حمید زنگنه استاد اقتصاد کلان و بانکداری دانشگاه وایدنر، در چستر پنسیلوانیا آمریکا است که معتقد است بسته پیشنهادی منتشره دولت یک توضیح تکنیکی از روال و روند اقتصادی ایران در چند سال گذشته است و این بسته از بیان سیاست و ایدئولوژی دولت دوری جسته است.

او که در اقتصاد کلان، پول و بانکداری و تجارت بین‌الملل تخصص دارد بر این باور است که دولت به جای طفره رفتن یک سری پیشنهاد به مردم ارائه کند و از آنها نظر خواهی کرده و پشتیبانی بطلبد.

زنگنه نگارنده کتابهای «سرمایه‌ داری مدرن و ایدئولوژی اسلامی» (به همراه سیروس بینا) و «اسلام، ایران و ثبات جهانی» است. وی همچنین سردبیر مجله پژوهش و تحلیل ایرانی (Iranian Research and Analysis) است. او با این نگاه که چه شد و چطور شد سیاست اقتصادی نیست، به ارائه 8 کلید طلایی برای گشودن قفل رکود اقتصادی در دولت روحانی اقدام کرده که نظرات وی را در ادامه و در گفت وگو با خبرگزاری تسنیممی خوانید.

* بهترین ایده هایی که به جای نتایج مثبت ، به نتیجه منفی منجر شدند: "طرح بنگاه‌های زودبازده" و "حذف یارانه ها به تولید کنندگان کالاها"

* "طرح بنگاه‌های زودبازده" به شرط اجرای درست می توانست ستون فقرات اقتصاد امروز باشد

تسنیم: چه شد که وضعیت فعلی اقتصادی در ایران حاصل شد؟

زنگنه: حقیقت این است که شرایط کنونی ایران مشابهی در تاریخ ایران و حتی می توان گفت در جهان ندارد.  مسئله فقط  «بروز رکود عمیق همراه با تورم بالا» نیست.  مهم این است که ذات وخیم این بلیه ها را پیدا و قبول کنیم وبرای حل آنها آستین بالا بزنیم ” زیرا بدون داشتن تحلیلی درست از چگونگی بروز این وضعیت در دو سال گذشته، نمی‌توان در مورد چگونگی برون رفت از آن تصمیم درست اتخاذ کرد."

در نیمه دوم دهه هشتاد  قیمت و در نتیجه درآمد نفت ایران به خاطر تحولات جهانی افزایش محسوسی داشت. حال باید دید که دولتها با این درآمد باد آورده چه می کنند.  نروژ این اضافه درآمد را به صندوق پس انداز ملی اضافه کرد و کشورهای مجاور خلیج فارس در ساختار اقتصادی  خود سرمایه گذاری کردند خود را از مهلکه فرو پاشیدگی بازار سرمایه اخیر نجات دادند. در عوض ایران سرمایه گذاری در ساختار اقتصادی را کاهش داد و هزینه های مصرفی را افزایش داد و مصرف را تشویق کرد.  درهمان زمان عده ای از ما نوشتیم که این سیاستها رکود تورمی را تشدید می کند. حذف یارانه ها قیمت تولید را افزایش داد و عرض کل را کاهش داد و رکود ایجاد کرد و یارانه های نقدی همراه با افزایش بی رویه نقدینگی تورم را دامان زد.

به احتمال زیاد اگر اجرای سیاستها بدرستی و صداقت انجام می شد، بهترین ایده های دولت درآن زمان همان سیاست "طرح بنگاه‌های زودبازده" و "حذف یارانه ها به تولید کنندگان کالاها" بود. متاسفانه هر دوی این سیاستها بطرز بی رویه  ای کم وبیش عملی شدند و نتایج بالقوه مثبت آنها به دو منفی برای اقتصاد ایران تبدیل شدند. 

"طرح بنگاه‌های زودبازده" می توانست ستون فقرات اقتصاد امروز باشد.  یعنی همان چیزی که این روزها به عنوان "اقتصاد مقاومتی" شناخته شده است ولی متاسفانه چنین نشد. دلیل شکست آن هم همان بلایی است که گریبانگیرکشور بوده و هست.  یعنی به جای اینکه دولت پروژه هایی که برای کشور بازده داشته باشند را انتخاب کند افرادی که نزدیک به بارگاهها بودند را انتخاب کردند و در نتیجه راه جدیدی برای حیف و میل ودزدی و ارتشاء بطور رسمی پیدا کردند تا بار دیگرمال و منال کشور را بباد بدهند.    

• نباید قیمت انرژی تثبیت می شد بلکه باید این قیمتها واقعی می شد

تثبیت قیمت انرژی درست همان سیاستی بود که نباید می شد چون با سیاست حذف یارانه  به کالاها کاملا در تناقض بود.  اصل اقتصادی که در پشت حذف یارانه ها برای کالاهای ضروری بود این بود که قیمتها حقیقی بشوند و ارزش تمام شده حقیقی خود را پیدا کنند و مصرف کنندگان قیمتهای حقیقی کالا ها و خدمات را بپردازند و در نتیجه تولید ومصرف بر مبنای هزینه های اصلی تولید باشد که نشد و دولت بطور مصنوعی آنها را در سطحی تثبیت کرد که بسیار نازل بودند و مصرف بی رویه آنها، به خصوص مصرف امرژی، را تشوبق کردند.  

• مال و منال "نا چیز" کشور به متصدیان فساد سپرده نشود

تسنیم : با این شرایط چه باید کرد؟ آیا بسته پیشنهادی دولت در خصوص راههای خروج از رکود در این خصوص راهگشاست؟

زنگنه: من در پاسخ به این سوال از مسائل مربوط به تحریم می گذرم چون مسائلی هستند که احتمالا برای مدتی نسبتا زیاد خود و عواقب و عوارض آنها  گریبانگیر کشور خواهند بود و هنوز چاره آنها در دسترس نیست. 

در این مقطع زمانی، هر کسی بر مبنای منافع شخصی،  صنفی، و طبقاتی خود می تواند لیستی از خواهشها، تمناها، آرزوها، و خواسته های خود تهیه و بنا بر قدرت سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی خود به بالاترین سطوح مملکتی ارائه و یا حتی تحمیل کند.

مهم این است که ما دو باره و سه باره و چند باره همان راههای قبل را طی نکنیم و مال و منال "نا چیز" کشور را به متصدیان فساد نسپاریم. مهم این است که دولت وظیفه اصلی خود که صیانت از ثروت کشور و استفاده از آنها برای رفاه همه جانبه شهروندان حال وآینده ایران است را بپذیرد و به عمل بگذارد.

• بسته پیشنهادی منتشره دولت یک توضیح تکنیکی از روال و روند اقتصادی ایران در چند سال گذشته است

• بسته پیشنهادی دولت از بیان سیاست و ایدئولوژی دولت دوری جسته است

• دولت به جای طفره رفتن یک سری پیشنهاد به مردم ارائه کند و از آنها نظر خواهی کرده و پشتیبانی بطلبد

• چه شد و چطور شد سیاست اقتصادی نیست

متاسفانه بسته پیشنهادی منتشره دولت یک توضیح تکنیکی از روال و روند اقتصادی ایران در چند سال گذشته است و از بیان سیاست و ایدئولوژی دولت دوری جسته است.  به عقیده من آنها باید به جای طفره رفتن یک سری پیشنهاد به مردم ارائه دهند و از آنها بخواهند که نظر بدهند و پشتیبانی خود را اعلام کنند. یا اینکه سمینارهای گسترده در تمام نقاط مملکت راه بیندازند و از مردم کوچه و بازار و متخصصین بخواهند نظر بدهند. متاسفانه اینکه چه شد و چطور شد سیاست اقتصادی نیست.  می توان تیتر بلیه را گفت و راه حل آن را نیز پیشنهاد کرد و بهترین راه را یافت.

ادامه مصاحبه را در تسنیم بخوانید (لینک)

گفت و گو از: مریم سلیمی

منبع: تسنیم