فعالان اقتصادی نسبت به آینده بدبین شده اندبه گزارش خبرنگار گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ ایجاد ثبات در بازار ارز موضوع گفت‌وگوی ویژه خبری امشب سه‌شنبه 13 شهریورماه بود که با حضور رضا بوستانی و سید هادی موسوی نیک کارشناسان اقتصادی برگزار شد.

رضا بوستانی کارشناس مسائل اقتصادی در ابتدای برنامه اظهار کرد: فعالان اقتصادی با توجه به اینکه علی رغم فراز و نشیب های گسترده در بازار ارز، هیچ گونه اتفاق خاصی را نه در سیاست و نه در اقتصاد مشاهده نکردند، نسبت به آینده بدبین شده اند.

در ادامه این برنامه سید هادی موسوی نیک کارشناس مسائل اقتصادی، با بیان اینکه طبق تحلیل های انجام گرفته، ما باید در بهار و تابستان امسال منتظر دو شوک به بازار ارز می بودیم، گفت: با خروج آمریکا از برجام و پایان مهلت ۹۰ روزه آن در تیرماه، اولین شوک به بازار وارد شد که همه به آن توجه کردند. اما دومین شوک که مورد انتظار بود ولی به آن بی توجهی شد آن است که سال گذشته به سپرده گزاران بانکی گفته شد بعد از ۱۰ شهریور ماه هر سپرده جدید با سود ۱۵ درصد محاسبه می شود و برای سپرده های قبلی می توانند قراردادی با نرخ بالاتر از ۱۵ درصد ببندند.

وی تصریح کرد: اکنون از ۱۰ شهریور گذشته و طبیعی است که کسی که یک سال پولش در حساب حبس بوده اکنون می تواند درباره حساب خود تصمیم بگیرد و با توجه به بازار ارز یکی از گزینه ها می تواند این بازار باشد و این شوکی قابل پیش بینی بود که انتظار می رفت برای کنترل آن سیاستی مناسب اتخاذ شود.

در ادامه این برنامه صمد عزیز نژاد کارشناس مسائل اقتصادی، با اشاره به بخش های موجود در حوزه عرضه ارز و تقاضای آن تصریح کرد: در بخش عرضه ما یک حوزه نقدی و یک حوزه صادرات غیر نقدی داریم و در بخش تقاضا نیز تقاضای دولتی و غیر دولتی داریم.

نرخ های تزریقی منجر به ایجاد تقاضای کاذب می شود

وی با بیان اینکه تخصیص ارز سه مرحله ثبتِ سفارش، تخصیص و تامین دارد، افزود: بانک مرکزی در زنجیره آخر یعنی بخش تامین قرار دارد و این برخلاف تصور اکثریت است که فکر می کنند همه ارز توسط بانک مرکزی پرداخت می شود. در مرحله ثبت سفارش سه وزارت خانه جهاد کشاورزی، بهداشت و درمان و صنعت، معدن و تجارت تقاضای اولیه برای ثبت سفارش را انجام می دهند و در مرحله بعد بانک های عامل با نهایی کردن این ثبت سفارش، تخصیص را انجام داده و نهایتا این تخصیص را جهت تامین ارز به بانک مرکزی ارسال می کنند.

عزیز نژاد ادامه داد: در هریک از این مراحل اگر درست عمل نشود، احتمال دارد تعادل عرضه و تقاضای ارز دچار نوسان شود. در بازار ثانویه نرخ های تزریقی وجود دارد. در شرایطی که نوسانات زیاد می شود بهترین حالت این است که جراحی اقتصادی همزمان آغاز شود. یک سامانه جامع تجارت وجود دارد و یک سامانه گمرکی و سامانه نیما هم در کنار آنها پرتال ارزی کشور را تشکیل می دهند. این سامانه ها اگر اطلاعات را بین همدیگر شفاف مبادله نکنند، باعث می سود سوداگری ها با اطمینان و خیالی راحت تر صورت گیرد.

وی با بیان اینکه نرخ های تزریقی منجر به ایجاد تقاضای کاذب می شود، اظهار کرد: با این وجود هنوز این نرخ ها حفظ شده اند. بهتر بود این نرخ ها حذف شوند.

بازارهای ثانویه نمی توانند در شرایط فعلی پاسخ گو باشند

در ادامه این برنامه معصومه آقاپور عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در گفت و گوی تلفنی با اشاره به بسته ارزی پیشنهادی کمیسیون اقتصادی تصریح کرد: این بسته در فروردین ماه جواب می داد و نه در شرایط فعلی. بازارهای ثانویه نمی توانند در شرایط فعلی پاسخ گو باشند. یکی از مشکلات مهم کنونی با افزایش نرخ ارز به انتها رسیدن تاریخ سپرده گذاری ها است و این بازار اکنون جذابیت لازم را برای سفته بازی ایفا کرده است. به اندازه کافی حجم نقدینگی و عدم مدیریت برای این بازار وجود داشت که این سپرده ها هم به آن اضافه شد و کاملا قابل پیش بینی بود که از دهم شهریور شوک دوم به بازار وارد می شود.

بوستانی گفت: بازار ثانویه هم یک بازار برای امروز است، یعنی در بهترین حالت عرضه کنندگان و تقاضا کنندگان ارز در آن همدیگر را پیدا می کنند و نرخی در آن شکل می گیرد. نمی توان از بازاری که برای عرضه و تقاضا امروز ساخته شده انتظار داشت برای عرضه و تقاضا آینده قیمت مشخص کند. ما نیازمند ابزاری هستیم که هر تقاضا را در زمان خود پاسخ دهد و اینگونه هر التهابی نمی تواند خود را در قیمت نشان دهد. برای ارتقای بازار ارز باید ابزارهایی ایجاد شود که عرضه و تقاضا کنندگان ارز بتوانند آنجا نرخ ریسک ارز خود را پوشس دهند.

موسوی نیک در ادامه اظهار کرد: ما باید به بازار ارز این مسئله را تعمیم می دادیم که امکان مبادله ارز برای دوره های آتی وجود داشته باشد. ما به بازار ثانویه نیاز داشته ایم، اما این بازار موضوع تقاضا برای خروج سرمایه ازر را نادیده گرفته است. ما برای حل نواقص بازار ثانویه اول باید بازارهای آتی را ایجاد کنیم و بعد باید انگیزه در حوزه اقتصادی و غیر اقتصادی ایجاد کنیم. همچنین باید مدیریت صحیح در زمینه شناخت کانال ها و راه های موجود در خروج سرمایه از کشور را داشته باشیم.

تنها ابزار موجود در اقتصاد ما این است که اسکناس خریداری و در منازل نگه داری شود

بوستانی با اشاره به بحث خروج سرمایه از کشور گفت: ما می دانیم بازاری غیر بازار ثانویه وجود دارد که در آن عده ای عرضه و تقاضا کننده وجود دارد، اما نمی دانیم چه مقدار از مبادلاتی که آنجا صورت می گیرد برای خروج سرمایه است. ممکن است برخی فکر کنند که تنها نرخ تغییر می کند و می توانند سرمایه ریالی خود را حفظ کنند. تنها ابزار موجود در اقتصاد ما این است که اسکناس خریداری و در منازل نگه داری شود. در این شرایط حتی اگر ابزاری ساخته شود که این بازده را برای خانوار یا بنگاه بواسطه تغییرات نرخ ارز داشته باشد، اما احتیاج نداشته باشد که به صورت فیزیکی اسکناس نگه داری کند بسیاری از مشکلات حل می شود.

معصومه آقا پور علیشاهی عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه بین اعتماد مردم و سیستم پولی و بانکی کشور فاصله افتاده، در این صورت است که اقتصاد پنهان رشد بیشتری پیدا می‌کند گفت: بخش اعظمی از مواد اولیه در گمرکات دپو شده و این مسئله به دلیل بخشنامه‌های شتاب زده دولت است.

وی با طرح این سوال که آیا دولت ابزار لازم برای کنترل و نظارت کالا‌ها با نرخ ۴۲۰۰ را در کشور دارد افزود: باید اختیار صددرصدی پیمان‌های پولی دوجانبه را به بانک مرکزی بدهیم و از سوی دیگر باید شرایط را برای بنگاه‌های کوچک و متوسط تسهیل کنیم تا ادامه حیات دهند، اگر این امر صورت نگیرد سونامی بیکاری وارد جامعه می‌شود.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: هرچقدر فضای کسب و کار را سخت‌تر کنیم و بیشتر به حساب مردم سرک بکشیم در این شرایط عدم اطمینانی که به وجود آمده اوضاع را بدتر می‌کند و اقتصاد غیررسمی رشد بیشتری پیدا می‌کند.

بین اعتماد مردم و سیستم پولی و بانکی کشور فاصله افتاده است

وی با بیان اینکه همه شرایط باعث سختی فضای کسب و کار می‌شود افزود: اگر به سمت مرز‌های کشور برویم کاملاً به صورت یک جاروبرقی تمام کالا‌های ما را مکش می‌کنند، زیرا ما نظارت لازم را نداریم، باید سوبسید‌ها مستقیم به خانوار پرداخت شود.

آقاپور علیشاهی با اشاره به اینکه باید از بانک‌های کوچک کشور‌های اروپایی و کشور‌های همسایه که وابستگی کمتری به دلار دارند استفاده کرد تا یورو به داخل کشور منتقل شود گفت:: قرار نیست تمام معاملات ما به دلار باشد، معافیت‌های مالیاتی کوتاه مدت یکی از کار‌هایی است که می‌توان برای بنگاه‌های کوچک و متوسط انجام داد.

وی عنوان کرد: فرصت‌سوزی برای بنگاه‌ها صورت می‌گیرد و متاسفانه آن‌ها دست از تولید برمی‌دارند و وارد بازار سکه و ارز می‌شوند و حجم بازار بزرگ‌تر می‌شود و در نهایت از کنترل خارج می‌شود.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: فضای اعتماد سازی باید در جامعه افزایش پیدا کند، متاسفانه فضای رسانه‌های مجازی طیف وسیعی از اطلاعات درست و نادرست را در ذهنیت مردم ایجاد می‌کنند، لذا شرایط نگران کننده‌تر می‌شود.

وی با اشاره به اینکه باید تقاضا کنترل شود افزود: در این چهل سال دو نرخی بودن ارز را تجربه کردیم، چند نرخی بودن باعث فساد اداری و مالی می‌شود و این امر باعث کاهش اعتماد مردم به سیستم می‌شود.

صمد عزیزنژاد کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از این برنامه با اشاره به اینکه کسی که ۳۸ هزار قطعه سکه خریداری کرده نوش جانش باشد، اما حاکمیت باید این توانمندی را داشته باشد که اولا مالیات را بگیرد و از سوی دیگر منشاء پول آن فرد را شناسایی کند که آیا سالم بوده یا نه اظهار کرد: مطابق بند ۱۹ سیاست‌های اقتصاد مقاومتی باید اطلاعات را بخشی از حاکمیت داشته باشد تا از حقوق عامه در مقابل عده خاصی دفاع کند.

چند نرخی بودن ارز باعث فساد اداری و مالی می‌شود

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه وظیفه سیاست گذاری پولی در همه جای دنیا با بانک مرکزی است، لذا باید در بحث سیاست گذاری ارزی اختیارتام به بانک مرکزی بدهیم گفت: اقتدار بانک مرکزی باید از سوی دولت افزایش پیدا کند، بانک مرکزی باید صرافی‌ها و بازیگر‌های به ظاهر کوچک را به عنوان مشاور در کنار خود قرار دهد.

وی با اشاره به اینکه باید روشی را پیدا کنیم تا حاکمیت یک نهاد امینی را برای ورود به حساب فعالان اقتصادی و مردم داشته باشد گفت:: بانک تنها گلوگاهی است که حاکمیت از طریق آن می‌تواند به شناسایی افراد متخلف بپردازد.

عزیزنژاد با بیان اینکه به ازای هر معامله چه از طریق اشخاص حقیقی و چه از طریق اشخاص حقوقی تراکنش بانکی انجام می‌شود اظهار کرد: نباید بانک مرکزی را تنها به عنوان متولی پولی بشناسیم، اما تصمیمات ارزی مثلاً در وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها اتخاذ شود این بزرگترین آسیب فعلی است لذا انسجام در سیاست گذاری ارزی توسط بانک مرکزی نداریم.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه تقریباً می‌توان گفت: بانک مرکزی هیچ کاره است و دولت باید اقتدار بانک مرکزی را افزایش دهد افزود: باید خلق پول توسط بانک‌ها کنترل شود در غیر اینصورت برای حفظ این خلق نقدینگی نرخ‌های سود بالا می‌رود و این سبب کاهش بازدهی تولید می‌شود.

عزیزنژاد با اشاره به اینکه ساماندهی حوزه پولی و بانکی اولویت دوم است اظهار کرد: بانک مرکزی باید از طریق مدیریت مناسب راهکار‌هایی را برای جلوگیری از کاهش بی‌رویه نرخ سود در بازار به کار بگیرد و اولویت در بخش‌های تولیدی با پتروشیمی‌ها و برخی از صنایع است.

موسوی نیک با اشاره به اینکه موضوع ارز با بگیر و ببند درست نمی‌شود گفت: همه افراد به دنبال به دست آوردن سود هستند و می‌گویند امروز بازار آشفته است و اگر نجنبند عقب می‌ماند.

وی با اشاره به اینکه منابع ما به طور نسبی فعلاً مناسب است گفت: عرضه ارز می‌تواند تقاضا را بپوشاند، اما باید دید ما چه انتظاری از آینده دادیم.