طهماسب مظاهری

رئیس اسبق بانک مرکزی

بعد از حصول توافق برجام این انتظار وجود داشت که روابط بانکی با نظام بانکی بین‌المللی با سهولت برقرار شود، اما این اتفاق آن گونه که مورد توقع بود رخ نداد. دلیل این عدم موفقیت نیز مربوط به مساله ای بود که موجب می‌شد تا بانک‌های جهانی بیم بازگشت تحریم‌ها را داشته باشند و از این رو نگران بودند تا متاثر از این مساله ناگزیر به پرداخت جریمه شوند. بنا بر اصل برگشت‌پذیری تحریم‌ها، بانک‌های معتبر دنیا به منظور برقراری ارتباط با نظام بانکی ایران خواهان این بودند تا نظام بانکی یا دولت ایران این ضمانت را به آنها بدهد تا در صورت بازگشت تحریم‌ها، مجموع تسهیلات دریافتی از این بانک‌ها از سوی ایران و به طور یک جا بازپرداخت شود. از آنجا که این موضوع از سوی طرف‌های ایرانی قابل قبول نیست، تاکنون موضوع ارتباط‌گیری گسترده بین نظام بانکی ایران با نظام بانکی جهانی با مشکل روبه‌رو شده است.

در این میان نکته ای که اهمیت بسیار دارد این است که روابط دیپلماتیک ایران با کشورهای غربی به دنبال توافق برجام به حد مطلوبی رسیده و دولت‌های غربی می‌توانند نظام بانکی خود را متقاعد کنند که با طرف‌های ایرانی وارد مراودات بانکی شوند. برای اینکه این اتفاق رخ دهد، دولت‌های غربی باید بتوانند نظام بانکی کشورهای خود را متقاعد کنند که نگران بازگشت شرایط تحریمی نباشند، چراکه در واقع احتمال بازگشت شرایط تحریمی در نهایت یک ریسک سیاسی خواهد بود و ارتباط چندانی به مراودات بانکی نخواهد داشت. به عبارت دیگر دولت‌های غربی باید این ضمانت را به نظام بانکی کشورهای خود بدهند که هر نوع مراوده بانکی با طرف‌های ایرانی را بیمه کرده و عواقب ناشی از ریسک سیاسی بازگشت پذیری تحریم‌ها را تضمین می‌کنند. اگر این اتفاق از سوی دولت‌های غربی رخ دهد، بخش نخست مشکلات مرتبط با موضوع برقراری مراودات بانکی با بانک‌های معتبر برای بانک‌های ایرانی برطرف می‌شود. بخش دوم به موضوع شفافیت در بانک‌های ایران مربوط می‌شود که در این راستا بانک‌های ایرانی باید بتوانند با ارائه صورت‌های مالی شفاف بر اساس استانداردهای بین‌المللی، ریسک تجاری در مراودات بانکی را کاهش دهند. برای رسیدن به این مهم، بانک‌های ایرانی باید این آمادگی را داشته باشند تا ترازنامه مالی خود را بر اساس اصل شفافیت بر مبنای استانداردهای بین‌المللی تنظیم کنند. در حال حاضر تعداد اندکی از بانک‌های ایرانی بر این اساس دارای وضعیت مناسب و مطلوب هستند که از جمله آنها بانک خاورمیانه است. این بانک به لحاظ نظم، استانداردها و حسابرسی مالی در حد و اندازه بانک‌های معتبر جهانی عمل می‌کند و از این رو می‌تواند با مجموعه ای از بانک‌های معتبر جهانی ارتباط مالی و بانکی برقرار کند. بنابراین برای آنکه مراودات بانکی بین نظام بانکی ایران و نظام بانکی جهانی به سرانجام برسد، لازم است تا بازگشت احتمالی شرایط تحریمی از سوی دولت‌های غربی برای نظام بانکی آن کشورها تضمین شود و از سوی دیگر، عملیات بانکی در بانک‌های ایران بر مبنای استانداردهای جهانی صورت گیرد.

منبع: آرمان