مهدی حیدری
دانشجوی دکترای فاینانس (مدرسه اقتصاد استکهلم)
با گذشت حدود 10 ماه از شروع به کار دولت جدید می‌توان نشانه‌های ثبات در عملگرهای اقتصادی را مشاهده کرد. نرخ تورم بالا که سال‌ها است گریبانگیر مردم و اقتصاد کشور است یکی از مهم‌ترین این عملگرها است که با اتخاذ سیاست‌های صحیح در چند ماه گذشته، می‌توان به آینده آن امیدوار بود.
طبق آمار بانک مرکزی نرخ تورم سالانه در سال 91، معادل 5/30 درصد و در سال گذشته 7/34 درصد بوده است. همچنین پیش‌بینی‌های قبلی برای تورم سال جاری بین 20 تا 25 درصد بوده است، اما با توجه به روند کاهشی شاخص قیمت‌ها در ماه‌های اخیر می‌توان امیدوار بود تورم به اعداد به مراتب پایین تری نزول کند.
در این یادداشت با استفاده از داده‌های شاخص قیمت‌ها در 14 ماه گذشته، سه پیش‌بینی برای نرخ تورم امسال (تورم سالانه که معیار اصلی است و نه تورم نقطه‌به‌نقطه) انجام می‌شود.
سناریوی یک: تورم هر ماه، مشابه همان ماه در سال گذشته باشد
روند افزایش قیمت‌ها در ماه‌های اخیر نزولی و از مدت مشابه سال قبل کمتر بوده است. برای مثال تورم ماهانه در فروردین 93 یک درصد و فروردین 92، سه درصد و همچنین تورم اردیبهشت 93 معادل 7/0 درصد بوده در مقابل نرخ تورم حدودا 2 درصدی اردیبهشت 92. جدول پایین، نرخ تورم ماهانه در 14 ماه گذشته را نشان می‌دهد. بنابراین انتظار می‌رود تورم در ماه‌های آتی نسبت به مدت مشابه سال قبل کمتر باشد.
با این حال در سناریوی اول در حالت بدبینانه فرض می‌کنیم روند افزایش قیمت‌ها تا پایان سال دقیقا مانند سال گذشته باشد و تورم‌های ماهانه مشابه سال 92 به ثبت برسند و برای مثال تورم ماه جاری(خرداد 93) 4/3درصد باشد. با این فرض، میزان تورم امسال 1/16 درصد خواهد بود که پایین‌تر از پیش‌بینی‌های قبلی است.
سناریوی 2: ادامه روند افزایش «شاخص قیمت‌ها» در 14 ماه گذشته
نمودار شماره یک، روند افزایش شاخص قیمت‌ها در 14 ماه گذشته را نشان می‌دهد:
توجه داریم که نمودار فوق روند تغییرات «شاخص قیمت‌ها» است و نه تورم. در این سناریو فرض می‌کنیم روند شاخص قیمت در ادامه مسیر 14 ماه گذشته، تا انتهای سال ادامه یابد. در صورت تحقق این سناریو (استمرار افزایش ماهانه «شاخص قیمت» با شیب منحنی نمودار شماره یک)، تورم امسال کمی کمتر از 13درصد خواهد بود.
سناریوی سوم: افزایش قیمت‌ها با رشد میانگین 6 ماه گذشته
در این سناریو فرض می‌کنیم رشد ماهانه قیمت‌ها تا پایان سال مشابه میانگین 6 ماه قبل باشد. معمولا در ماه‌های پایانی و ابتدای سال، افزایش قیمت‌ها بیش از سایر ماه‌هاست. با این حساب، این سناریو نیز تا حدی محتاطانه است. با فرض تحقق شرایط فوق در پایان سال تورم 1/12 درصدی را خواهیم داشت.
جمع‌بندی
همان‌گونه که مشاهده می‌شود در هر سه سناریو نرخ تورم کمتر از 20 درصد و به ترتیب در حدود 16، 13 و 12 درصد محاسبه شد. در نظر داشته باشیم که انتظارات مردم در روند افزایش قیمت‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای دارد و بعد از مشاهده کاهش تورم، می‌توان انتظار کاهش بیشتر آن را داشت.
با این حال در هیچ‌یک از سناریوهای فوق فرض روند نزولی تورم ماهانه نسبت به اردیبهشت ماه انجام نشده است. بنابر این می‌توان گفت فرض‌های هیچ‌یک از سناریوهای فوق دور از واقع و دست‌نیافتنی نبوده و تا حدی جانب احتیاط لحاظ شده است. جدول زیر تورم ماهانه 92 و میزان آن در سه سناریوی فوق را نشان می‌دهد:
نکته دیگر آنکه در ماه‌های گذشته اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه‌ها و افزایش حدود 60 درصدی قیمت بنزین را داشته‌ایم که در ادامه سال چنین اتفاقاتی نخواهد افتاد و بنابر این می‌توان انتظار تورم کمتر را داشت. اما ریسک‌هایی نیز وجود دارد که می‌تواند روند فوق را مختل سازد که به نظر می‌رسد مهم‌ترین آنها، ریسک سیاست خارجی باشد.
در مجموع می‌توان گفت نزول تورم به حدود 15 درصد کاملا محتمل است و در صورت ادامه روند جاری می‌توان تورم یک رقمی را در سال 94 و بعد از 25 سال دوباره تجربه کرد.
منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۲۲۲