علی سرزعیم

در روزنامه جهان صنعت نوشت:

همان‌گونه که انتظار می‌رفت، ترامپ شروع فعالیت خود را توفانی طراحی کرده بود. لغو پیمان تجارت آزاد، مشروط کردن روابط با مکزیک به ساخت دیوار توسط مکزیک و منع ورود اتباع هفت کشور از جمله ایرانیان موجب شد همه توجه‌ها به آمریکا جلب شود. در این میان زندگی بسیاری از هموطنان ایرانی که در آمریکا زندگی می‌کنند، در معرض خطر و تهدید قرار گرفته است و حتی کسانی که دارای گرین‌کارت و ویزا هستند برای ورود مجدد به آمریکا دچار مشکل شده‌اند. این رفتارهای غیرمنتظره زندگی انسان‌های زیادی را مختل کرده است. این رفتار یادآور تصمیمات نابهنگام و غیرمنتظره‌ای است که احمدی‌نژاد در زمان ریاست‌جمهوری خود می‌گرفت. در آن مقطع نیز تصمیمات خلق‌الساعه مشکلات زیادی را به وجود آورد. همین امر موجب شده کسانی که تا دیروز می‌گفتند ایران پدیده‌ای خاص و استثنایی در جهان است و قابل مقایسه با هیچ کشوری نیست و به همین دلیل علوم اجتماعی غربی خصوصا مدل‌های اقتصادی برای ایران کار نمی‌کند اینک از آن سمت بام افتاده‌اند و معتقد شده‌اند که آمریکا هم مثل ایران است و هر جا که روی آسمان یک رنگ است.

اینک مجال آن است که این فرضیه نیز آزمون شود که آیا واقعا همه‌جا آسمان یک رنگ است؟ اگر واقعا همه‌جا آسمان یک رنگ است یعنی در آمریکا نیز ترامپ فعال ما یشاء باشد آن‌وقت می‌توان فرضیه‌هایی را که معتقدند پیشرفت غرب را باید مرهون تصادف یا استعمار دانست جدی گرفت ولی فرضیه رقیب آن است که توسعه غرب مرهون ترتیبات نهادی خاصی است که آن رشد و توسعه چشمگیر را به وجود آورده است. این ترتیبات نهادی امکان پایش و اصلاح را فراهم می‌کند و به همین دلیل اگر اشتباهی صورت گیرد با سرعت زیاد راه برای رفع آن فراهم می‌شود.

هم‌اینک از آمریکا خبر رسیده که یک دادگاه فدرال حکم رییس‌جمهور آمریکا را ملغی کرده و با این حکم بخشی از تنش ایجادشده را مرتفع ساخته است. اهمیت نهادها در این مواقع خود را نشان می‌دهند. وقتی یک نهاد دچار کژکارکرد است، نهادهای دیگر باید آن را اصلاح کنند.
اشکالی که در زمان احمدی‌نژاد وجود داشت، این بود که نهادهای نظام سیاسی ایران که انتظار می‌رفت اصلاح و تعدیل‌کننده اشتباهات احمدی‌نژاد باشند، عملکرد مناسبی نداشتند و همین امر موجب شد اقدامات رییس‌جمهور پیشین اثرات تخریبی شدیدی بر اقتصاد و جامعه ما داشته باشد. البته هنوز زود است که در مورد آینده آمریکا قضاوت کنیم و باید منتظر ماند و دید که نهادهای سیاسی و اجتماعی نظیر دادگستری، احزاب و رسانه‌ها، تشکیلات غیردولتی و در نهایت اصل آزادی تظاهرات تا چه حد می‌توانند در خنثی‌سازی اقدامات مخرب ترامپ موثر واقع شوند. می‌توان حدس زد که تحولات آینده آمریکا زمینه تقویت یا تضعیف ترتیبات دموکراتیک را در سراسر جهان فراهم خواهد ساخت.