✅ این سال‌ها جدی‌ترین رقیب نفتی ایران و هر کشور صادرکننده دیگر، آمریکا بوده و صادرات نفت این کشور در محدوده میلیونی قرار گرفته و از قضا بخش عمده آن روانه بازارهای مهم آسیا یعنی هند و چین (البته تا پیش از جنگ تجاری) شده است. اگرچه این کشور در مقایسه با عربستان و بسیاری دیگر در تجارت جهانی نفت نقش مهمی ندارد، در نتیجه انقلاب شیل و رشد بی‌نظیر تولید بازار را شدیداً متحول کرده است.
✅ در گاز نیز وضعیت به همان شکل و بلکه نامطلوب‌تر است. آمریکا وارد باشگاه صادرکنندگان گاز شده و انتظار می‌رود ظرفیت صادرات ال‌ان‌جی آن به چندده‌میلیون تن برسد و در کنار قطر یک بازیگر مهم لقب بگیرد. این در حالی است که ایران باوجود برخورداری از بزرگ‌ترین (و به روایتی دومین ذخایر بزرگ) گاز جهان، تنها دو قرارداد نسبتاً مهم با ترکیه و عراق دارد. در ایران اساساً اجماعی درباره لزوم صادرات گاز وجود ندارد و با تعابیری از قبیل غیراقتصادی بودن ال‌ان‌جی، ارزان‌فروشی گاز به کشورهای همسایه و لزوم تزریق گاز به جای صادرات آن، اصل این موضوع محل تردید قرار گرفته است.
✅ در ال‌پی‌جی باوجود رشد قابل‌توجه ظرفیت تولید در نتیجه به مدار آمدن فازهای پارس جنوبی، آمریکا به مدد انقلاب شیل بازیگر اصلی تجارت شده و اکنون حدود یک‌سوم کل تجارت ال‌پی‌جی جهان در اختیار این کشور است. عمده ال‌پی‌جی آمریکا به بازار مهم آسیا و اقیانوسیه می‌رود و در شرایط تحریم فعلی، انتظار می‌رود این کشور بتواند جای ایران را پر کند.
✅ سوال مهم اینکه برای حضور موفق ایران در این رقابت بزرگ، چه نکاتی را باید مد نظر قرار داد؟ اینجا به سه نکته اشاره می‌شود:
1️⃣ قراردادهای جذاب مشارکت در تولید و امتیازی با مفاد مالی رقابت‌پذیر برای توسعه حداکثری میادین شرط لازم هستند. بهره‌مندی از سرمایه، دانش و تجربه شرکت‌های تراز اول دنیا (در کنار بهره‌گیری از شرکت‌های داخلی) باید هدف اصلی قراردادهای نفتی باشد که با رژیم‌های خدماتی و مفاد مالی موجود امکان آن تاکنون (آنگونه که باید) میسر نشده است. تجربه امارات، عمان و کردستان عراق در این خصوص پیش روی ماست.
2️⃣ بازارهای صادراتی به اندازه توسعه زنجیره ارزش نفت و گاز اهمیت دارند و نباید یکی را به خاطر دیگری زیر سوال برد. آمریکا باوجود بهره‌مندی از بالاترین سطح تکنولوژی، بخش زیادی از گاز را به صورت ال‌ان‌جی (و نه محصولات پتروشیمی) صادر می‌کند و صادرکننده بزرگ ال‌پی‌جی نیز به شمار می‌رود. قرار دادن «تزریق» یا «توسعه پتروشیمی» در مقابل «صادرات» گاز یا قرار دادن «ال‌ان‌جی» در مقابل «خط‌لوله» با آنچه که در عمل از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان نفت و گاز جهان می‌بینیم تناسبی ندارد.
3️⃣ راه مقابله با تحریم‌های نفتی، از دو نکته فوق می‌گذرد؛ یعنی ابتدا توسعه حداکثری منابع نفت و گاز (با مشارکت بازیگران داخلی و خارجی و به ویژه غول‌های نفتی) و سپس نقش‌آفرینی در بازارهای صادراتی. صنعت نفت آمریکا بهره‌مند اصلی تحریم‌هاست و متاسفانه سهم ایران در نفت دنیا آن قدر نیست که به سادگی بتواند این صحنه را تغییر دهد. نقش‌آفرینی بر مبنای دو اصل فوق می‌تواند ظرف چند سال پتانسیل‌های نفت ایران را شکوفا و ایران را به وضعیت مورد انتظار (در تناسب با ذخایر موجود) برساند.
منبع: کانال تلگرامی رامین فروزنده