دکتر مرتضی افقه

فضای کسب‌وکار محصول ساختارهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در هر جامعه­ای است. اگر این ساختارها درجهت افزایش تولید و رفاه مردم شکل گرفته باشد و یا حداقل تولید و نیاز مردم اولویت اول این ساختارها باشد، فضای کسب‌وکار مناسب و زمینه رونق اقتصادی در کشور فراهم خواهد شد. فضای کسب‌وکار از طریق بوروکراسی­های اداری و به‌صورت دستوری بهبود نخواهد یافت. به‌طوری که شواهد نشان می­دهد که تقریبا ساختارهای موجود در خوشبینانه‌ترین حالت غیرتوسعه­ای است و در برخی موارد ضدتولید است. در این حالت اصلاح فضای کسب‌وکار از طریق قوانین و مقررات اداری و ساختار دولتی امکان‌پذیر نیست و اگر هم توام با نتیجه باشد؛ نتیجه آن محدود و کوتاه‌مدت خواهد بود. دلیل این مدعا تغییرات مکرر رتبه­ای ایران در فضای کسب‌وکار در طی سال‌های گذشته است که نشان‌دهنده­این موضوع است که به‌رغم اقدامات و برنامه‌های گاه و بی­گاه دولت اما در بسیاری از موارد حتی فضای کسب‌وکار بعد از مدتی دچار افول شده و رتبه ایران در شاخص­های بین‌المللی فضای و کسب‌وکار دچار تنزل شده است.

در اینجا می­توان به اقدامات نامناسب دولت­ها در فضای کسب‌وکار اشاره کرد که کسب‌وکار دریک بستر ضدتولیدی و غیرتوسعه­ای شکل گرفته است و نتیجه آن هم کوتاه‌مدت بوده است. به عنوان نمونه طی دهه­های گذشته فرایند اخذ مجوز تولیدی، اخذ گذرنامه و غیره مورد توجه دولت­ها قرار نگرفته است و اگر هم بهبودی حاصل شده نسبی بوده است و اگر اصلاحاتی هم انجام شده، بعد از مدتی به همان روال گذشته ادامه یافته است. لذا با ادامه چنین روندی نمی­توان به بهبود فضای کسب‌وکار امیدوار بود. چر اکه تمامی تصمیمات در یک ساختار سیاسی و اقتصادی که تولید محور نیست شکل می­گیرد که کمکی به وضع موجود نمی­کند و تمامی فرایندها و رقابت­های سیاسی و همچنین فرایند شکل­گیری اهداف عمدتا در راستای منافع برخی گروه­های سیاسی است که این ساختار تولید را در کشور شکل داده است. به طوری که تولید و معیشت مردم در وضعیت نامناسبی قرار دارد. در واقع می­توان گفت ساختار اقتصادی کشور ضدتولیدی است. نهادهای غیرکارآمد و استخدام­های بدون ضوابط به این شرایط نیز دامن زده است. البته همین وضع را در ساختارهای اجتماعی نیز شاهد هستیم؛ چون فضای لازم را نه برای کسب‌وکار آماده نمی­کنند. در همین راستا نتیجه اقدامات دولت یازدهم در چنین فضای، کوتاه‌مدت خواهد بود. لذا دولت باید با جدیت و با تمام توان بتواند برنامه­های خود را با نگاهی کلان­تر و توسعه­و در راستای تقویت تولید در کشور به منصه ظهور برساند. چراکه متاسفانه آنطور که آمارها نشان می­دهند، کشور ما همواره دربهبود فضای کسب‌وکار در سطح جهانی از رتبه پایینی برخودار بوده و اگر موفقیتی هم در این حوزه رخ داده است به‌صورت خیلی موقتی و کوتاه‌مدت بوده است. 

منبع: آرمان