سکه و ارز در هفته‌هاي اخير با پيشي گرفتن از ساير بازارها در رقابت افزايش قيمت، رکوردهاي بي‌سابقه‌اي را زده‌اند. رکوردهايي که نه بازار مي‌داند بايد با آن چه کند و نه مشتري‌ها. از طرفي سکوت دولت نشان مي‌دهد که در کنترل بازار ناتوان شده است. قيمت‌ها لحظه‌اي در حال افزايش است و تا امروز قيمت سکه به مرز 10 ميليون تومان و دلار به 21 هزار تومان رسيده است. اتفاقي بي‌سابقه در تاريخ اقتصادي ايران. تبعات اين رقم‌هاي باورنکردني دامن مردم را گرفته و آنها را هر روز نگران‌تر مي‌کند. از طرفي کارشناسان معتقدند شيوع کرونا و بسته‌شدن مرزها هم بي‌تاثير در شرايط فعلي نيست.

سکه به مرز 10 ميليون تومان رسيده و دلار هم به کانال 21 هزار تومان وارد شده، چه اتفاقي براي بازار افتاده که وضعيت به اينجا رسيده است؟

صادرات غيرنفتي کشور بين 30 تا 40 درصد کاهش پيدا کرد و باعث شد ناترازي بازرگاني و به‌تبع آن ناترازي ارزي ايجاد شود. در ضمن به دليل کرونا و رکود اقتصاد جهاني، هم قيمت نفت کاهش يافت و هم به‌تبع اين کاهش قيمت،‌ قيمت فلزات و پتروشيمي‌ افت کرد که همه اينها جزو سبد صادراتي ما هستند. درست است که تحريم هستيم، اما عملا ما به صورت غيرمستقيم نفت صادر مي‌کرديم، ‌وقتي قيمت نفت 30 درصد کاهش مي‌يابد و قيمت فلزات و پتروشمي‌ افت مي‌کند، طبيعتا اين عوامل در کنار تشديد تحريم‌ها و محدودشدن مرزها به دليل بيماري کرونا به شدت يافتن اين شرايط دامن زد. هنوز مرزهاي کشور با همسايگان به وضعيت عادي برنگشته است و باعث فشار بيشتر بر کشور مي‌شود. همه اينها دست به دست هم دادند تا قيمت دلار افزايش چهار و پنج هزار توماني را در مدت چند ماه اخير تجربه کند.

با وجود اين شرايط آيا اين بازار قابل کنترل است يا قرار است به همين شکل جلو برود؟

تا زماني‌که وضعيت تراز تجاري و ارزي به روال عادي برنگردد اين شرايط قابل کنترل نخواهد بود، بايد منتظر بمانيم. البته الان تقريبا قيمت نفت تا حدودي افزايش يافته است و شاهد اين هستيم که قيمت فلزات و پتروشيمي‌ نيز روند افزايشي را طي مي‌کند، اما هنوز نه مرزها و نه صادرات غيرنفتي به روال عادي خودش برنگشته است. اگر مرزها به سرعت بازگشايي و روال صادرات غيرنفتي به شرايط قبل از بيماري کرونا برگردد، مي‌توانيم اميدوار باشيم که تا حدودي فشار از بازار ارز کاسته شود و دلار را به کانال 17 و 18 هزار تومان برگرداند.

با بازگشت به کانال 17 و 18 هزارتومان قيمت طلا و سکه هم کاهش خواهد يافت؟

طبيعتا اين اتفاق مي‌افتد، قيمت طلا و دلار به هم مرتبط هستند و هر زماني که قيمت دلار افزايش پيدا کند به‌تبع آن قيمت طلا هم تحت‌الشعاع قرار مي‌گيرد. بايد منتظر ماند و ديد که چه زماني مرزها به روال عادي برمي‌گردد. البته همانطور که گفتم قيمت نفت در جهان در حال افزايش است و به زمان نياز دارد. بيماري کرونا اقتصاد جهاني را هم با رکود مواجه کرده است. رکود اقتصاد جهاني يعني کاهش قيمت فلزات،‌ محصولات پتروشيمي‌. مرزها هم يا محدودند يا صادرات و واردات با کندي صورت مي‌گيرد. دکتر همتي، رئيس کل بانک مرکزي، هم تلاش کرد تا با مداخله و تزريق دلار تا حدودي اين بازار را کنترل کند، اما الان مساله بانک مرکزي نيست، مساله وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت و وزارت نفت است چون مساله ما ناترازي تجاري و ارزي و کسري بالاي تجاري و مشکلات صادرات و واردات و همچنين کاهش محسوس قيمت نفت و مشتقات نفتي است. اين افزايش قيمت دلار و طلا به دليل سياست‌هاي تجاري و بخش واقعي اقتصاد است و چندان ارتباطي به سياست‌هاي کلي و دخالت بانک مرکزي ندارد. اگر بانک مرکزي در بازار دخالت و از ذخاير استفاده کند به صورت کوتاه‌مدت مي‌تواند بازار را کنترل کند ولي قطعا اين اتفاق بلندمدت نخواهد بود. اگر مي‌خواهيم که قيمت دلار روند کاهشي پيدا کند بايد سياست‌هاي تجاري و بخش واقعي اقتصاد تقويت شود و اين هم نيازمند برطرف شدن محدوديت مرزهاست، ضمن اينکه بايد تجارت و صادرات نفت و مشتقات آن هم به روال عادي برگردد. بخشي از اين وضعيت مرتبط با اقتصاد جهاني است؛ ولي بخشي با ديپلماسي اقتصادي با کشورهاي منطقه قابل حل است. از طرفي بايد بيماري کرونا در داخل کشور مهار شود، هر چقدر اين بيماري تشديد شود براي بازگشايي مرزها به مشکل خواهيم خورد. کشورهاي منطقه هم نگران اين بيماري هستند. بنابراين بايد گفت همه اين عوامل دست به دست هم دادند و باعث شدند تا امروز شاهد ورود دلار به کانال 21 هزار تومان باشيم. هرچقدر اين مسير با کندي طي شود احتمال ماندگاري افزايش قيمت دلار مي‌رود در مقابل هر چقدر اين روند تسريع شود تا به روال عادي برگرديم دوباره قيمت دلار مي‌تواند روند کاهشي را طي کند.

با توجه به ماندگاري بيماري کرونا و رسيدن 18 استان به وضعيت قرمز،‌ فکر مي‌کنيد قيمت دلار تا چه ميزان افزايش خواهد يافت؟

هر چقدر شرايط بيماري کرونا طولاني شود و تراز ارزي و تجاري کشور به تعادل نرسد، ‌شاهد رشد قيمت دلار خواهيم بود. از دست دادن 40 درصد صادرات غيرنفتي در فصل بهار عملا 40 درصد بر کسري تجاري کشور افزود. بانک مرکزي هم در دو سه مرحله بين 50 تا 80 ميليون دلار را به صورت روزانه به بازار تزريق کرد ولي اين روش گذراست. شايد با تزريق دلار بتوان يکي دو روز جلوي اين وضعيت را گرفت، اما ماندگاري ندارد. هر چقدر کسري تراز تجاري و ارزي کمتر شود قيمت دلار کاهش خواهد يافت و برعکس. قيمت دلار در شرايط فعلي ارتباط مستقيم با سياست‌هاي تجاري و سياست‌هاي توليد در ارتباط است و اينها يک شبه هم اصلاح نمي‌شود. اين سياست‌ها مانند سياست‌هاي پولي نيست که بتوان يک شبه تصميم‌گيري کرد که به‌عنوان مثال پول چاپ يا نرخ سود بانکي دستکاري شود. سياست‌هاي جاري و بخش واقعي زمان‌بر است و بيماري کرونا هم به تدريج بر آن اثر گذاشته است و اگر روال برگردد اثرات آن هم به تدريج از بين خواهد رفت.

آرمان ملی