دکتر بیژن بیدآباد
اقتصاددان
به‌عنوان راه‌حل سریع و مقطعی می‌توان قیمت بنزین را در شهرهای آلوده و حومه‌ها و شهرک‌های اقماری آنها لااقل برای دوره‌ای که آلودگی هوا در سطح بالایی قرار دارد، افزایش داد تا تقاضا برای بنزین کاهش یابد؛ بنابراین موارد زیر قابل‌توجه هستند:
1) با توجه به اینکه مشخص شده که آلودگی هوای تهران و سایر شهرهای بزرگ ایران به‌دلیل کیفیت بنزین مورد استفاده است و خطرات ناشی از مصرف این بنزین باعث بروز بسیاری از بیماری‌ها و حتی کشتار بطئی انسان‌ها و ایجاد صدمات متنوع به نسل بعدی می‌شود باید به هر طریقی مصرف بنزین پایین آورده شود.

2) افزایش قیمت بنزین موجب کاهش تقاضا و مصرف بنزین شده و آلودگی هوا تخفیف می‌یابد. با توجه به کشش قیمتی کم بنزین باید افزایش قیمت به قدر کافی زیاد باشد تا سبب کاهش مصرف بنزین شود.

3) براي اجراي طرح‌هايي نظير هدفمندسازي يارانه‌ها و حذف يارانه‌هاي پنهان و در مقابل پرداخت جبرانی افزایش قیمت حامل‌های انرژی، نبايد به همه افراد جامعه يارانه پرداخت كرد؛ زيرا در اين صورت نوعي توهم پولي ايجاد مي‌شود. در اين حالت افراد به گمان اينكه افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي از طريق دريافت‌هاي يارانه‌اي تامين مي‌شود، مصرف خود را از انرژي کاهش نمی‌دهند؛ در نتيجه آنچه هدف اصلي طرح هدفمندی یارانه‌ها که قطع يارانه‌هاي پنهان و کاهش مصرف حامل‌های انرژی و تغییر قیمت‌های نسبی است، محقق نمي‌شود؛ بنابراین بايد به‌گونه‌اي عمل كرد كه مصرف‌كنندگان، افزايش قيمت حامل‌هاي انرژي را به وضوح درك كنند و با تغيير نسبي قيمت‌ها‌، مصرفشان را از حامل‌های انرژي كاهش دهند.

4) عرضه بنزین سهمیه‌ای نیز عملا باعث می‌شود تا مصرف‌کننده با توجه به قیمت موثر بنزین (یعنی میانگین وزنی قیمت‌های آزاد و سهمیه‌ای) الگوی مصرف خود را شکل دهد ودر نتیجه هدف کاهش مصرف محقق نشود.

5) از طرفی با توجه به پایین بودن قیمت بنزین در ایران نسبت به کشورهای هم مرز علی‌القاعده نباید قیمت بنزین را پایین نگه‌داشت که موجب قاچاق به خارج می‌شود و همچنین قیمت جدید نباید از قیمت بنزین در کشورهای همسایه بیشتر باشد زیرا این امر موجب قاچاق بنزین به داخل کشور می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌شود قیمت بنزین تا حدود قیمت فوب خلیج‌فارس یعنی هر لیتر 2000 تا 3000 تومان افزایش یابد.

6) در این ارتباط کلیه بنزین‌های سهمیه‌ای باید در شهرهای آلوده و حومه‌ها و شهرک‌های اقماری آنها لااقل برای دوره‌های آلودگی هوا قطع شوند.

7) افزایش قیمت بنزین موجب کاهش ترددهای زاید و ترافیک و تسهیل رفت و آمد در شهرهای بزرگ شده که خود از یکسو آلودگی را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر باعث صرفه‌جویی در زمان تردد و میزان مصرف بنزین مورد نیاز افراد شده و بازدهی جمعیت فعال را بیشتر می‌کند. از لحاظ اقتصادی، کاهش آلودگی راندمان کار را بالا برده که موجب افزایش بازدهی نیروی کار می‌شود. علاوه‌بر آن موجب کاهش تنش‌های روحی و روانی و خطاهای هنگام کار و پراکندگی حواس می‌شود که به نوبه خود منجر به افزایش بازدهی نیروی کار خواهد شد. این موارد و همچنین سایر موارد دیگر از جمله افزایش اوقات فراغت افراد و بودن با خانواده، بسیاری از مسائل اجتماعی را تخفیف می‌دهد و در مجموع این آثار مثبت موجب جبران افزایش هزینه بنزین افراد در هزینه خانوارها می‌شود.

8) از سوی دیگر کاهش آلودگی از این سو که بیمار شدن افراد را کاهش می‌دهد، خود به معنای صرفه‌جویی در هزینه بهداشت و درمان خانوارها خواهد بود.

9) بنابراین در مجموع با افزایش قیمت بنزین جامعه منتفع شده و زیان افزایش بنزین از طرق دیگر جبران می‌شود.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۶۸۲