دارند با تبلیغات ناصحیح مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری مستقیم در این بازار می‌کنند در این مورد باید دقت داشت که اگر صرفا از منظر اقتصاد بخواهیم صحبت کنیم کسانی که بازی را بلد هستند قطعا تمایل دارند با کسانی که قواعد بازی را نمی‌دانند بازی کنند و بی هیچ چون و چرایی تنها برنده بازی باشند.

از طرفی نباید فراموش کرد که صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم در بورس وجود دارند که افراد غیر حرفه‌ای می‌توانند در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنند، ولی با مقایسه نرخ سود آن‌ها با بازارهای موازی، این سرمایه‌گذاری در وضعیت فعلی چندان منطقی به نظر نمی‌رسد چرا که اگر حتی از بازار ارز بگذریم در حال حاضر در بازار پول، نرخ سپرده‌های بلند مدت بیش از ۲۰ درصد و هم پای صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس پیش می‌رود. افزایش نرخ سود سپرده‌ها نیز با هدف جمع کردن نقدینگی از بازار ارز توسط بانک مرکزی اتخاذ شده است. در نتیجه اگر  تبلیغات ناصحیح برای بازار سرمایه ادامه داشته باشد در آینده نزدیک شاهد خواهیم بود که عده‌ایی ناآشنا با بازار سهام، به این بازار ورود کرده و با زیان‌های بزرگی رو به رو شوند.

ایسنا