بررسی پیشنهاد رئیس جمهوری به رئیس بانک مرکزی با عضو هیئت علمی علامه طباطبائی:
استاد تمام دانشگاه علامه طباطبائی تحقق درخواست رئیس جمهوری از رئیس کل بانک مرکزی برای تامین کسری بودجه از نقدینگی بازار در شرایط سخت تحریمها و کرونا و همچنین تورم سنگین بر دوش مردم را اقداماتی اساسی و پایدار برای نجات اقتصاد ایران از بحران کنونی ندانست.
دکتر مهدی تقوی، دکترای اقتصاد از دانشگاه تهران و فوق‌لیسانس مدیریت و بازرگانی از پلی‌تکنیک کینگستون انگلستان و بیرمینگام انگلستان عصر روز آدینه 16 خرداد 99 در مورد فحوای گفت‌وگوی تلفنی صبح جمعه رئیس جمهوری و رئیس بانک مرکزی در خصوص آزادسازی بخشی از منابع ارزی مسدود شده کشور در بانک‌های خارجی و لزوم همراهی هر چه بیشتر صادرکنندگان کشور با بانک مرکزی برای تامین ارز واردات مورد نیاز کشور گفت: اقتصاد را نمی‌توان بدون روابط بین‌الملل و سیاستهای خارجی پیش برد و کشورها بر اساس تجارت بین‌الملل با هم مبادله دارند، یعنی ما کالاهایی را صادر می‌کنیم که برخی کشورها ندارند. این موضوع همان عرضه و تقاضا در بازارهای جهانی و سطح بین‌المللی است.
وی با بیان اینکه در شرایط کنونی هم که اقتصاد ایران در محاصره تحریمهای سنگین قرار دارد، می‌توان برخی ارتباطات بین‌المللی را ادامه داد، افزود: به هر حال همه کشورها که ارتباط شان را با ما قطع نکرده‌اند. در حال حاضر، فقط دونالد ترامپ است که با ایران مسئله دارد. کما اینکه روسای جمهوری قبلی آمریکا همگی عقلانیت بیشتری در روابط خارجی‌شان به خرج می‌دادند.
تقوی با بیان اینکه در شرایط جدید هم اروپایی‌ها ابتدا با ترامپ همراهی نکردند اما تحت تاثیر فشار آمریکا و ملاحظات اقتصادی خود کوتاه آمدند و حتی تا حدودی مقابل ما ایستادند، اظهار کرد: البته در شرایط حاضر هنوز فرصت تجاری با چین فراهم است که باید بر همین ارتباطات متمرکز بود و آنها را حفظ کرد. اگرچه‌ای کاش زمانی که رئیس جمهوری به سازمان ملل رفته بود، شرایط برای گفتوگو فراهم می‌شد؛ چرا که اگر این‌گونه می‌شد، امروز در این وضع بد صادرات و درآمد نفتی قرار نمی‌گرفتیم.
این استاد مجرب اقتصاد با توجه به وضعیت تحرکات دیپلماسی ایران و آمریکا، اظهار امیدواری کرد با توجه به اتفاق‌های جدید در این کشور دوره ریاست جمهوری ترامپ نیز در همین دوره نخست به پایان برسد و ما هم با کنار گذاشتن برخی اختلاف نظرهای داخلی بین جناحهای سیاسی، فرصت احیای دوباره برجام را داشته باشیم.
وی با بیان اینکه وقتی لوایح مرتبط با «اف‌ای‌تی‌اف» به بن‌بست تصمیم‌گیری در مجمع تشخیص مصلحت نظام خورد باید تبعات مختلف آن را برای کشور می‌سنجیدیم که در راس آنها، قرار گرفتن ایران در فهرست کشورهای با ریسک بالا است؛ تصریح کرد: همین تبعات دولت و بسیاری از کارشناسان حوزه‌های مختلف اقتصادی، حقوقی و سیاسی را بر آن داشت تا در انواع اظهارات خود بکوشند بقبولانند که نباید خود را در مظان اتهام قرار دهیم؛ حال آنکه ایران جزو کشورهای دغدغه‌مند در حوزه‌های مبارزه با تروریسم و پولشویی است.
استاد تمام دانشگاه علامه طباطبائی با پذیرش اینکه حال به دلیل اینکه مضاف بر تحریمها، شیوع بیماری کرونا ( کووید 19) آسیبهای دوچندانی بر حوزه اقتصاد وارد کرده است، تنها راه نجات اقتصاد کشور را اعمال سیاستهای درست اقتصادی در دوران پساکرونا برشمرد و افزود: امروز جهان به دلیل کرونا دچار شوک اقتصادی شده. اما مسئله مهم این است که شوک اقتصادی از درون خود اقتصاد نیست و عوامل بیرونی روی آن تاثیر گذاشته است. به همین دلیل به راحتی برای نجات اقتصاد راه حل کلی پیدا نمی‌شود.
وی با بیان اینکه با روند کنونی و کاهش تولیدات که در نهایت منجر به رکود اقتصادی و بیکاری می‌شود، اخذ مالیات از شرکتهای تولیدی و حتی خدماتی تامین‌کننده کسری بودجه نیست و تنها منجر به بروز اصطکاک و فاصله بین دولت و بازار و متعاقب آن فشار آن بر مردم خواهد شد، اظهار کرد: در شرایط فعلی اقتصادهای ضعیف و ناتوان که مشکلات اقتصادی جدی حتی پیش از کرونا نیز داشته‌اند، با مشکل بزرگ و جدیدی رو به رو هستند؛ زیرا منابعی برای هزینه کردن در راستای رفع مشکلات اقتصادی کرونا ندارند. همچنین به دلیل اینکه سیاست لازم را برای مقابله با چنین شرایطی نداشته‌اند، در تداوم همان سیاستهای قبلی حتی با کمی تغییر، نتوانستند در کارایی اقتصادی اثر مثبت بر شرایط بگذارند.
وی تصریح کرد: کشور ما به دلیل تحریمهای طولانی مدت و تشدید آنها دچار مشکلات زیادی بود و با وجود کرونا نیز مشکلات آن چند برابر شده است؛ برای اجرای هر پروژه‌ای ازجمله پروژه‌های اقتصادی، نیاز به منابع داریم و اگر منابع در دسترس نباشد، نمی‌توانیم پروژه‌ای را اجرایی کنیم؛ بنابراین اگر بخواهیم طرح و برنامه‌ای را برای نجات اقتصاد اجرا کنیم، نیاز به منابع مالی داریم.
تقوی با بیان اینکه مدیریت کشور در مقابله با کرونا با وجود نبود منابع مالی کافی نسبتا خوب بود، اما اگر تحریمها وجود نداشت، می‌توانستیم عملکرد بسیار بهتری داشته باشیم افزود: در شرایط فعلی مردم به یاری هم آمده و با کمکهای نقدی و غیرنقدی به اقشار نیازمند کمک کرده‌اند. اما کمکهای مردمی درمان پایدار نیست و نیاز به یک درمان قطعی و منابع مالی داریم.
استاد تمام دانشگاه علامه طباطبائی اظهار داشت: وضعیت اقتصادی پس از کرونا نیز در رکود باقی خواهد ماند؛ مگر اینکه پس از این شرایط به منابعی دسترسی داشته باشیم و سیاستهای مناسب اقتصادی را درپیش‌گیریم؛ این موضوع نیاز به منابع دارد و ما سالها است که تحریم هستیم و اعمال تحریم در این سال‌های طولانی، تاثیر بسیار زیادی روی اقتصاد کشور گذاشته است.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه امروز رشد اقتصادی کشور ما منفی است و درصد بالایی از مشاغل به مدت 2 تا 3 ماه رکود داشته‌اند گفت: وقتی با شیوع این ویروس بازدهی سابق و اندک بخش تولید و خدمات هم کاهش یافته و بسیاری از مردم به سرکار نرفتند دیگر چگونه می‌توان بخشی از کسری بودجه کشور و کاهش محسوس درآمدهای ارزی از صادرات نفت را جبران کرد!؟
وی در مورد اینکه اگر این مسئله برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد تکلیف اقتصاد چیست؟ اظهار کرد: شاید این مسئله برای چند ماه آینده و حتی یک سال بعد هم ادامه داشته باشد در این صورت از نظر اقتصادی رشد بسیاری از کشورها منفی خواهد شد.
تقوی وضعیت کنونی را بسیار تلخ و برای طبقات متوسط رو به پایین بسیار پرمخاطره و درناک توصیف کرد و گفت: در مجموع نجات اقتصاد ایران از گرفتاری‌های متعدد کنونی به عوامل متعدد بستگی دارد و نیازمند یک بسته جامع سیاسی، اقتصادی و حتی اجتماعی است که شادابی و نشاط را بتوان به آن بازگرداند. در غیراینصورت صرف توصیه رئیس جمهوری به رئیس کل بانک مرکزی برای تقدیر از تلاشها و یا درخواست تامین کسری بودجه از نقدینگی بازار با صرف یک تماس تلفنی یا حتی دستور کتبی به آسانی محقق نخواهد شد.
این اقتصاددان با یادآوری این نکته که امروز با پدیده تورم حدود 40درصدی روبه‌رو هستیم و در شرایط تورمی نیز قدرت خرید افراد روزبه‌روز پایین‌تر می‌آید و سبد خریدشان کوچک‌تر می‌شود تصریح کرد: شاید امروز رئیس جمهوری به دنبال تامین کسری بودجه برای تامین بودجه پرداخت هزینه‌ها دستور پیگیری داده و می‌دهد، اما اکنون مسئله مهم این است که تورم با درآمد افراد هماهنگ نبوده و همین مسئله می‌تواند راهی برای برخی از بنگاه‌های اقتصادی نیز باشد تا با تولیدات ارزان‌قیمت خود، انحصار بازار را در دست بگیرند.
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش خواستار فکر عاجل دولت به رفع بازار انحصاری و تبدیل اقتصاد غارتی به رقابتی اشاره کرد که چند روز پیش هم تیتر یک روزنامه آفتاب یزد شده بود. وی در ادامه و در خصوص پیامدهای بازارهای انحصاری برای اقتصاد تحت فشار و در حال کمای ایران گفت: اگر بنگاه‌های اقتصادی در شرایط تورمی اجناس یا خدماتی با کیفیت را به دست مصرف‌کننده برسانند، این اقدام نه تنها مضر نبوده بلکه می‌تواند پیامدهای خوبی را برای اقتصاد و معیشت افراد به همراه داشته باشد. اما گاهی مواقع بنگاه‌هایی به میان می‌آیند که با تولید کالاهای ارزان و نامرغوب انحصار بازار را در دست می‌گیرند و در این شرایط قطعا آسیب‌هایی را به مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارهای دیگر وارد می‌کند.
وی اظهار کرد: در این شرایط رقابت بنگاه‌ها از بین می‌رود و بازار تحت فرمان عده کمی از تولیدکنندگان قرار می‌گیرد که تبعات منفی بسیاری را چه برای مصرف‌کننده و چه تولیدکنندگان دیگر به همراه خواهد داشت.
تاکید روحانی بر تامین کسری بودجه از نقدینگی بازار به جای استقراض از بانک مرکزی
رئیس جمهوری با قدردانی از اقدامات بانک مرکزی برای آزادسازی بخشی از منابع ارزی مسدود شده کشور در بانک‌های خارجی، بر تداوم این پیگیری‌ها تاکید و همراهی هر چه بیشتر صادرکنندگان کشور با بانک مرکزی را برای تامین ارز واردات مورد نیاز کشور، ضروری دانست به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، حسن روحانی رئیس جمهوری روز جمعه (دیروز) در گفتوگو با عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ضمن اطلاع یافتن از آخرین پیگیری‌ها در راستای تسهیل و تسریع استفاده از منابع ارزی بانک مرکزی و صادرکنندگان برای تامین کالاهای اساسی، دارو، مواد اولیه و واسطه‌ای کارخانجات، از تلاش‌های بانک مرکزی برای جبران افتی که در اثر شیوع کرونا در روند فعالیت سامانه نیما و سایر روش‌های استفاده از ارز صادراتی ایجاد شده بود و تامین 4میلیارد دلار ارز برای واردکنندگان تشکر کرد. رئیس جمهوری، اقدام بانک مرکزی در آغاز عملیات بازار باز و عرضه اوراق خزانه و
دولتی برای تامین کسری بودجه دولت از طریق نقدینگی بازار را تجربه موفقی توصیف کرد. روحانی همچنین بر تداوم انضباط مالی دولت و تامین کسری مورد نیاز بودجه کشور از محل نقدینگی بازار به جای استقراض از بانک مرکزی تاکید کرد.
آفتاب یزد